رهام وزیری - جدیدترین گزارش جهانی نشان می‌دهد که چین و هند مسابقه‌ای بی‌سابقه را برای افزایش حجم تجاری و سرمایه‌گذاری با آفریقا آغاز کرده‌اند. این مساله می‌تواند در میان مدت باعث افزایش میزان رشد اقتصادی آفریقا شود.

اقتصاد آفریقا از دهه ۹۰ به این سو به وسیله چین و هند رهبری می‌شود و این مبادلات دو جانبه است.

در حال حاضر ۲۷درصد صادرکنندگان آفریقایی کالاهای خود را به مقصد هند و چین روانه می‌کنند.

از طرف دیگر میزان صادرات آسیا به آفریقا سالانه با نرخ ۱۸درصد رشد می‌کند که این رکورد از صادرات به هر مقصد دیگری بیشتر است.

مطالعات اقتصادی بانک جهانی نشان می‌دهد که چین، هند و کشورهای آفریقایی، همگی نسبت به ادامه این مبادلات تمایل کافی دارند و همواره در سیاست‌های اقتصادی خود اصلاحاتی را در نظر می‌گیرند که بتواند به این روند کمک کند.

این مساله اکنون باعث شده است تا توجه اروپا و آمریکا به سمت رابطه چین و هند با کشورهای آفریقایی جلب شود و در این میان رابطه با هند از نظر غرب مهم‌تر است.

چین برای با ثبات کردن بنیان‌های این تجارت و همچنین تسهیل موانع پیش روی آن در اقدامی تازه بخشی از تعرفه‌های محصولات وارداتی از آفریقا را کاهش داده و حذف کرده است.

این اقدام چین که تحت عنوان پروژه‌ای انجام شده است که به جاده ابریشم آفریقایی موسوم است.

هری برادمن، اقتصاددان بانک جهانی با اشاره به این مساله به رویترز گفت: اکنون چین با اقدامات حمایتی از صادرکنندگان آفریقایی ‌توانسته بخش زیادی از صادرات آنها را که بیشتر پارچه و محصولات غذایی و نساجی است، جذب کند.

جاده ابریشم آفریقایی که پروژه‌ای برای تسهیل تجارت با آفریقا است اکنون می‌تواند راه را برای یک پیوند استراتژیک با کشورهای آفریقایی هموار کند.

در حقیقت سیاستی که چین در قبال آفریقا در پیش گرفته است، تمامی موارد صادرات، واردات و سرمایه‌گذاری را همزمان دنبال می‌کند و همین مساله است که موفقیت آن را بیشتر تضمین می‌کند.

چین در حال حاضر بخش زیادی از توجه خود را به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی و مدیریت‌های سطح بالای آفریقا متمرکز کرده است.

به همین منظور سومین نشست سران چین و آفریقا با هدف توسعه مناسبات و گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی در سوم نوامبر برگزار می‌شود.

در این نشست که قرار است در آن ۴۷ کشور آفریقایی شرکت‌کنند، راه‌های همکاری در بخش انرژی نیز بررسی خواهد شد.

براساس گزارش بانک جهانی، میزان مبادلات چین و آفریقا در سال ۲۰۰۰ تنها یک‌میلیارد دلار بود، در فاصله ۵ سال این مبادلات بیش از ۳۰برابر رشد کرده و به نزدیک ۳۵میلیارد دلار آمریکا رسید. انرژی یکی از اصلی‌ترین اهداف چین در آفریقا است و تحلیلگران عقیده دارند نفت خام کالایی است که چین جاده ابریشم آفریقایی را برای آن کلید زده است. آفریقا از نظر تولید نفت هنوز یک سرزمین نوظهور است و بسیاری از کشور‌های آن هنوز یا منابع خود را استخراج نکرده‌اند یا تولید چشمگیری ندارند. به همین دلیل است که چین قصد دارد این منابع سرشار را تحت نفوذ خود درآورد. افزایش تقاضای چین اکنون باعث توسعه فعالیت شرکت‌های بین‌المللی همچون شل، انی و اکسون موبیل در آفریقا شده است و چین قصد دارد شرکت‌های چینی را نیز در این بازی وارد کند.

رویکرد چین و هند به سمت آفریقا موردتوجه سازمان ملل واقع شده و برخی مقامات این سازمان از آن ابراز رضایت کرده‌اند.

«جفری ساچس»، رییس برنامه توسعه هزاره سازمان ملل یکی از این افراد است.

وی که مشاور ویژه دبیر کل سازمان ملل برای اجرای اهداف توسعه هزاره است، خاطر‌نشان کرد که افزایش تبادلات تجاری چین و آفریقا برای هر دو طرف و جهان سودمند است‌.

این مقام سازمان ملل گفت که مبارزه با فقرزدایی در آفریقا هنوز در مراحل اولیه قرار دارد و کشورهای در حال رشد برای این منظور باید با یکدیگر همکاری گسترده‌ای داشته باشند‌.

«ون‌جیا‌بائو»، نخست‌وزیر چین خبر داد خردادماه امسال با هدف توسعه مناسبات با کشورهای قاره آفریقا به‌چند کشور این قاره سفر می‌کند.

هرچند مقامات چین دیدگاه‌ها درباره تلاش پکن برای دستیابی به‌منابع انرژی در قاره آفریقا را به منظور تامین انرژی مورد‌نیاز این‌کشور رد می‌کنند، اما سفرهای زیاد مقام‌های بلندپایه‌پکن به‌ این قاره و قراردادهای انرژی با کشورهای مختلف آفریقایی نشان‌دهنده عزم چین برای گسترش مناسبات با این قاره سیاه اما غنی است.

«هه‌یا‌فی»، دستیار وزیر خارجه چین معتقد است همکاری چین با آفریقا، تنها با هدف تامین انرژی این کشور نیست و تاکید دارد همکاری چین‌ و کشورهای آفریقایی با هدف تامین منافع متقابل و موفقیت دو طرف انجام می‌شود و برخی دیدگاه‌ها که ‌همکاری اقتصادی و بازرگانی چین با آفریقا را تنها برای دستیابی به انرژی می‌دانند، اشتباه است.

از دیدگاه چین، روابط سیاسی این کشور با کشورهای قاره آفریقا تاریخ ۵۰‌ساله دارد و پکن سیاست کمک به‌ کشورهای این‌قاره را دنبال می‌کند، اما کارشناسان معتقدند نیاز چین به انرژی روز‌به‌روز در حال افزایش است و برای تامین این نیاز به مناطق مختلف از جمله آفریقا توجه دارد.

چین‌ تاکنون بیش از ۹۰۰ طرح نیز در کشورهای قاره آفریقا اجرا کرده است و این نشان از توجه ویژه پکن به این قاره از دیدگاه اقتصادی و سیاسی دارد.