نقش صنعت فولاد در راه‌اندازی خط لوله نفت گوره-جاسک
تولید سالانه حدود ۷۸۰ میلیون تن فولاد توسط چین و رشد بالای اقتصاد این کشور حتی در شرایط بحران‌های اقتصاد جهانی، نمونه‌هایی از نقش محوری صنعت فولاد در توسعه صنعتی است. با توجه به این شواهد، سیاست‌های صنعتی کشورهای توسعه‌یافته به‌خصوص نقش سیاست‌های صنعتی ژاپن و ببرهای آسیای شرقی و چین، درس‌های جدیدی برای توسعه محسوب می‌شوند. به این ترتیب سال‌هاست که کشورهای پیشرفته از فولاد به‌عنوان راهی برای رسیدن به توسعه استفاده می‌کنند و موفق هم بوده‌اند. در نخستین روزهای تیرماه جاری، خبر مشارکت فولاد مبارکه در راه‌اندازی خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک که یک طرح استراتژیک و مهم برای دولت بوده، رسانه‌ای شد.
به‌طور قطع یکی از مهم‌ترین طرح‌های در دست اقدام شرکت ملی نفت ایران، طرح استراتژیک و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسک و تاسیسات نفتی بندر جاسک است. قرار است امسال این طرح دیرینه ایران محقق شود؛ هدفی که از دهه ۶۰ به‌نوعی دغدغه کشور بوده و به گواه متولیان اگر همه‌چیز مطابق برنامه پیش برود، از ابتدای سال ۱۴۰۰ موقعیت بهتری برای صنعت نفت ایران و امنیت کشور ایجاد می‌کند.
احداث خط لوله انتقال نفت خام گوره-جاسک که 5 تیرماه جاری از سوی رئیس‌جمهوری و وزیر نفت به‌صورت مجازی رسما در منطقه مکران آغاز شد، طرحی است که به‌عنوان یکی از استراتژیک‌ترین طرح‌های دولت یازدهم برشمرده می‌شود. خط لوله‌ای که قرار است نفت را از بوشهر به جاسک انتقال دهد، هزار کیلومتر طول دارد که در طول مسیر برای انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت از لوله‌هایی با قطر ۴۲ اینچ استفاده می‌شود. پیش از این لوله‌های سرویس ترش از شرکت‌های اروپایی، چینی یا کره‌ای تامین می‌شد، اما برای نخستین بار در یک مقیاس بزرگ با استفاده از توان داخلی و فعالیت همزمان چند کارخانه فولادسازی و لوله‌سازی ایرانی تامین می‌شود. فولاد مبارکه برای نخستین بار تختال مورد نیاز این ورق و شرکت فولاد اکسین خوزستان نیز برای نخستین‌بار چنین ورق‌های عریضی را پس از تلاش‌های بسیار ساختند.
پس از انقلاب اسلامی همواره لزوم توجه و توسعه سواحل مکران از سوی دولت‌ها مورد تاکید قرار گرفته است که متاسفانه این توجه صرفا بر روی کاغذ بوده و به بهانه عدم توانایی در جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و خصوصی برای تامین مالی طرح‌ها و زیرساخت‌های لازم اقدامی صورت نگرفته است. با تاکید مکرر مقام معظم رهبری بر فقرزدایی سواحل بلوچستان و کشف استعدادهای این مروارید پنهان، دولت مکلف شد تمام توان خود را به‌منظور توسعه مبتنی بر اقتصاد مقاومتی و با اولویت سواحل مکران در دستور کار قرار دهد.
با اجرای این طرح، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام از گوره در استان بوشهر به منطقه جاسک در سواحل دریای عمان فراهم می‌شود و جاسک به‌عنوان دومین پایانه صادراتی نفت‌خام کشور، اهمیت راهبردی می‌یابد.
منطقه جاسک واقع در استان هرمزگان با پروژه خط لوله نفتی گوره به جاسک به یکی از پایانه‌های مهم صادراتی کشور تبدیل خواهد شد. به همین دلیل در راستای انجام مسوولیت‌های اجتماعی و کمک به توسعه ملی و منطقه‌ای و فقرزدایی از مناطق محروم کشور، از سوی وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه اصفهان و اکسین که در پیشبرد و تامین مواد اولیه این طرح نقش موثری ایفا کرده‌اند، تصمیم گرفته شد شهرستان جاسک در فاصله ۳۲۰کیلومتری شرق بندرعباس در استان هرمزگان با دارا بودن بندر چندمنظوره استراتژیک در نوار ساحلی دریای عمان و نزدیکی به آب‌های آزاد که امکان پهلوگیری کشتی‌های پهن‌پیکر و عظیم را دارد، پروژه خط لوله نفتی گوره به جاسک در دستور کار قرار گیرد و این منطقه به یکی از مراکز مهم انرژی و صنعتی ایران تبدیل شود. به‌این‌ترتیب در آینده‌ای نزدیک، بندر جاسک با اجرای پروژه‌های عظیم نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از مناطق نفت‌خیز، ذخیره‌سازی ۱۰ میلیون بشکه نفت خام و پهلوگیری کشتی‌های پهن‌پیکر با ظرفیت 2 میلیون تن را پیدا خواهد کرد. البته عملیات اجرایی این طرح، در دوران شیوع ویروس کرونا نیز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌منظور حفظ سلامت مردم بومی و کارکنان همچنان ادامه دارد. فعالیت‌ها و اقدامات به‌نحوی برنامه‌ریزی شده است که بخش‌های اصلی این طرح تا پایان امسال به بهره‌برداری برسد و نفت خام به‌منظور ذخیره‌سازی و صادرات، به غرب منطقه جاسک در ساحل دریای عمان خواهد رسید.
طرح انتقال نفت خام گوره به جاسک، طرحی در ابعاد ملی و به گواه فعالان و متولیان نمادی از خودکفایی و تکیه بر توانمندی‌های داخلی است. طبق آمارهای اعلام‌شده نزدیک به ۹۰ درصد کالاهای مورد نیاز این طرح از داخل کشور تامین می‌شود که نقش شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه که در مسیر رشد این پروژه مهم گام برداشته‌اند، بسیار پررنگ و کلیدی به‌شمار می‌رود.
در پروژه خط لوله نفتی گوره به جاسک، حدود ۵۰۰ میلیون یورو قرارداد تامین لوله و حدود ۴۸ میلیون یورو مربوط به ساخت پمپ‌های انتقال می‌شود که از کارخانه‌های داخلی و با تکیه بر توان داخلی در حال تامین است. این در حالی است که پیش از این لوله‌های API سرویس ترش از شرکت‌های اروپایی، چینی یا کره‌ای تامین می‌شد؛ اما برای نخستین‌بار در یک مقیاس بزرگ با استفاده از توان داخلی و فعالیت همزمان چند کارخانه فولادسازی و لوله‌سازی ایرانی تامین می‌شود که جای افتخار است.
در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین‌بار اتفاق افتاده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله‌سازی اهواز، لوله‌سازی ماهشهر و لوله‌سازی صفا فعالیت می‌کنند. فولاد مبارکه برای نخستین‌بار تختال مورد نیاز این ورق و شرکت فولاد اکسین خوزستان نیز برای نخستین‌بار چنین ورق‌های عریضی را پس از تلاش‌های بسیار ساختند که این موضوع نشان می‌دهد شرکت‌های ایرانی در ساخت، تولید و تامین تجهیزات صنعتی تا چه میزان توانمند هستند. باید اذعان کرد که در سال گذشته تلاشگران عرصه صنعت توانستند برای اولین‌بار با بومی‌سازی و تولید ورق عریض فولادی سازگار با نفت اسیدی، تحریم‌های ظالمانه علیه کشور و صنعت نفت را بی‌اثر کنند و مشکل تامین لوله موردنیاز برای این طرح را رفع کنند. در این طرح حلقه اول از طریق شرکت فولاد مبارکه تولید می‌شود و در حلقه دوم ورق مورد نیاز توسط شرکت فولاد اکسین تولید خواهد شد و سپس لوله‌سازان داخلی این ورق‌ها را به لوله تبدیل می‌کنند.
موفقیت این طرح براساس زمان‌بندی به بهره‌وری و کارکرد شرکت فولاد اکسین بستگی دارد. این شرکت تاکنون نهایت تلاش خود را برای پیشبرد اهداف طرح به کار بسته و توانسته است تعهد تولید ۳۵ هزار تن ورق عریض در ماه را عملی کند. تاکنون حدود ۳۰۰ کیلومتر لوله تولید شده است. همچنین جوشکاری این لوله‌ها نیز در حال انجام است و روند کار ادامه دارد.
