نوسازی نیروگاه‌های فرسوده الزام یا انتخاب؟
در این میان بحث راندمان و نوسازی نیروگاه‌ها برای افزایش ظرفیت شبکه، کاهش تلفات و نیز کاهش میزان مصرف سوخت و آب آنها یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که حول محور نیروگاه‌های عمدتا قدیمی‌تر مطرح می‌شود و البته این بحث در خصوص نیروگاه‌های کلان‌شهرها ابعاد گسترده‌تری هم دارد. نیروگاه بعثت یکی از نیروگاه‌های قدیمی تهران است که سال‌هاست در تامین برق پایتخت نقش موثری را ایفا کرده است.
نیروگاهی با عمری بیش از نیم‌قرن
در همین راستا مسعود شیخ، مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق بعثت، ضمن اشاره به اینکه این نیروگاه در سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۷ راه‌اندازی شده، تصریح کرد: نیروگاه بعثت که در آن زمان به دلیل میزان نیاز کشور به برق، عملا جزو بزرگ‌ترین نیروگاه‌های کشور محسوب می‌شد، برای تامین برق تهران احداث شد. این نیروگاه در ابتدا سه واحد ۵/ ۸۲ مگاواتی بخار داشته اما به‌تدریج دو واحد توربین گازی ۶۰ مگاوات و ۲۵ مگاوات هم به آن اضافه شد و ظرفیت آن افزایش یافت.
وی از خروج سه واحد توربین گازی قدیمی نیروگاه بعثت در طول سال‌های گذشته و انتقال آنها به جنوب کشور و استان یزد خبر داد و افزود: به دلیل نیاز شبکه به برق تولیدی نیروگاه بعثت، در حال حاضر سه واحد بخار این نیروگاه با فعالیت بیش از ۳۰۰ نفر پرسنل در بخش‌های تولید، تعمیرات، اداری و پشتیبانی، هم‌اکنون فعال است.
مدیرعامل نیروگاه بعثت در خصوص عمر طولانی و لزوم نوسازی نیروگاه و افزایش راندمان آن، اذعان کرد: نباید این مساله را ازنظر دور داشت که مساله راندمان پایین نیروگاه‌های قدیمی در غالب موارد با نوسازی حل نمی‌شود، چراکه بهره‌وری نیروگاه‌ها نمی‌تواند نسبت به رقمی که در طراحی اولیه پیش‌بینی شده، تغییر چندانی داشته باشد. به همین دلیل وقتی راندمان نیروگاه بعثت در همان طراحی اولیه ۳۴ درصد پیش‌بینی‌شده و امروز تا ۳۰درصد کاهش یافته، امکان بهبود این راندمان در حد چند دهم درصد وجود دارد و بیش از رقم ۳۴درصد اولیه نخواهد شد.
سهم بعثت از تامین برق پایتخت
شیخ در بخش دیگری از صحبت‌های خود به پایین بودن راندمان توربین‌های گازی قدیمی اشاره و تاکید کرد: معمولا واحدهای بخار قدیمی هم راندمان بهتری نسبت به توربین‌های گازی قدیمی دارند. در حال حاضر راندمان واحدهای بخار قدیمی‌تر بین ۲۶ تا ۳۰ درصد ارزیابی می‌شود که نیروگاه بعثت هم مشمول همین شرایط است. با اتکا به همین راندمان و ظرفیت، نیروگاه را در تمام طول پیک تابستان در مدار نگه داشتیم، چراکه خروج از شبکه به افت ولتاژ جنوب شهر تهران منجر می‌شد.
وی در ادامه تصریح کرد: ظرف هفته گذشته، یکی از واحدهای نیروگاه به دلایلی از مدار خارج شد و به ناگزیر در همان زمان در بخش‌هایی از تهران خاموشی اعمال شد. این مساله به‌درستی نشان می‌دهد که سهم نیروگاه بعثت در تامین برق غیرقابل‌چشم‌پوشی و موثر است. به‌علاوه نکته‌ای که نباید ازنظر دور داشت این است که نیروگاه دو پست بسیار حساس دارد و عملا تغذیه پست‌های داخلی شهر تهران را عهده‌دار است.
نیروگاه بعثت در سال ۱۴۰۰
مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق بعثت بر لزوم افزایش راندمان نیروگاه‌های قدیمی با تبدیل واحدهای گازی به سیکل ترکیبی تاکید کرد و گفت: تلاش ما برای افزایش راندمان با اتکا به تغییرات فنی سطحی نمی‌تواند تاثیر چندانی برافزایش راندمان نیروگاه داشته باشد. به‌طورکلی وزارت نیرو باید به فکر نوسازی واحدهای قدیمی و تبدیل آنها به سیکل ترکیبی باشد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: قرارداد نصب واحد جدید سیکل ترکیبی کلاس F پیشرفته توربین ملی در نیروگاه بعثت به‌تازگی بین شرکت مادر تخصصی برق حرارتی و شرکت مپنا طی مراسمی مبادله شد.
شیخ از لزوم بازسازی پست نیروگاه بعثت و جایگزینی آن با پست‌های GIF نیز به‌عنوان یک الزام اساسی یادکرد و افزود: در کنار بحث نوسازی واحدها و پست‌های نیروگاه به‌عنوان مباحث کلان، ما یکسری فعالیت‌های جاری برای بهبود عملکرد نیروگاه را در دستور کار داریم. به عنوان مثال در حال حاضر روی برج‌های خنک‌کن نیروگاه کار می‌کنیم تا بتوانیم آن را مهیای پیک سال آینده کنیم.
وی پیک تابستان ۱۴۰۰ را به این دلیل که ممکن است با ایجاد گشایش اقتصادی و افزایش مصرف برق، همراه شود بسیار حساس دانست و اظهار کرد: سال ۱۳۹۹، سال کم‌بارشی بود و به‌احتمال زیاد سدهای کشور دچار کمبود ذخیره‌سازی هستند. به همین دلیل باید آمادگی حذف برقابی‌ها در پیک سال آینده را داشته باشیم. این مساله وظیفه بسیار خطیری بر عهده نیروگاه‌های حرارتی خواهد گذاشت تا مانند سال‌های گذشته با تامین پیک تابستانی، اجازه وقوع خاموشی و هزینه‌های ناشی از آن را ندهند.
چرایی نوسازی نیروگاه‌ها
شیخ بر نوسازی نیروگاه‌های قدیمی به‌عنوان یک الزام غیرقابل‌چشم‌پوشی تاکید کرد و گفت: نوسازی نیروگاه‌های قدیمی برای افزایش راندمان یک انتخاب نیست، یک الزام اساسی است. به عنوان مثال در صورت تبدیل واحدهای گازی نیروگاه بعثت به سیکل ترکیبی، راندمان نیروگاه ما از ۳۰ به نزدیک ۶۰ درصد افزایش‌یافته و تقریبا دو برابر می‌شود. به همین دلیل است که عمده نیروگاه‌هایی که در حال احداث بوده یا در طول سال‌های اخیر راه‌اندازی شده‌اند، سیکل ترکیبی هستند، چراکه این دست از نیروگاه‌ها راندمان بالاتر و مصرف انرژی پایین‌تری دارند و با محیط‌زیست هم سازگارتر هستند.
وی تاکید کرد: خوشبختانه در حال حاضر توربین گاز ملی توسط شرکت مپنا و با اتکا به دانش فنی متخصصان داخلی در نیروگاه بعثت در حال نصب است که به افزایش راندمان نیروگاه منجر شده و تولید را از ۱۶۰ مگاوات به ۲۰۰ مگاوات می‌رساند. این توربین گازی به‌عنوان یک دستاورد ملی و به‌صورت پایلوت در نیروگاه بعثت نصب‌شده و پس از آن به‌صورت گسترده مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق بعثت با بیان اینکه نیروگاه‌های فرسوده بازنشسته نمی‌شوند بلکه تجهیزات آنها کنار گذاشته می‌شود، تصریح کرد: هر نیروگاهی برای حفظ ظرفیت شبکه برق کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. به همین دلیل به‌جای نیروگاه‌های فرسوده، تجهیزات قدیمی آنها کنار گذاشته می‌شود و از ظرفیت‌هایی مانند ساختمان اداری، لوله‌های سوخت، خطوط انتقال و... که نیاز به نصب مجدد و صرف هزینه دوباره ندارند، بهره‌برداری می‌شود.
وی در ادامه تاکید کرد: پرسنل فنی، آماده و متبحر یکی دیگر از سرمایه‌های ارزشمند و غیرقابل جایگزین نیروگاه‌های قدیمی است که در نوسازی و بازسازی این دست از نیروگاه‌ها به‌خوبی می‌توانند کارساز واقع شده و از صرف هزینه‌های جدید برای جذب نیروهای کم‌تجربه و تربیت آنها جلوگیری می‌کند.
شیخ در بخش پایانی، کمبود منابع مالی را جدی‌ترین مشکلات وزارت نیرو و نیروگاه‌ها دانست و اذعان کرد: این مساله اجازه نمی‌دهد که سرمایه‌گذاری موثر و بهنگامی در حوزه بهینه‌سازی، نوسازی و اورهال نیروگاه‌ها انجام شود. ما حتی به دلیل افزایش نرخ ارز و کمبود منابع مالی در تامین تجهیزات و قطعات موردنیاز نیروگاه هم با مشکلات جدی مواجه هستیم. بنابراین امیدواریم که با بهبود شرایط اقتصادی کشور و رفع چالش‌های ناشی از کسری بودجه صنعت برق، وزارت نیرو گامی موثر در راستای واقعی کردن قیمت برق و اصلاح ساختار اقتصادی این صنعت بردارد.
