در گفت‌وگو با مدیرعامل گروه مشاوران توسعه بازار آوید، مطرح شد
ضرورت پوست‌اندازی صنعت خرده‌فروشی
در شرایط کنونی صنعت خرده‌فروشی در کشور ما در چه وضعیتی از نظر رشد و توسعه قرار دارد؟
در کشور ما کل صنعت خرده‌فروشی به لحاظ وضعیت بازار، در مرحله معرفی و رشد به سر می‌برد و این صنعت از سال‌های گذشته تا‌کنون رشد بسیار زیادی به لحاظ کمی داشته است.
رشد در صنعت خرده‌فروشی از دو جهت کمی و کیفی قابل بررسی است. رشد کمی بیانگر آن است که تعداد فروشگاه‌های ما در سال‌های اخیر از رشد خوبی برخوردار بوده است، اما به لحاظ کیفی با استانداردها و استراتژی‌های روز دنیا فاصله بسیار زیادی دارد. صنعت خرده‌فروشی در کشور ما صنعت بسیار جوان، کم‌تجربه و کم‌دانشی است که در مرحله رشد تلاش می‌کند به جایگاه واقعی خود در صنعت کشور دست پیدا کند.
گفته می‌شود یکی از مهم‌ترین چالش‌های این صنعت مربوط به کمبود منابع انسانی است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
چالش‌های صنعت خرده‌فروشی در چند محور قابل بحث است. اگر بخواهیم از چالش‌های این صنعت نام ببریم، به طور قطع یکی از مهم‌ترین چالش‌ها مربوط به منابع انسانی متخصص است. به طوری که بسیاری از مدیران عامل فروشگاه‌ها یا مدیران منابع انسانی که با ما در ارتباط هستند، به صورت هفتگی اعلام می‌کنند که به دنبال نیروهایی در بخش مدیر فروشگاه، مدیر طراحی و چیدمان، مدیر بازرگانی و... هستند. از این رو ما هم در ستاد و هم در سطح فروشگاه، به لحاظ منابع انسانی به شدت دچار کمبود نیروی انسانی هستیم.
ما به این دلیل با این مشکل مواجه می‌شویم که صنعت خرده‌فروشی، بزرگ‌ترین صنعت دنیا به لحاظ به کارگیری نیروی انسانی به حساب می‌آید. به طور مثال «فروشگاه وال مارت» را در دنیا داریم که ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر کارمند دارد و فروشگاه‌های دیگری مثل «آمازون» که بیش از یک میلیون نفر نیروی انسانی دارند و سایر فروشگاه‌هایی که بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر نیرو دارند. این نشان می‌دهد این صنعت نیروی انسانی بسیار زیادی را به کار می‌گیرد و به آن نیاز دارد. در کشور ما فروشگاه زنجیره‌ای افق کوروش با حدود ۱۸ هزار نفر نیروی انسانی بزرگ‌ترین فروشگاه به حساب می‌آید و پس از آن فروشگاه‌های رفاه و جانبو با حدود ۸ هزار نیروی انسانی فعال هستند.
راهکار پیشنهادی شما برای رفع این کمبود و حل این مساله چیست؟
برای اینکه بتوانیم یک پاسخ مناسب برای رفع این چالش داشته باشیم، آموزش و توسعه مراکز آموزشی مرتبط با این صنعت، به خصوص در رده‌های پایه به شدت توصیه می‌شود. یعنی یکی از پیشنهادهای ما این است که آموزش و پرورش و آموزش عالی، یک درسی را در دوره‌های فنی و حرفه‌ای طراحی و حتی مدارکی در سطوح دیپلم و فوق دیپلم خرده‌فروشی ارائه کند، چون به شدت به نیروهایی با این تحصیلات نیاز داریم.
با توجه به اینکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در حال توسعه هستند، مکان‌یابی این فروشگاه‌ها به چه طریقی انجام می‌گیرد؟
اتفاقا چالش دوم که در حال حاضر فروشگاه‌های زنجیره‌ای به ویژه در بحث توسعه با آن مواجهند، بحث مکان‌یابی است. به طوری که قیمت بالای املاک در شهرهای بزرگی مثل تهران، شیراز، اصفهان و مشهد، توسعه فروشگاه‌ها را با مشکل مواجه کرده است و بعضا فروشگاه‌ها با قیمت‌های بالاتر از نرخ عرف یک منطقه مغازه‌ها را اجاره می‌کنند که این اجاره بها بعضا بین ۳۰ تا ۱۰۰درصد بالاتر از عرف منطقه است.
دلیل این موضوع این است که صنعت خرده‌فروشی رشد بسیار زیادی را تجربه می‌کند. هم اکنون در کشور چند فروشگاه مثل افق کوروش، جانبو، سون، دیلی مارکت و حیات مارکت در حال توسعه فروشگاه‌های خود هستند. بنابراین به دنبال املاکی می‌گردند که با ویژگی‌های موردنظر آنها (متراژ حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر) مطابقت داشته باشد، اولا که تعداد این املاک محدود است و در سال‌های اخیر نوع مغازه‌های تجاری در کشور ما به گونه‌ای بوده که متراژ مغازه‌ها پایین و بین ۴۰ تا ۱۰۰ متر بوده است و به دلیل اینکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای به مکان‌هایی با متراژ ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر نیاز دارند، پس به طور طبیعی عرضه برای این فروشگاه‌ها به لحاظ متراژی کم است. پس در شرایطی که عرضه این گونه املاک کم و تقاضا زیاد است و ممکن است چند فروشگاه به طور همزمان برای اجاره یک ملک اقدام کنند و درخواست اجاره دهند؛ در این حالت، طبیعتا مالک قیمت اجاره بهای ملک خود را افزایش می‌دهد. وقتی این وضعیت پیش می‌آید، از آن طرف هم به دلیل اینکه رقابت بین فروشگاه‌ها وجود دارد، برای اینکه بتوانند ملکی را به تسخیر خودشان دربیاورند، قیمت بالاتری را پیشنهاد می‌دهند که سریع‌تر بتوانند ملک موردنظر را اجاره کنند. پس در شرایطی که عرضه کم و تقاضا زیاد است، قیمت ملک افزایش می‌یابد. این مساله درخصوص فروشگاه‌های تخفیفی و محلی وجود دارد. در سطح هایپرمارکت‌ها و سوپرمارکت‌های بزرگ، ما به مکان‌هایی با متراژ بیش از هزارمتر نیاز داریم که در این بخش هم در داخل و حاشیه شهرها با کمبود عرضه مکان مواجهیم که به نوعی فروشگاه‌های زنجیره‌ای مکان‌هایی را اجاره یا خریداری کنند یا زمینی را بخرند و در آن ساخت و ساز انجام دهند و بتوانند بهره‌برداری کنند. لذا فروشگاه‌ها در زمینه دسترسی به ملک مطلوب با چالش مواجهند.
با توجه به افزایش قیمت دلار و بروز تورم در کشور این موضوع چه تاثیراتی بر قیمت تجهیزات فروشگاهی گذاشته است؟
یکی دیگر از چالش‌های مهم ما در زمینه توسعه صنعت خرده‌فروشی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بالارفتن قیمت تجهیزات فروشگاهی است که به ویژه در دو، سه سال اخیر با توجه به رشد قیمت ارز و دلار، هزینه راه‌اندازی فروشگاه‌ها به شدت افزایش یافته و در فروشگاه‌های کوچک و محلی، هزینه تجهیزات تقریبا به ازای هر متر سه میلیون تومان است. به طور نمونه یک فروشگاه ۲۰۰ متری به حدود ۶۰۰ میلیون تومان تجهیزات نیاز دارد. هزینه هر یک متر سرمایه‌گذاری و توسعه در فروشگاه‌های تخفیفی و محلی با احتساب کالا، معادل ۵ تا ۶ میلیون تومان و در فروشگاه‌های هایپرمارکت و سوپرمارکت بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان است. یعنی یک فروشگاه هزار متری نیاز به ۸ تا ۱۰میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در بخش تجهیزات و کالا دارد که البته کالاها در گردش هستند، اما به لحاظ تجهیزات شرکت‌ها حداقل باید متری ۵ تا ۶ میلیون تومان سرمایه‌گذاری کنند. به طور نمونه هزینه هر متر یخچال فروشگاهی بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون تومان است.
