اثر متناسبسازی حقوق بازنشستگی بر کفایت مزایا
به گزارش روابط عمومی موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا، این گزارش، نودوچهارمین شماره از گزارش‌‌‌های کارشناسی موسسه راهبردهای بازنشستگی صباست که سمانه گلاب در ۴۲صفحه آن را تهیه کرده است. در بخش خلاصه این گزارش آمده است: در مهرماه سال ۱۳۹۹، سیاست متناسبسازی حقوق بازنشستگی برای حقوق‌بگیران دو صندوق کشوری و لشکری اجرایی شد. این سیاست را می‌توان از جنبه‌‌‌های گوناگون مورد بررسی قرار دارد که در گزارش حاضر، اثر اجرای این سیاست بر کفایت مزایا بررسی شده است.
به‌همین منظور میزان کفایت مزایا در صندوق بازنشستگی کشوری در دو مقطع آبان ۱۳۹۸ و آبان ۱۳۹۹ (که افزایش حقوق سالانه و متناسبسازی، هر دو، تحقق یافته) به تفکیک استان مقایسه شده است. در این بررسی سه معیار برای کفایت مزایا در نظر گرفته شده است که عبارتند از: کفایت بر مبنای خط فقر، کفایت بر مبنای مخارج متوسط خانوار و کفایت بر مبنای مخارج در صورتی که فرد حقوق‌بگیر دارای مسکن باشد. خلاصه‌‌‌ای از نتایج این مقایسه به شرح زیر است:
در مقطع آبان ۱۳۹۸ میانگین حقوق پرداختی در تمام استان‌‌‌ها به جز استان تهران بالاتر از خط فقر استان بوده است. در این مقطع ۲۷۳هزار نفر از حقوق‌بگیران صندوق بازنشستگی کشوری (نزدیک به ۱۹درصد) حقوقی کمتر از خط فقر استان خود داشتهاند که ۹۳درصد این تعداد مربوط به استان تهران است. با افزایش حقوق در سال ۱۳۹۹ تعداد بازنشستگانی که حقوق ماهانه آنها کمتر از خط فقر استانی است، به ۱۰۴هزار و ۷۰۰نفر کاهش پیدا کرده است (۷ درصد از حقوق‌بگیران).
در آبان ۱۳۹۸ متوسط حقوق پرداختی صندوق، ۷۸درصد از متوسط هزینه‌‌‌های خانوار با سرپرست سالمند را پوشش داده است. در این مقطع دریافتی نزدیک به ۶۵درصد از حقوق‌بگیران، کمتر از متوسط مخارج خانوار با سرپرست سالمند بوده است. با افزایش حقوق در سال ۱۳۹۹ (افزایش سالانه و متناسبسازی) نسبت میانگین حقوق به مخارج در مقطع آبان به ۱۱۳درصد رسیده است. نسبت حقوق‌بگیران با دریافتی کمتر از متوسط هزینه به ۲۸درصد کاهش یافته است. نسبت میانگین حقوق به میانگین هزینه‌‌‌ها در استان‌‌‌های مختلف با یکدیگر تفاوت قابل ملاحظه‌‌‌ای دارد، به طوری که در آبان ۱۳۹۸ میانگین حقوق در استان خراسان‌جنوبی ۱۶۳درصد هزینه‌‌‌ها و در استان تهران ۴۴درصد هزینه‌‌‌ها بوده است.
در مقطع آبان ۱۳۹۸ در ۱۲ استان اصفهان، البرز، تهران، خراسان‌رضوی، خوزستان، سیستان‌وبلوچستان، فارس، قم، کرمانشاه، گلستان، مازندران و همدان میانگین حقوق بازنشستگی کمتر از میانگین مخارج خانوار سالمند بوده است. با افزایش حقوق در سال ۱۳۹۹ در تمام استان‌‌‌ها به جز تهران و البرز میانگین حقوق بیشتر از میانگین مخارج ماهانه شده است. در آبان ۱۳۹۸ در هشت استان اصفهان، البرز، تهران، خراسان‌رضوی، خوزستان، سیستان‌وبلوچستان، مازندران و همدان بیش از ۸۰ درصد حقوق‌بگیران استان، دریافتی کمتر از متوسط مخارج خانوار با سرپرست سالمند داشتهاند. در دو استان تهران و البرز به ترتیب ۹۸ و ۹۶ درصد حقوق‌بگیران، حقوقی کمتر از متوسط هزینه‌‌‌ها داشتهاند. با افزایش حقوق در سال ۱۳۹۹ به جز دو استان البرز و تهران در سایر استان‌‌‌ها کمتر از ۲۰ درصد حقوق‌بگیران با حقوق کمتر از مخارج متوسط درگیر هستند.
در استان تهران با وجود افزایش حقوق در سال ۱۳۹۹، نسبت تعداد افرادی که حقوق آنها کمتر از مخارج استان بوده، نسبت به سال ۱۳۹۸ بهبود نداشته است، به طوری که ۹۷ درصد حقوق‌بگیران در این استان دریافتی‌ای کمتر از مخارج دارند.
با لحاظ کردن مالکیت مسکن، حقوق بازنشستگی به طور متوسط ۱۳۱ درصد از هزینه‌‌‌ها را در سال ۱۳۹۸ و ۱۹۰ درصد را در سال ۱۳۹۹ (مقطع آبان) پوشش می‌دهد. از مجموع حقوق‌بگیران صندوق در آبان ۱۳۹۸، معادل ۲۱درصد آنها حتی در صورتی که مالک مسکن باشند، دریافتی کمتر از هزینه داشتهاند. در آبان ۱۳۹۹ با افزایش حقوق و متناسبسازی این نسبت بهبود یافته و تنها ۷/ ۲درصد از حقوق‌بگیران، دریافتی کمتر از هزینه (در صورت مالکیت مسکن) داشتهاند. در تفکیک استانی در آبان ۱۳۹۸ بیش از ۲۰درصد حقوق‌بگیران استان‌‌‌های تهران، خوزستان، البرز و سیستان‌وبلوچستان با دریافتی کمتر از هزینه (با حذف هزینه مسکن) روبه‌‌‌رو بوده‌اند. با افزایش حقوق در سال ۱۳۹۹ کفایت مزایا بهبود قابل‌توجهی داشته، به طوری که در استان تهران که وضعیت نامطلوب‌تری نسبت به سایر استان‌‌‌ها داشته، کمتر از ۱۰ درصد افراد در صورتی که مالک مسکن باشند، حقوق کمتر از مخارج ماهانه دریافت می‌کنند. با حذف هزینه‌‌‌های مسکن برای خانوارهای با سرپرست سالمند در استان تهران، هزینه خانوار نزدیک به ۶۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و به تناسب آن کفایت مزایا افزایش می‌‌‌یابد.
