لجستیک؛ حلقه استراتژیک توسعه ملی
لجستیک یعنی مدیریت جریان محصول
مدیرعامل شرکت شتابان در ابتدای این نشست گفت: لجستیک به معنای مدیریت جریان محصول و مواد اولیه، اطلاعات و جریان نقدینگی در کل زنجیره تامین است. چرا لجستیک مهم است؟ هیچ کسب و کاری بدون وجود زیرساخت لجستیکی مناسب رشد نخواهد کرد. طبق گزارش بانک جهانی بیش از ۱۰درصد تولید ناخالص ملی کشورهای اروپایی سهم لجستیک بوده است و کشورهایی که زیرساخت و عملکرد لجستیکی بهتری داشته‌اند، حداقل یک درصد رشد بیشتر در تولید ناخالص داخلی و ۲درصد رشد بیشتر در تجارت داخلی را تجربه کرده‌اند.
حسن دوست حقی در ادامه افزود: فرض کنید لجستیک کامل‌‌تری در حمل محصولات غذایی داشته باشیم. می‌‌دانیم که بخش زیادی از محصولات غذایی ما به مصرف نمی‌‌رسند یا در مزرعه خراب می‌‌شوند. دلیل این موضوع نداشتن زیرساخت‌‌های لجستیکی است. صنعت لجستیک حلقه استراتژیک توسعه ملی کشورهاست و هرچه این صنعت کارآمدتر و اثربخش‌‌تر باشد قدرت رقابت‌‌پذیری بیشتری را برای کشور ایجاد می‌کند. در کشورهای دنیا در ۲ تا ۳ سال گذشته بیشترین توسعه مربوط به حوزه لجستیک بوده است. اگر به ۱۰۰ شرکت برتر دنیا نگاهی بیندازیم، شرکت‌های لجستیکی بخش عمده‌‌ای از این لیست را تشکیل می‌دهند. با این حال در ایران نگاه سنتی به این صنعت وجود دارد و زیرساخت‌ها و تجهیزات لجستیکی ما قدیمی است. همچنین هیچ رویکرد یکپارچه‌‌ای در ایران به لجستیک وجود ندارد. هر سازمان و هر ارگانی برای خودش شبکه لجستیکی ایجاد می‌کند. برای مثال شرکت‌های حمل‌‌ونقل زیرمجموعه وزارت راه هستند و در عین حال شرکت‌های پخش که قسمتی از این زنجیره هستند، زیرمجموعه وزارت صمت محسوب می‌‌شوند. جهاد کشاورزی و سایر سازمان‌ها نیز زیرمجموعه‌‌های لجستیک دارند و همه این نهادها و سازمان‌ها به صورت مستقل عمل می‌کنند. ما امروز برای اولین بار به مناسبت روز جهانی لجستیک کنار هم قرار گرفته‌‌ایم تا بستر هماهنگی و همکاری نزدیک‌‌تری را بین این ارکان فراهم کنیم.
وی گفت: مساله مهم دیگر این است که ما توسعه زیرساخت برای لجستیک خود نداشته‌‌ایم. مثلا کل ناوگان ریلی ایران تعداد محدودی ناوگان یخچالی دارد و امکان استفاده از ناوگان ریلی برای حمل محصولات فاسد شدنی وجود ندارد. برای توسعه ملی کشور، نیاز به لجستیک چابک و بهره‌‌ور داریم که لازمه آن، هم اندیشی و حل کردن قدم به قدم این مسائل است. شاید لجستیک تنها یک لغت برای بسیاری از مردم باشد اما خلاصه‌‌ای از فعالیت‌های شرکت شتابان می‌تواند تا حدودی اهمیت این حوزه را روشن کند. دوست حقی در این نشست درباره شتابان شمال گفت: شرکت شتابان شمال بازوی لجستیکی گروه سولیکو کاله است که بیش از ۱۵۰۰ خودروی ملکی دارد. این شرکت در سال ۱۳۸۷ تاسیس و از یک واحد به شرکتی بزرگ تبدیل شد. شتابان در حال حاضر علاوه بر فعالیت لجستیکی در گروه سولیکو کاله در بسیاری از شرکت‌های دیگر هم سهمی از حمل را به خود اختصاص داده است. شرکت شتابان شمال مواد اولیه و ملزومات تولیدی واحد‌های تولیدی مختلف گروه سولیکو کاله را از بیش از۲۰۰۰ تامین‌کننده به کارخانه‌‌های مختلف منتقل می‌کند. سپس محصولات تولید شده به ۴ هاب لجستیکی و نیز ۳۶ سایت پخش و ارسال می‌‌شوند و سپس محصولات یاد شده در فرآیند توزیع و پخش توسط ناوگان مویرگی تا درب مغازه‌‌ها منتقل و تحویل مشتریان می‌شود. روزانه ۲۰ تا ۳۰درصد حجم شیر ایران توسط ناوگان شیر شتابان شمال، حمل می‌شود. این شیر از ۲۴ استان کشور به کارخانه‌‌های شرکت سولیکو کاله منتقل می‌شود. در واقع ورودی مواد اولیه کارخانه‌‌ها یکی از مهم‌ترین بخش‌‌های فعالیت این شرکت است. راهبری بزرگ‌ترین ناوگان یخچالی ایران توسط شرکت شتابان انجام می‌شود. ماشین‌‌هایی که در یک سال توسط شرکت شتابان بارگیری می‌‌شوند اگر پشت سر هم به صورت صف بایستند، معادل ۲ برابر مرزهای خاکی ایران خواهند شد. به نوعی می‌توان گفت: این شرکت سهم مهمی در تامین امنیت غذایی کشور دارد و پیمایش سالانه این ناوگان، حدودا معادل ۲۰۰ بار سفر رفت و برگشت زمین تا کره ماه است. مدیریت این حجم از فعالیت در فضای سنتی لجستیک به سختی انجام می‌شود. برای مثال با توجه به اهمیت بالای حفظ زنجیره سرد در کیفیت محصولات، ما باید دمای کلیه ناوگان شرکت را کنترل کنیم و برای اطمینان از تحقق این موضوع، بخشی از حقوق و دستمزد حدود ۳۰۰۰ نفر از پرسنل گروه به رعایت اصول دمایی گره خورده است همچنین به دلیل نبود زیرساخت مجبور به تاسیس تعمیرگاه تخصصی خودرویی و سرویس‌‌‌‌دهی به ناوگان سازمان شده‌‌ایم. همچنین برای کمک گرفتن از استعدادهای کشور از شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده می‌شود. امروزه بخش‌‌های مختلف این حوزه قصد هم افزایی دارند. ارکان مختلف لجستیک به صورت جزیره‌‌ای کار کرده و تکنولوژی لازم را نداریم. روز ملی لجستیک می‌تواند یک قدم خوب باشد تا بتوانیم توسعه خوبی را در کشور شاهد باشیم. همچنین سهراب کارگر رئیس هیات‌مدیره انجمن ملی شرکت‌های صنعت پخش ایران به عنوان یکی دیگر از اعضای پنل، نظر خود را درباره اهمیت صنعت لجستیک این‌گونه بیان کرد: تعریف لجستیک در دنیا متفاوت از تصور ماست. لجستیک در کلیه عرصه‌‌های زندگی حضور دارد. هیچ چیزی را نمی‌توان بدون نیاز به حمل‌‌ونقل تصور کرد. ما در ایران و بازار ایران به دنبال معجزه نیستیم. هدف ما سینرژی و همکاری است تا بتوانیم در لجستیک به پارامترهای جهانی یا حتی منطقه‌‌ای برسیم. مثلث تولید، توزیع و دانشگاه باید راه‌حل‌‌هایی ارائه دهند.
محسن شیخ سجادیه دبیر علمی جایزه ملی لجستیک و زنجیره تامین و عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر نیز در این باره اضافه کرد: همان طور که گفته شد حوزه لجستیک وزن زیادی در عملکرد کشورها دارد. جایگاه این صنعت به قدری مهم است که هزینه لجستیکی کشورها را به صورت‌درصدی از تولید ناخالص داخلی مطرح می‌کنند.
