بحران کرونا؛ آینه عبرتی برای آینده
بررسی متون مختلف و سخنرانی‌هایی که پیرامون مساله د‌رس آموزی از کرونا و به کارگیری تجربه‌های این بیماری در آینده ایراد شده است نشان می‌دهد دو مساله یعنی چگونگی پیشگیری از بروز این قبیل بیماری‌های همه‌گیر از یک‌سو و مهار کم هزینه آن از سوی دیگر امری مهم است که باید در آینده مورد توجه قرار بگیرد و در این مسیر به‌زودی استفاده از تکنیک‌های نوآورانه و کارآمد در انتقال دانش، از جمله از روش‌هایی مانند آموزش از راه دور، آموزش و شبیه‌سازی مبتنی بر رایانه و حتی فناوری بازی‌های ویدئویی، تبدیل این موضوع به یک واحد درسی برای کودکان و نوجوانان و... می‌توانند در آینده ابزارهای لازم برای مقابله با این پدیده شوم و مشابه آن محسوب شوند.
بروز این بیماری در حال حاضر بسیاری از نقیصه‌های موجود در زیرساخت‌های اقتصادی بخش سلامت و بهداشت را برای جامعه بیش از گذشته نشان داده است و به خوبی میزان محدودیت دولت‌ها را در مقابله با یک پدیده بزرگ در این اندازه نشان می‌دهد و این در حالی است که اقتصاد به شدت دولتی که در همه بخش‌ها از جمله بهداشت و درمان دخالت بی‌حد و اندازه‌ای دارد شرایط را بغرنج تر کرده است.
گره خوردن مسائل بدیهی جامعه مانند تامین نیازهای درمانی همچون دارو یا واکسن به موضوعات سیاسی یک‌بار دیگر ضرورت آزادسازی بخش‌های حیاتی مانند بهداشت و سلامت را از سیطره دولت گوشزد کرد. از سوی دیگر نشان داد دولت به تنهایی قادر به مقابله با چالش‌های جدی در حوزه بهداشت و درمان و سلامت در شرایطی مانند بحران کرونا نیست و لازم است به بخش خصوصی هم به ویژه در حوزه زیر ساخت‌ها اعتماد کند.
در این زمینه عدم تامین به موقع ارز مورد نیاز بخش‌خصوصی برای تامین نیازهای مهم و حیاتی در دوره کرونا، عدم حمایت از خرید تجهیزات مهم بیمارستانی مانند دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، عدم پیش‌بینی بروز یک پاندمی در این ابعاد و مجهز نبودن بیمارستان‌های کشور به تخت و امکانات کافی، مشکل در تامین نیازهای پیش پا افتاده مانند سرم و دارو و ده‌ها مورد ریز و درشت دیگر نشان می‌دهد که دولت باید نقش نظارتی خود را پررنگ و به بخش خصوصی در این زمینه اعتماد کند.
سیاست‌های دولت در عرصه اقتصادی هرچند از همان ابتدای بروز بحران اجرا شد، اما به حدی نبود که بتواند به توازن در وضعیت اقتصادی فعالان اقتصادی، کارگران و عموم مردم منتهی شود. ورشکستگی بسیاری از مشاغل در ایران مانند تورهای تفریحی، هتل‌ها و رستوران‌ها و ... سندی مهم بر حمایت ناکافی دولت از فعالان اقتصادی در این دوران است.
در عرصه بهداشت و درمان نیز دولت گذشته بخش زیادی از عملیات را بر دوش مردم و بخش خصوصی گذاشت. بسیج عمومی‌برای خرید تجهیزات مورد نیاز برای بیماران به صورت خود خواسته، واگذار کردن کنترل بیماری به خود جامعه در حالی‌که کسب و کارها تعطیل نبود، فراهم نکردن امکانات حداقلی برای تردد مردم همچون ایمن‌نبودن متروها، اتوبوس‌های شهری و...، بی‌برنامگی در حوزه عبور و مرور افراد در سطح شهرها، نبود تسهیلات کافی برای افراد آسیب‌پذیری که ناچار به حضور در محیط کسب و کار خود بودند و ده‌ها موضوع دیگر را باید ضعف دولت در حوزه بهداشتی محسوب کرد.
این در حالی است که در حوزه سیاست‌های کنترلی نیز دولت عملکرد نامطلوبی داشت؛ به‌طوری‌که یک بررسی ساده نشان می‌دهد هر دوره پیک کرونا درست زمانی اتفاق افتاده که دولت دست از سیاست‌گذاری برداشته است. دولت پیش از شروع تعطیلات مانند تعطیلات نوروز باید پروتکل‌هایی را برای مهار مسافرت‌های نوروزی در نظر می‌گرفت و با اتخاذ روش‌هایی و با پیش بینی بروز یک پیک قطعی، سیاست‌هایی را برای این منظور پیش‌بینی می‌کرد.در این بین یکی از موضوعات عجیب که فعالان حوزه بهداشت و درمان در گفت‌وگوهای خود با «دنیای‌اقتصاد» به آن اشاره کرده و می‌کنند بی‌توجهی دولت گذشته به اقتصاد درمان در دوره کرونا و عدم حمایت از دست‌اندرکاران این حوزه است. دولت تقریبا حمایت خاصی از تولیدکنندگان دارو یا شرکت‌های تحقیقاتی و پژوهشی که می‌توانستند قدم‌های بزرگی در زمینه تولید واکسن بردارند انجام نداده است.
این در شرایطی است که بخش زیادی از تولیدکنندگان بخش خصوصی در دوره کرونا به صورت سه شیفت به تولید مبادرت کرده اند تا مبادا جامعه با کمبود دارو یا ملزومات مورد نیاز درمانی و بهداشتی روبه‌رو شود و اکنون با مطالبات عظیمی از دستگاه‌های دولتی روبه‌رو هستند و دولت گذشته در موضوع تامین مالی این بنگاه‌ها کارچندانی انجام نداده است. چالش‌های بسیاری از نحوه عبور از بحران کرونا قابل ذکر است که در این مقاله کوتاه نمی‌گنجد؛ با این حال امید است همه دست‌اندرکاران حوزه سلامت و بهداشت تجربیات و پیشنهادهای خود را برای عبور از شرایط مشابه در آینده در اختیار روزنامه «دنیای‌اقتصاد» قرار دهند تا بتوانیم با مستندسازی آن، مسیری پژوهشی را برای آینده هموار سازیم.
