در انگلستان که طبق آمارهای جهانی، رتبه دوم را در جذب دانشجویان بین‌‌‌المللی دارد. در سال ۲۰۱۹ درآمدزایی دانشجویان بین‌‌‌المللی برای کشور انگلیس معادل ۲۳ میلیارد پوند بوده است. موسسات جذب دانشجو، تقریبا در نیمی از این درآمد (حدود ۸۸/ ۱۱ میلیارد پوند) نقش داشته‌‌‌اند. همچنین، استرالیا به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در جذب دانشجو، در سال ۲۰۱۸ بیش از ۷۳ درصد از ثبت‌‌‌نام‌‌‌ها در دانشگاه‌‌‌ها، با هدایت این موسسات انجام شده است و بیش از ۴۵۰۰ موسسه جذب به عنوان مشاور و نماینده رسمی در این کشور ثبت شده‌‌‌اند. جذب دانشجویان بین‌‌‌المللی علاوه بر اینکه باعث تکثر فرهنگی جامعه شده و به رشد کیفیت علمی دانشگاه‌‌‌ها  کمک می‌‌‌کند، می‌‌‌تواند درآمدهای اقتصادی قابل‌‌‌توجهی برای کشور و دانشگاه میزبان داشته باشد و میزان اشتغال را در کشور بهبود ببخشد. به همین دلیل همه کشورها در دو حوزه مهاجرت و آموزش‌‌‌عالی، قوانین و سیاست‌‌‌های تسهیل‌‌‌کننده‌‌‌ای را برای تشویق دانشجویان به تحصیل در کشور خود تدوین می‌‌‌کنند. برای مثال کشور ترکیه، مالزی و عربستان به عنوان کشور‌‌‌های مسلمان و آسیایی در این زمینه پیشتاز بوده‌‌‌اند؛ ترکیه در سال‌‌‌های اخیر با سیاست‌‌‌های مهاجرتی و آموزشی مناسب توانسته‌‌‌ بیش از ۱۲۵ هزار دانشجوی بین‌‌‌المللی جذب کند؛ مالزی ۸۲ هزار  دانشجو و همچنین عربستان ۷۳ هزار دانشجو جذب کرده‌‌‌اند. این در حالی است که ایران با داشتن تعداد زیادی دانشگاه با کیفیت تنها ۲۰ هزار دانشجو جذب کرده است.

جذب دانشجویان بین‌‌‌المللی برای تحصیل در دانشگاه شیوه‌‌‌های گوناگون و متنوعی دارد. در گزارشی که در سال ۲۰۱۸ توسط موسسه Intead منتشر شده، ۸۸ شیوه جذب دانشجو را به دانشگاه‌‌‌ها معرفی کرده است. اما اگر بخواهیم به‌‌‌صورت مختصر اهم شیوه‌‌‌های جذب دانشجویان بین‌‌‌المللی را معرفی کنیم. چهار شیوه عمده را می‌‌‌توان نام برد: جذب دانشجو توسط دانشگاه: در این روش دانشگاه با استفاده از رسانه‌‌‌های مجازی و پخش بروشورهای تبلیغاتی و همچنین حضور در نمایشگاه‌‌‌های بین‌‌‌المللی، خود را به متقاضیان تحصیل معرفی می‌‌‌کند. در این روش دانشگاه باید همیشه برای تبلیغات و شرکت در نمایشگاه‌‌‌ها برنامه مشخص داشته باشد و هزینه کند. جذب دانشجو توسط واسطه‌‌‌ها: در روش دوم افراد غیرمتخصص که به دلایلی همچون تجارت و گردشگری به کشورهای دیگر رفت‌وآمد دارند، برای کسب درآمد و دریافت کمیسیون از دانشگاه‌ها، اقدام به معرفی دانشجو می‌‌‌کنند. در این روش به‌‌‌دلیل عدم دانش و صلاحیت واسطه‌‌‌ها کیفیت جذب هم برای دانشگاه و هم برای دانشجو بسیار پایین است. جذب دانشجو توسط دانشجویان و فارغ‌التحصیلان: دانشجویان بین‌‌‌المللی و فارغ‌‌‌التحصیلان با معرفی متقاضیان جدید از کشور خود می‌‌‌توانند از تخفیف شهریه تحصیلی و منافع دیگر برخوردار شوند. در این روش با توجه محدود بودن فعالیت دانشجویان، تعداد دانشجوی جذب شده محدود است. جذب دانشجو از طریق موسسات حرفه‌‌‌ای جذب دانشجو: این موسسات که با نظام آموزش‌‌‌عالی کشور مقصد آشنایی کامل دارند متقاضیان را برای انتخاب دانشگاه و رشته تحصیلی مناسب راهنمایی می‌‌‌کنند.

اگرچه انتخاب شیوه جذب دانشجو به سیاست‌‌‌های آموزش‌‌‌عالی و سیاست‌‌‌های علمی و اقتصادی دانشگاه‌‌‌ها وابستگی بالایی دارد اما می‌‌‌توان مناسب‌‌‌ترین شیوه جذب را استفاده از موسسات جذب دانشجو دانست. در ادامه در جدول زیر شیوه‌‌‌های مختلف جذب دانشجو با هم از نظر کیفیت و کمیت مقایسه می‌‌‌شوند.

 در کل خدمات موسسات جذب دانشجو را می‌‌‌توان به سه دسته تقسیم کرد: خدمت به دانشگاه: تبلیغ برای دانشگاه در کشورهای مختلف و جذب دانشجویان با کیفیت و آگاه نسبت به مسائل فرهنگی و علمی دانشگاه؛  خدمت به دانشجو: مشاوره در زمینه انتخاب دانشگاه و رشته مناسب و همچنین در مورد فرهنگ کشور مقصد؛ خدمت به دولت: ارزیابی اولیه متقاضیان در زمینه احراز و استعلام هویت و مسائل کنسولی و امنیتی.

در ایران در سال‌‌‌های اخیر توجه به جذب دانشجویان بین‌‌‌المللی شدت گرفته است که از جمله دلایل اصلی آن تاکید سند نقشه جامع علمی کشور بر بین‌‌‌المللی شدن دانشگاه‌‌‌ها و همچنین قانون ششم توسعه است. در قانون ششم توسعه هدف‌‌‌گذاری ۷۵ هزار نفر دانشجوی بین‌‌‌المللی در سال ۱۴۰۰ مورد تاکید قانون‌گذار بوده است. این در حالی است که با احتساب افغانستانی- ایرانی‌‌‌های دانشجو در ایران و همچنین طلاب جامعه‌المصطفی تعداد کل دانشجویان بین‌‌‌المللی به حدود ۵۷ هزار نفر می‌‌‌رسد. با توجه به عقب بودن قابل توجه میزان جذب دانشجو در ایران نسبت به اهداف قانون مذکور؛ شتاب‌دهی در جذب دانشجوی بین‌‌‌المللی ضرورت دارد. بدین ترتیب می‌‌‌توان بهترین شیوه جذب دانشجوی بین‌‌‌المللی در ایران را استفاده از موسسات جذب دانشجو دانست، چراکه دانشگاه‌‌‌های ایران باید بتوانند تعداد بالایی دانشجوی بین‌‌‌المللی جذب کنند ضمن اینکه کیفیت این دانشجویان هم از اهمیت بالایی برخوردار است. دانشجویی که با کیفیت پایین جذب دانشگاه شود به احتمال زیاد در سال‌‌‌های بعد از تحصیل از دانشگاه انصراف می‌‌‌دهد، موضوعی که در سال‌های اخیر گریبان‌‌‌گیر بعضی از دانشگاه‌‌‌های علوم‌‌‌پزشکی و مهندسی در ایران بوده است.  نبود موسسات رسمی جذب در ایران و استفاده دانشگاه‌‌‌ها از واسطه‌‌‌ها برای جذب دانشجو باعث عدم راهنمایی و مشاوره مناسب متقاضی شده که در ادامه به نارضایتی دانشجو از دانشگاه و در نتیجه تخریب چهره نظام آموزش ایران منجر شده است. با توجه به تجربه کشورهای موفق در زمینه جذب دانشجو با استفاده از موسسات جذب و همچنین تجربه تلخ چندساله دانشجویان و دانشگاه‌‌‌های ایران از عدم فعالیت رسمی موسسات جذب در ایران به سازمان‌‌‌های سیاست‌‌‌گذار در این زمینه به‌‌‌خصوص سازمان امور دانشجویان توصیه می‌‌‌شود هرچه زودتر برای سامان‌‌‌دهی این موسسات و حمایت از فعالیت آنها آیین‌‌‌نامه‌‌‌ای با مشارکت تمامی ذی‌‌‌نفعان و بازیگران این حوزه بخصوص دانشگاه‌‌‌های دولتی، علوم پزشکی و آزاد و همچنین موسساتی که به صورت غیررسمی در این حوزه فعالیت دارند تدوین کنند. البته ذکر این نکته ضروری است که تدوین آیین‌‌‌نامه به معنای ایجاد شرایط و موانع سخت‌‌‌گیرانه در این حوزه نیست، بلکه هدف از تدوین آیین‌‌‌نامه ایجاد فضایی حقوقی برای فعالیت شفاف، غیرانحصاری و رقابتی این موسسات است.

 

اخبار مرتبط