«بن هوبارد» در گزارش ۲۸آوریل در نیویورک‌تایمز نوشت، بر اساس تصاویر منتشرشده از سوی رسانه‌های خبری دولتی ترکیه، اردوغان پنج‌شنبه شب در شهر بندری جده در دریای سرخ فرود آمد و بلافاصله پس از آن با ملک سلمان و پسرش، ولیعهد محمد بن‌سلمان دیدار کرد. هیچ‌یک از رهبران در عربستان اظهارنظر علنی نکردند؛ اما اردوغان قبل از عزیمت به عربستان سعودی با خبرنگاران صحبت کرد و گفت که این سفر بخشی از تلاش‌های ترکیه برای ترویج صلح، گفت‌وگو و دیپلماسی در منطقه است. وی گفت: «سفر من تجلی اراده مشترک ما برای آغاز دوره جدیدی از همکاری به‌عنوان دو کشور برادر با روابط تاریخی، فرهنگی و انسانی است.» ترکیه در ماه جاری به درخواست عربستان برای انتقال محاکمه قتل خاشقجی به عربستان سعودی پاسخ مثبت داد؛ اقدامی که باعث شد آخرین پرونده‌‌ای را که فعالان حقوق بشر امیدوار بودند چگونگی قتل را بیشتر روشن کند، بسته شود. او در سال۲۰۱۸ توسط ماموران سعودی در داخل کنسولگری عربستان در استانبول کشته شد و به احتمال زیاد انتقال دادگاه پیش نیاز سفر اردوغان بود.

«سینان اولگن» محقق مدعو در کارنگی اروپا که به مطالعه سیاست خارجی ترکیه می‌پردازد، گفت که این دیدار پس از دیدارهای دیگر با هدف بهبود روابط ترکیه با کشورهای منطقه انجام شد. اردوغان در ماه فوریه از امارات متحده عربی، متحد نزدیک عربستان سعودی دیدن کرد و در ماه مارس هم اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور اسرائیل به ترکیه رفت. اولگن گفت که سفر به عربستان سعودی به احتمال زیاد در مرحله بعدتر انجام شد؛ زیرا ابتدا باید موضوع محاکمه مظنونان پرونده قتل خاشقجی در ترکیه حل می‌شد. وی گفت: «این اردوغان است که به خاطر عادی‌سازی روابط در مقابل فشار سعودی‌ها تعظیم می‌کند.»

طبق یک برنامه، قرار بود اردوغان روز پنج‌شنبه با ملک سلمان، پادشاه عربستان شام بخورد و با شاهزاده محمد، پسر پادشاه و جانشین او دیدار کند. اردوغان در اظهارات خود قبل از ترک ترکیه گفت که هدف او افزایش همکاری با عربستان سعودی در موضوعاتی از جمله انرژی، امنیت غذایی، دفاع و مالی است. او گفت: «ما درباره همه این موضوعات بحث خواهیم کرد.» این دیدار همچنین در زمان آشفته بازارهای انرژی به‌دلیل جنگ در اوکراین انجام می شود. ترکیه بیشتر گاز خود را از روسیه می‌خرد و اردوغان می‌گوید که قطع گاز از مسکو به اقتصاد ترکیه آسیب می‌زند. تورم افسارگسیخته یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های داخلی دولت ترکیه است. بنابراین اردوغان ممکن است به نقش‌آفرینی عربستان سعودی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان، در کنترل قیمت‌های جهانی علاقه‌مند باشد. ترکیه و عربستان سعودی مدت‌هاست که در دو طرف مخالف شکاف‌‌های بزرگ در خاورمیانه ایستاده‌‌اند، به‌‌ویژه پس از قیام‌‌های بهار عربی که در اوایل دهه ۲۰۱۰ در سراسر منطقه گسترش یافت. ترکیه عمدتا از جنبش‌‌های اعتراضی و گروه‌های اسلام‌گرا حمایت می‌‌کند؛ درحالی‌که عربستان سعودی به دنبال براندازی آنها بود و فعالانه از برخی از مردان قدرتمند منطقه حمایت می‌‌کرد. روابط پس از سال۲۰۱۸ زمانی که عوامل سعودی، جمال خاشقجی، چهره برجسته رسانه‌ای را که به ایالات متحده نقل مکان کرده و به منتقد صریح ولیعهد سعودی، از جمله در ستون‌های واشنگتن‌پست تبدیل شده بود، کشته و قطعه قطعه کردند، بدتر شد.

این جنایت که اطلاعات ترکیه صداهای آن را با دوربین‌های مخفی نصب‌شده در داخل کنسولگری ضبط کرد، جهان را شوکه کرد و دولت اردوغان جزئیات وحشتناکی را به دست آورد تا این داستان را همچنان در سرفصل اخبار نگه دارد و شاهزاده محمد را شرمسار سازد. اردوغان درحالی‌که هرگز شاهزاده محمد را به سازمان‌دهی قتل متهم نکرد، گفت که تصمیم برای قتل خاشقجی از «بالاترین سطوح» دولت سعودی گرفته شده است و تردیدی درباره اینکه او درباره چه کسی صحبت می‌کند، باقی نگذاشت. شاهزاده محمد هرگونه اطلاع قبلی از توطئه علیه خاشقجی را رد کرده است؛ اما ارزیابی آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا به این نتیجه رسید که او طرح کشتن یا دستگیری خاشقجی را تایید کرده است.

اخیرا اردوغان به دنبال بهبود روابط با کشورهای خاورمیانه برآمده است که دولتش درباره بهار عربی و سایر موضوعات با آنها اختلاف نظر داشت. از جمله این کشورها می‌توان به مصر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی اشاره کرد. حداقل بخشی از انگیزه‌ها اقتصادی است. اقتصاد ترکیه با تورم بیش از ۶۰درصد آسیب دیده و ارزش پول این کشور کاهش یافته و باعث شده است که بسیاری از ترک‌‌ها احساس کنند که نسبت به گذشته فقیرتر شده‌اند. ابتکارات دیپلماتیک اخیر ترکیه منجر به توافق‌‌های سرمایه‌‌گذاری و سوآپ ارزی با هدف تقویت اقتصاد این کشور شده است و عربستان سعودی تحریم غیررسمی واردات ترکیه را لغو کرد و اجازه داد تجارت بین دو کشور افزایش یابد. در هر حال، اردوغان ابراز اطمینان کرد که افزایش همکاری‌‌های ترکیه و عربستان سعودی در زمینه‌هایی مانند بهداشت، انرژی، امنیت غذایی، فناوری کشاورزی، صنایع دفاعی و مالی به نفع دو کشور خواهد بود. وزرای کشور، دفاع، دارایی، دادگستری، فرهنگ و گردشگری، بهداشت و بازرگانی ترکیه و همچنین رئیس سازمان اطلاعات، رئیس اداره ارتباطات نهاد ریاست‌جمهوری و نایب رئیس حزب حاکم عدالت و توسعه، اردوغان را در سفر به عربستان همراهی می‌‌کنند. اردوغان گفت: «ما تاکید می‌‌کنیم که مخالف انواع تروریسم هستیم و برای همکاری با کشورهای منطقه در برابر تروریسم اهمیت زیادی قائل هستیم. من اطمینان دارم که روابط ما با عربستان بهتر از گذشته خواهد بود.»

اخبار مرتبط