حمله موشکی به قلب کی‌‏یف

یوری لوچنکو، نماینده سابق پارلمان اوکراین که به محل حادثه آمد، گفت که حداقل دو موشک به منطقه اصابت کرد: یکی به یک ساختمان آپارتمانی اصابت کرد و دیگری به کارخانه‌ای در آن سوی خیابان افتاد. او گفت: «آنها در تلاش هستند تا ظرفیت صنعتی ما را تا حد امکان کاهش دهند و در عین حال مردم را به وحشت بیندازند. این بخشی از کارزار وحشت‌افزای آنهاست. تقریبا هر روز در یک جایی از اوکراین این اتفاق می‌افتد.» ویکتور کوستیوک که آشپز است، می‌گوید: «وقتی یک موشک اصابت کرد، بیرون آمده بود تا مقداری نان و سوسیس بیاورد. من آن صدای آشنا را شنیدم. من حملات دیگر را هم دیده بودم. من دیدم که بالای سرم پرواز می‌کند. چهار باله بود. این یک موشک بود.» کوستیوک تصریح کرد که مردم را دید که به داخل مترو دویدند و افزود: «من به‌شدت ترسیدم.»

از زمانی که نیروهای روسی چند هفته پیش از منطقه اطراف کی‌یف عقب نشینی کردند، پایتخت یک دوره آرامش نسبی را پشت سر گذاشت. تعدادی از دیپلمات‌ها و رهبران، از جمله وزیران امور خارجه و دفاع ایالات متحده، برای گفت‌وگو با زلنسکی به این شهر آمده‌اند. ساعاتی قبل از انفجار پنج‌شنبه‌شب، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد نیز از یک ردیف ساختمان‌های سوخته بازدید کرده بود که ده‌ها نفر در آن کشته شده بودند. در دیدار روز پنج‌شنبه مقامات اوکراین و سازمان ملل همچنان خواستار برقراری آتش‌بس و ایجاد کریدورهای بشردوستانه از شهر بندری تحت محاصره ماریوپل در جنوب شدند. ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در سخنرانی خود گفت که با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که روز پنج‌شنبه به کی‌یف سفر کرده بود، درباره امکان سازمان‌دهی تخلیه ماریوپل صحبت کرده است. زلنسکی گفت: «اوکراین برای این اقدامات آماده است؛ اما همچنین لازم است طرف روسی این موضوع را بدون بدبینی در نظر بگیرد و در عمل آنچه را که می‌گوید، انجام دهد.» مسکو مدعی شده است که گویا آتش در ماریوپل را متوقف کرده‌اند؛ اما بمباران نیروهای اوکراینی در شهر همچنان ادامه دارد. گوترش به خبرنگاران در کی‌یف گفت که سازمان ملل به درخواست برای آتش‌بس کامل و ایجاد کریدورهای بشردوستانه برای غیرنظامیان از ماریوپل ادامه خواهد داد.

کمک ۳۳میلیارد دلاری

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه خواستار صدور مجوز ۳۳میلیارد دلاری کمک به اوکراین برای توپخانه زرهی، تسلیحات ضد تانک و سایر سخت‌افزارها و همچنین کمک‌های اقتصادی و بشردوستانه شد. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، این درخواست نشان‌دهنده تشدید فوق‌العاده سرمایه‌گذاری آمریکا در جنگ اوکراین است که مجموع هزینه‌های اضطراری را بیش از سه برابر کرده و ایالات متحده را در مسیری قرار داده است تا امسال آن مقداری را برای کمک به اوکراینی‌ها هزینه کند که به‌طور متوسط هر سال در جنگ خود در افغانستان کرده بود. بایدن در کاخ سفید گفت: «هزینه این مبارزه ارزان نیست؛ اما اگر اجازه دهیم این حملات ادامه پیدا کند، پرهزینه‌تر خواهد بود. ما از مردم اوکراین در‌حالی‌که از کشورشان دفاع می‌کنند، حمایت می‌کنیم.» بایدن همچنین طرحی را برای توقیف قایق‌های تفریحی لوکس، هواپیماها، حساب‌های بانکی و سایر دارایی‌های الیگارش‌های روسی مرتبط با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و استفاده از درآمد حاصل از آن برای کمک به اوکراینی‌ها به کنگره فرستاد. تنها چند ساعت بعد، کنگره قانونی را تصویب کرد که به بایدن اجازه می‌داد از قانون دوران جنگ جهانی دوم برای تحویل سریع اسلحه به اوکراین به‌صورت قرضی استفاده کند. آخرین تعهد آمریکا در حالی صورت گرفت که مسکو چشم‌انداز گسترش درگیری با غرب را مطرح کرده است. مقامات روسی ایالات متحده و لهستان را به همکاری در زمینه یک برنامه مخفی برای کنترل غرب اوکراین متهم و تاکید کردند که غرب اوکراین را تشویق می‌کند تا حملاتی را در داخل روسیه انجام دهد؛ جایی که انبارهای گاز و یک کارخانه موشک در روزهای اخیر سوخته یا مورد حمله قرار گرفته‌اند. همچنین درست در زمانی که ایالات متحده ارسال تسلیحات خود را به میدان جنگ افزایش داده است، پارلمان آلمان با اکثریت قاطع به تحویل سلاح‌های سنگین به اوکراین رای داد. این حرکتی عمدتا نمادین برای نشان دادن اتحاد پس از اعلام این طرح توسط دولت در اوایل این هفته به‌حساب می‌آید. یک روز پس از قطع گاز روسیه به لهستان و بلغارستان، اولاف شولتز، صدراعظم آلمان گفت که کشورش باید برای احتمال اینکه آلمان می‌تواند کشور بعدی باشد، آماده باشد. شولتز که برای تقویت روابط دوجانبه به دیدار فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن رفته بود، به خبرنگاران در توکیو گفت: «ما باید برای آن آماده باشیم.»

به گفته یک مقام پنتاگون که خواست نامش فاش نشود، حملات روسیه و ضدحمله‌های اوکراینی‌ها به مناطق جنگی شرقی و جنوبی در اوکراین ادامه دارند؛ اما نیروهای روسی با احتیاط پیشروی می‌کنند و هر روز تنها می‌توانند چندین کیلومتر پیشرفت داشته باشند. این مقام پنتاگون با اشاره به ارسال کُند مواد غذایی، سوخت، سلاح و مهمات گفت: «به‌رغم داشتن خطوط تدارکاتی بسیار کوتاه‌تر، روس‌ها هنوز بر مشکل لجستیکی خود غلبه نکرده‌اند.» به گفته این مقام، مسکو اکنون ۹۲ گروه گردان دارد که در شرق و جنوب اوکراین می‌جنگند - در مقایسه با ۸۵ گروه یک هفته پیش، اما هنوز بسیار کمتر از ۱۲۵ گروهی است که در مرحله اول جنگ داشت. هر گروه گردان حدود ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ نیرو دارد. به گفته تحلیلگران موسسه مطالعات جنگ، نیروهای روسی پیشرفت‌های «جزئی اما ثابت» دارند، در عین حال که تلاش می‌کنند تا خطوط دفاعی اوکراینی‌ها را بشکنند. به نوشته گزارش ۲۸ آوریل نیویورک‌تایمز، تحلیلگران چهارشنبه شب در آخرین ارزیابی خود از جنگ گفتند: در منطقه شرقی دونباس، مسکو برای حمایت از نیروهای خود توپخانه مستقر کرده است؛ زیرا آنها «روشمند‌تر» در چندین منطقه نزدیک شهر ایزیوم پیشروی می‌کنند. به گفته تحلیلگران، نیروهای روسیه از این شهر به‌عنوان یک مکان استراتژیک برای حمله خود در شرق استفاده کرده‌اند و احتمالا به دنبال دور زدن مواضع دفاعی اوکراین هستند. به گفته وزارت دفاع اوکراین، از روز چهارشنبه، نیروهای روسی موفق به تصرف چند روستا در غرب این شهر شده‌اند. این اقدام با هدف احتمالی دور زدن نیروهای اوکراینی در دو جاده موازی که به سمت جنوب یعنی شهرهای باروینکووه و اسلوویانسک می‌روند، صورت گرفته است. بر اساس آخرین ارزیابی موسسه مطالعات جنگ، روسیه برای پشتیبانی از نیروهای خود در نزدیکی شهر ایزیوم گردان توپخانه مستقر کرده است. به گفته فرماندار این منطقه، حملات هوایی سنگین روسیه به منطقه خارکیف در روز چهارشنبه ادامه یافت و حداقل سه نفر کشته شدند. سرهی هایدایی، فرماندار منطقه در رسانه‌های اجتماعی گفت که گلوله‌باران در منطقه شرقی لوهانسک نیز ادامه یافت؛ جایی که چهار نفر در یکسری حملات روسیه در روز پنج‌شنبه کشته شدند. او گفت که بیش از ۱۰ خانه در شهر پوپاسنا ویران شد و یک زن ۸۵ ساله نیز پس از هدف قرار گرفتن بیمارستانی در شهر سیویرودونتسک، کشته شد.

استفاده از حملات هکری

برای هفته‌ها پس از آغاز جنگ در اوکراین، مقامات آمریکایی درباره سلاحی که به نظر مفقود شده بود، تعجب می‌کردند: «زرادخانه سایبری قدرتمند روسیه که اکثر کارشناسان انتظار داشتند در ساعات آغازین حمله برای از بین بردن شبکه برق اوکراین استفاده شود یا اینکه سیستم تلفن همراه را از بین ببرند تا ارتباط رئیس‌جمهوری اوکراین با جهان قطع شود.»

هیچ کدام از آنها اتفاق نیفتاد؛ اما در مطالعه جدیدی که روز چهارشنبه توسط مایکروسافت منتشر شد، اکنون مشخص شده است که روسیه از هکرها برای انجام صدها حمله بسیار ظریف‌تر استفاده کرده است که بسیاری از آنها همزمان با حملات موشکی یا زمینی رخ داده‌اند. اما معلوم شده است که درست مانند جنگ زمینی، روس‌ها مهارت کمتری داشتند و اوکراینی‌ها مدافعان بهتری از آنچه اکثر کارشناسان انتظار داشتند، بودند. به نوشته گزارش ۲۷ آوریل روزنامه نیویورک‌تایمز، تام برت که بر تحقیقات مایکروسافت درباره بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین حملات سایبری نظارت می‌کند که از طریق شبکه‌های جهانی صورت می‌گیرد، گفت: «آنها تلاش‌های مخربی انجام دادند، تلاش‌هایی برای جاسوسی انجام دادند، آنها بهترین نیروهای خود را با تمرکز روی این موضوع، به میدان سایبری آوردند.» اما او همچنین خاطرنشان کرد، درحالی‌که آنها تا حدی موفقیت داشتند، روس‌ها با دفاعی قوی از اوکراینی‌ها مواجه شدند که برخی از حملات آنلاین را مسدود کردند. این گزارش ظرافت قابل توجهی را به درک روزهای اولیه جنگ می‌افزاید؛ زمانی که گلوله‌باران و تحرکات نیروها آشکار بود، اما عملیات سایبری کمتر قابل مشاهده بود و سرزنش کردن نیروهای اطلاعاتی روسیه دشوارتر بود. اما اکنون مشخص شده است که طبق تحقیقات مایکروسافت، روسیه از کارزارهای هک برای حمایت از نبرد نیروهای زمینی خود در اوکراین، از بدافزارها در عین حمله موشکی به چندین منطقه، از جمله به ایستگاه‌های تلویزیونی و سازمان‌های دولتی، استفاده کرده است. این گزارش استفاده مداوم روسیه از سلاح‌های سایبری را نشان می‌دهد؛ اما تحلیل‌های اولیه نشان می‌دهد که آنها نقش برجسته‌ای در درگیری نداشته‌اند. برت گفت: «این یک جنگ سایبری بی‌امان بوده که جنگ در روی زمین را به موازات و در برخی موارد به‌طور مستقیم پشتیبانی کرده است.» وی افزود: «هکرهای وابسته به روسیه از ساعاتی قبل از شروع تهاجم فیزیکی، به‌صورت روزانه، ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته، حملات سایبری انجام می‌دادند.»

ترس در میان آلمان‌‌ها

یک روز پس از قطع گاز روسیه به لهستان و بلغارستان، اولاف شولتز، صدراعظم آلمان روز پنج‌شنبه گفت که شاید آلمان کشور بعدی باشد که روسیه گازش را قطع می‌کند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، دولت شولتز و صنعت انرژی آلمان در روزهای اخیر تاکید کرده‌اند که عرضه گاز این کشور همچنان کافی است. ازآنجاکه گاز روسیه به جریان خود ادامه می‌دهد، پس از زمستان که تقاضا برای گاز بیشتر است و در حال حاضر یک‌سوم پر شده است، انبارها به آرامی دوباره پر می‌شوند. در هفته‌های اخیر، وزیر اقتصاد گفت که تلاش‌ها برای تامین گاز سایر کشورها منجر به کاهش یک‌سوم میزان گازی که از روسیه می‌آمد، شده است. در اوایل سال جاری، دولت روند بازنگری را آغاز کرد که در صورت لزوم می‌تواند سهمیه‌بندی گاز را الزامی کند. اما وزارت اقتصاد اخیرا به پارلمان گزارش داد، اگر روسیه جریان گاز به آلمان را متوقف کند، وضعیت می‌تواند به سرعت بحرانی شود. شولتز در این ارتباط به خبرنگاران گفت: «ما باید برای آن آماده باشیم. ژاپن که مانند آلمان یک نیروگاه صنعتی ضعیف از نظر انرژی است، در تلاش است تا اطمینان حاصل کند که ذخایر گاز طبیعی کافی دارد.» در آغاز جنگ، آلمان برای تامین ۵۵ درصد نیاز گاز طبیعی خود به روسیه متکی بود. از زمان حمله مسکو به اوکراین در ۲۴ فوریه، این کشور با لغو برخی قراردادها و واردات گاز طبیعی مایع بیشتر از کشورهای دیگر، این میزان را به ۳۵درصد کاهش داده است. مقامات آلمانی گفتند که امیدوارند تا پایان سال کمتر از یک‌سوم گاز کشور را از روسیه بگیرند.

روبل شاید پیروز شود

برخی از بزرگ‌ترین مشتریان گاز طبیعی روسیه در اروپا در حال آماده شدن برای پذیرش شرایط پرداخت جدید کرملین به جای خطر قطع گاز توسط مسکو هستند؛ سرنوشتی که این هفته لهستان و بلغارستان به آن دچار شدند. به گزارش سی‌ان‌‌ان، توزیع کنندگان گاز در آلمان و اتریش گفتند که در حال کار روی راه‌هایی برای پذیرش اولتیماتوم روسیه هستند؛ مبنی بر اینکه پرداخت نهایی برای گاز باید به روبل انجام شود، در عین حال که به قوانین تحریم‌های اتحادیه اروپا هم احترام بگذارند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه ماه گذشته گفت که کشورهای غیردوست باید به جای یورو یا دلاری که در قراردادها قید شده است، روبل بپردازند. خریداران می‌توانند پرداخت‌های یورو یا دلار را به حسابی در «گازپروم‌بانک روسیه» انجام دهند و سپس وجوه را به روبل تبدیل و به حساب دومی منتقل می‌کند که از آن، پرداخت به روسیه انجام می‌شود. یونیپر آلمان روز پنج‌شنبه اعلام کرد که به پرداخت پول گاز روسیه به یورو ادامه خواهد داد؛ اما افزود که معتقد است تبدیل پرداخت مطابق با قانون تحریم‌ها، امکان‌پذیر است. این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد: «یونیپر در حال مذاکره با شریک قراردادی خود درباره روش‌های پرداخت مشخص است و همچنین در هماهنگی نزدیک با دولت آلمان است.» سخنگوی یونیپر روز پنج‌شنبه به روزنامه «راینیشه پست» گفت که این شرکت به جای بانک مستقر در اروپا، به یک بانک روسی به یورو پرداخت خواهد کرد.

چین حامی روسیه

دولت چین از روز یکشنبه تعرفه‌های زغال سنگ وارداتی را به حالت تعلیق درمی‌آورد؛ تصمیمی که احتمالا در زمانی که صادرات زغال سنگ روسیه به اروپا به‌دلیل حمله به اوکراین متوقف می‌شود، به نفع مسکو خواهد بود. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، چین از انتقاد از حمله روسیه خودداری کرده است و وزارت امور خارجه و آژانس‌های تبلیغاتی آن بسیاری از انتقادات اخیر روسیه علیه ایالات متحده و متحدانش را تکرار کرده‌اند. چین گفته است که به «تجارت عادی» با روسیه ادامه خواهد داد؛ اما در کمک فعالانه به روسیه در جهت دور زدن تحریم‌های غرب محتاط بوده است. سه هفته پیش، اتحادیه اروپا ممنوعیت زغال سنگ روسیه را تصویب کرد و این اقدام را به تدریج طی چهار ماه اجرا کرد. این بلوک حدود نیمی از زغال سنگ خود را از روسیه وارد می‌کند که ارزش تجارت آن به ارزش ۴میلیارد یورو در سال است. واردات زغال سنگ چین از روسیه در سال گذشته به حدود ۷میلیارد یورو رسید و در دسته‌بندی غیرمعمول قرار می‌گیرد. صادرات زغال سنگ روسیه به چین در نیمه دوم سال گذشته دو برابر شد؛ زمانی که چین با کمبود موقت زغال سنگ روبه‌رو شد. چین در اواخر سال گذشته و اوایل سال جاری به سرعت معادن زغال سنگ دولتی خود را گسترش داد تا کمبود را برطرف کند. بنابراین یک سوال بزرگ در بازارهای جهانی زغال سنگ این است که آیا چین تصمیم خواهد گرفت که وارداتش را به شکل همان تجارت عادی با روسیه ادامه خواهد داد یا اینکه آن را کاهش خواهد داد. داده‌های گمرک چین در سه ماه اول سال جاری نشان می‌دهد واردات زغال سنگ چین از روسیه به میزان قابل توجهی از اوج خود در پاییز گذشته کاهش یافته است. اما تُناژ واردات همچنان کمی بیشتر از یک سال قبل است. الکس ثرنبول، تحلیلگر کالا در «کشیک کاپیتال» و مدیر این صندوق در سنگاپور می‌گوید: «واردکنندگان زغال سنگ چینی در هفته‌های اخیر در یافتن مالکان کشتی که مایل به استفاده از کشتی‌های خود برای حمل زغال سنگ روسیه هستند، با مشکلاتی مواجه شده‌اند.» اما یک خط ریلی جدید فرامرزی قرار است در ماه آینده افتتاح شود و می‌تواند توانایی چین برای خرید زغال سنگ روسیه را افزایش دهد.