بازگشت اوباما به عصر کلینتون

اوباما در کنار اسپرلینگ - عکس: رویترز

احسان ابطحی

ادامه ریاست‌جمهوری باراک اوباما به سرنوشت اقتصاد ایالات‌متحده پیوند خورده است. رییس‌جمهوری آمریکا در تلاش است تا تیم سیاست‌گذاران اقتصادی خود را تغییر دهد تا از سویی همکاری جمهوری‌خواهان را جلب کند و از سوی دیگر رضایت مجامع اقتصادی را به دست آورد. این تلاش‌ها در حالی انجام می‌گیرد که ایالات‌متحده روزهایی بسیار سر‌نوشت‌ساز را چه در زمینه سیاسی و چه در زمینه اقتصادی پشت‌سر می‌گذارد.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده مشاوران جدید خود را از یاران و مشاوران بیل کلینتون، رییس‌جمهوری پیشین آمریکا انتخاب کرده است.

رییس کارمندان کاخ سفید، ژان اسپرلینگ ناظر اقتصادی و جیکوب لیو مسوول بخش بودجه کاخ سفید از حلقه نزدیکان بیل کلینتون به شمار می‌روند و سابقه همکاری‌های فرا‌حزبی و همچنین توانایی و تجربه توافق‌های مورد نظر دو حزب اصلی ایالات‌متحده را دارند.

اوباما که روز جمعه در یک کارخانه شیشه‌سازی در حومه مریلند سخن می‌گفت تاکید کرد: «‌ماموریت ما باید شتاب بخشیدن به ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی باشد.»

این ماموریت البته ماموریتی بسیار بزرگ و دشوار است که در تقاطع گذر‌گاه‌های اقتصادی و سیاسی قرار دارد. این در حالی است که گزارش مشاغل آمریکا روز جمعه منتشر شد، گزارشی که تفسیر‌های متناقض و گاه متفاوتی را در برداشت. این گزارش اگرچه به طور نسبی گزارش مثبت و امیدوار‌کننده بود، اما بن برنانکه، رییس فدرال رزرو - بانک مرکزی آمریکا- واکنشی محتاطانه به آن نشان داد.

وزارت کار ایالات‌متحده جمعه عصر گزارش داد که نرخ بیکاری در این کشور از ۸/۹ درصد به ۴/۹ درصد کاهش و به تعداد کارمندان بخش خصوصی هم ۱۰۳ هزار شغل اضافه شده‌است. این گزارش اگرچه گزارشی به ظاهر مثبت است، اما بخش منفی این گزارش این جاست که کاهش نرخ بیکاری به این دلیل است که بسیاری از مردم از یافتن شغل نا‌امید شده‌اند. برنانکه به کمیته بودجه سنای ایالات‌متحده گفت که شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد اقتصاد آمریکا در حال ترمیم است. رییس فدرال رزرو اضافه کرد: «‌در مجموع به نظر می‌رسد که روند ترمیم اقتصادی در سال ۲۰۱۱ اندکی قوی‌تر از سال ۲۰۱۰ میلادی باشد.»

این در حالی است که اگر در سال ۲۰۱۲ میلادی نرخ بیکاری در آمریکا همچنان بالا و رشد اقتصادی در این کشور کند باشد، انتخاب دوباره اوباما به عنوان رییس‌جمهوری ایالات‌متحده با چالشی جدی مواجه خواهد شد. اما توانایی شکل‌دهی سیاست‌های اقتصادی به دلیل وجود کنگره‌ای ناهمگون اقدامی بسیار دشوار خواهد بود، چون جمهوری‌خواهان کنگره خواستار کاهش شدید هزینه‌ها با هدف کاهش کسری بودجه هستند، اما دموکرات‌ها به هزینه‌های بیشتر برای بهبود وضع اقتصادی باور دارند. این در شرایطی است که مجلس نمایندگان ایالات‌متحده در اختیار جمهوری‌خواهان است، اما کنترل مجلس سنا را دموکرات‌ها در دست دارند.

اوباما اما تلاش می‌کند تا هر دو مسیر کاهش و افزایش هزینه‌ها را پیش بگیرد و نظر مساعد جمهوری‌خواهان و رهبران تجاری را که به ارزش‌های تجارت بین‌المللی باور دارند، جلب کند. از سوی دیگر رییس‌جمهوری ایالات‌متحده قصد دارد پیامی را با این مضمون ارسال نماید که برای رسیدن به این هدف، باید رقابت‌پذیری در محوریت برنامه‌ها قرار بگیرد و مشوق‌های آموزشی اعمال شود تا نیروی کار به آموزش مجهز شود، تجارت رونق یابد و معافیت‌های مالیاتی برای تجارت در نظر گرفته‌شود.

در همین حال، کادر جدید نهاد کارمندان ریاست‌جمهوری و همچنین رییس جدید شورای اقتصاد ملی کاخ سفید نشان می‌دهند که اوباما همه تمرکز و تلاش خود را برای مهار کسری بودجه و بدهی‌های عمومی قرار داده‌است.

آستین گولسبی، اقتصاد‌دان کاخ سفید در همین‌باره گفت: «‌همه می‌دانند که وضعیت مالی که مدتی طولانی است با آن روبه‌رو هستیم، کشور را در وضعیتی قرار داده است که ما را ناچار می‌کند برای بر‌طرف کردن آن اقدام کنیم و رییس‌جمهوری از این موضوع نمی‌هراسد.» گولسبی اضافه کرد: «‌شما این موضوع را در چند هفته آینده و زمانی که رییس‌جمهوری برنامه بودجه را منتشر خواهد کرد، مشاهده می‌کنید و خواهید دید که او در این زمینه ذهنی بسیار سختگیرانه دارد.» با حضور دالی، اسپرلینگ و لیو، اوباما در شرایطی وارد دو سال آخر اولین دوره ریاست‌جمهوری خود می‌شود که مشاوران او را حلقه مشاوران بیل کلینتون تشکیل می‌دهند. مشاورانی که یاد‌آور دورانی شاد‌تر هستند، زمانی که نرخ بیکاری پایین، بودجه متوازن و اقتصاد پر‌رونق بود. اسپرلینگ یک بازیگر کلیدی در مذاکرات میان حزب جمهوری‌خواه و حزب دموکرات در ماه دسامبر بود، مذاکراتی که نرخ مالیات‌های دوران بوش را برای همه پرداخت‌کنندگان مالیات از جمله ثروتمندان تمدید کرد. تمدید نرخ مالیات برای ثروتمندان از اولویت‌های جدی جمهوری‌خواهان بود و آنان با افزایش این نرخ مخالف بودند. همزمان اولویت‌های اوباما هم در این توافق لحاظ شد. از جمله اولویت‌های اوباما تمدید اعتبارات مالیاتی تجدید‌پذیر و کاهش مالیات بر در‌آمد تا دو درصد به مدت یک سال بود.

اسپرلینگ به عنوان مدیر شورای اقتصاد ملی کاخ سفید نقش مهمی در شکل‌دهی تقریبا همه سیاست‌های اقتصادی ایالات‌آمریکا از جمله جدال نا‌امید کننده با قانونگذاران جمهوری‌خواه بر سر کاهش هزینه‌ها و افزایش سقف بدهی‌ها داشته‌است. دالی که یکی دیگر از مشاوران جدید اوباما به شمار می‌رود هم تا پیش از پیوستن به کاخ سفید یکی از مدافعان جدی روش‌های میانه و از اعضای گروه «‌راه سوم» بود.