«دنیای اقتصاد»گزارش بهمن‌ماه شاپرک را بررسی کرد

شرکت‌های پیشرو در خدمات پرداخت

دنیای‌اقتصاد : بر اساس آخرین گزارش منتشر‌شده شاپرک‌، در بهمن ماه سال‌جاری شرکت «به‌پرداخت ملت» با سهم ۳۵/ ۱۹ درصدی از مبلغ تراکنش‌‌‌ها، بیشترین سهم مبلغی شرکت‌های PSP را به خود اختصاص داده است. همچنین در این ماه شرکت «پرداخت الکترونیک پاسارگاد» با سهم ۶۱/ ۱۹ درصدی در بازار دارنده بالاترین‌ تعداد کارت‌خوان فروشگاهی فعال سیستمی بوده است. علاوه بر این شرکت «‌تجارت الکترونیک پارسیان» با سهم ۲۲/ ۵۷ درصدی در بازار بیشترین سهم از تعداد ابزار پذیرش اینترنتی را داشته است. اما در زمینه ابزار پذیرش موبایل اوضاع متفاوت بوده و رقابت چندانی در میان شرکت‌ها وجود ندارد. شرکت «‌به‌پرداخت ملت» با داشتن سهم ۸/ ۹۴ درصدی با اختلاف بیشترین سهم تعدادی از ابزار پذیرش موبایلی را در اختیار دارد. PSP به معنای ارائه خدمات پرداخت الکترونیک است. این عبارت به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که از روش‌ها و خدمات جدید برای آسان‌‌‌تر کردن فرآیند خدمات پرداخت و بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند. شاپرک در گزارش اقتصادی ماهانه خود به بررسی وضعیت ‌PSP‌‌‌ها نیز می‌پردازد.

منظور از شرکت‌های PSP چیست؟

به زبان ساده می‌توان گفت که PSP به معنای ارائه خدمات پرداخت الکترونیک است. این عبارت به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که از روش‌ها و خدمات جدید برای آسان‌‌‌تر کردن فرآیند خدمات پرداخت و بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند. شرکت‌های PSP شرکت‌های بزرگی در حوزه پولی و مالی کشور هستند که به عنوان واسطه‌‌‌ای بین بانک‌ها و مشتریان تجاری ایفای نقش می‌کنند؛ در واقع وظیفه اصلی آنها پیاده‌سازی خدمات بانکی برای عموم مردم است. در حال حاضر تعداد شرکت‌های PSP در کشور ما 12 عدد است که دارای نام‌‌‌های مختلفی هستند. تشکیل این شرکت‌ها در ایران مربوط به سال 1383 است.

در این سال به همه بانک‌های معتبر در کشور دستور داده شد تا با شرکت‌های PSP قرارداد همکاری منعقد کرده و خدمات پرداخت خود را که شامل خدمات دستگاه‌‌‌های پرداخت مانند دستگاه پوز، درگاه‌‌‌های پرداخت اینترنتی، اپلیکیشن‌‌‌های پرداخت و... می‌شود از طریق شرکت‌های مذکور به مشتریان ارائه کنند. این شرکت‌ها با دارنده کارت‌‌‌های بانکی در ارتباط نبوده و با پذیرنده کارت‌‌‌ها که بانک هستند در ارتباطند. این فرم از واسطه‌‌‌‌‌‌گری شرکت‌های PSP موجب شده است تا مشتریان برای خرید کالا و خدمات موردنیاز خود به جای استفاده از اسکناس از خدمات پرداخت الکترونیکی بهره‌‌‌مند شده و تجربه پرداخت راحتی داشته باشند. نکته قابل‌توجه آن است که شاپرک به عنوان شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت، واسطه‌‌‌ای در میان بانک‌ها و شرکت‌های PSP  است. این ارتباط است که موجب شده تا یک نظام هوشمند و شفاف برای پرداخت‌‌‌های کشور ایجاد شود.

سهم مبلغی PSP

بررسی سهم مبلغی هریک از شرکت‌های PSP شناخت بهتری از حوزه فعالیت و نحوه سرمایه‌گذاری هریک از این شرکت‌ها را ایجاد می‌کند. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده شاپرک که مربوط به دومین ماه از زمستان سال‌جاری است در شاخص سهم مبلغی شرکت «به‌پرداخت ملت» با سهم 35/ 19 درصدی از مبلغ تراکنش‌‌‌ها، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. پس از این شرکت، «پرداخت الکترونیک سامان» با سهم27/ 17 درصدی و شرکت «‌پرداخت الکترونیک پاسارگاد» با سهم 88/ 11 درصدی در رتبه‌‌‌های بعدی قرار گرفته‌‌‌اند. همچنین در این ماه شرکت «الکترونیک کارت دماوند» با سهم 3/ 0 درصدی، شرکت «فراپردازان آروند» با سهم 21/ 1 درصدی و شرکت «فن آوا کارت» با سهم 85/ 2 درصدی کمترین سهم مبلغی از کل تراکنش‌‌‌های بازار خدمات پرداخت الکترونیکی کارتی را داشته‌‌‌اند.

 ابزارهای پذیرش فعال سیستمی

در بخش دیگری از گزارش شاپرک تعداد هریک از انواع ابزار پذیرش فعال سیستمی و تراکنش‌‌‌دار به ازای شرکت مورد بررسی قرار گرفته است. این گزارش بیان می‌کند که در بهمن ماه سال‌جاری در مقایسه با ماه قبل تعداد کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی به صورت کلی کاهش یافته است. با این حال می‌توان گفت که در زمینه تعداد کارت‌خوان فعال فروشگاهی سیستمی، شرکت «‌پرداخت الکترونیک پاسارگاد» با سهم 61/ 19 درصدی در بازار دارنده بالاترین تعداد کارت‌خوان فروشگاهی فعال سیستمی محسوب می‌شود. پس از آن نیز شرکت «‌تجارت الکترونیک پارسیان» با سهم 40/ 11‌درصد و شرکت «‌کارت اعتباری ایران کیش» هم با سهم 12/ 11 درصدی بیشترین تعداد کارت‌خوان فروشگاهی در این ماه را داشته‌اند. اما در زمینه سهم از تعداد ابزار پذیرش اینترنتی اوضاع کمی متفاوت است.

در این ماه شرکت «‌تجارت الکترونیک پارسیان» با سهم 22/ 57 درصدی در بازار بیشترین سهم از تعداد ابزار پذیرش اینترنتی را داشته است. پس از آن نیز شرکت «‌آسان پرداخت پرشین» با سهم 23 درصدی و شرکت «‌پرداخت الکترونیک سامان» با سهم 6/ 3 درصدی بیشترین سهم از این ابزار را در اختیار داشته‌اند. نکته قابل‌توجه اختلاف میان سهم شرکت اول و شرکت سوم است. به عبارتی در مورد تعداد ابزار پذیرش اینترنتی می‌توان گفت که دو شرکت «‌تجارت الکترونیک پارسیان» و «آسان پرداخت پرشین» یکه‌‌‌تاز بازار هستند. در نهایت سهم شرکت‌ها از تعداد ابزار پذیرش موبایلی مورد بررسی قرار گرفته است. دراین زمینه می‌توان گفت که شرکت «به‌پرداخت ملت» با داشتن سهم 8/ 94 درصدی با اختلاف بیشترین سهم تعدادی از ابزار پذیرش موبایلی را در اختیار دارد. با چنین سهمی شرکت‌های دیگر سهم ناچیزی را به خود اختصاص داده‌‌‌اند. برای مثال شرکت‌های «آسان پرداخت پرشین» و «پرداخت الکترونیک سامان» که بعد از «به‌پرداخت ملت» دارای بیشترین سهم از تعداد ابزار پذیرش موبایلی هستند، به ترتیب سهمی 1/ 3 درصدی و 94/ 0 درصدی دارند.

کم‌‌‌تراکنش و فاقد تراکنش

بخشی از گزارش شاپرک به بررسی عملکرد شرکت‌های PSP  در ابزار کارت‌خوان فروشگاهی کم‌‌‌تراکنش و فاقد تراکنش‌‌‌ پرداخته است. پرسشی که وجود دارد آن است  که معیار تشخیص کم‌‌‌تراکنش چیست؟ به کارت‌خوانی کم‌‌‌تراکنش گفته می‌شود که در بازه زمانی دو ماه متوالی، کمتر از 60 تراکنش مالی در هر ماه داشته باشد و مجموع مبالغ تراکنش‌‌‌های آن در دو ماه متوالی، کمتر از 20 میلیون تومان در هر ماه باشد. علت ملاک قرار گرفتن بازه زمانی دو ماهه در تعریف ابزار کم‌‌‌تراکنش و فاقد تراکنش مالی کنترل شرکت‌ها در نصب جدید کارت‌خوان‌‌‌ها و دربرگرفتن فعالیت فصلی برخی پذیرندگان بر اساس ماهیت فعالیت آنهاست. بررسی‌‌‌ها نشان‌دهنده آن است که در دومین ماه از زمستان سال‌جاری شرکت «فراپردازان آروند امید» با سهم بیش از 40‌درصد دارای بیشترین سهم از تعداد کارت‌خوان‌‌‌های کم‌‌‌تراکنش و فاقد تراکنش مالی از کل کارت‌خوان‌‌‌های فعال سیستمی هر شرکت بوده است.

شرکت‌های «‌فن آوا کارت» و «پرداخت نوین آرین» به ترتیب با سهم 5/ 32 درصدی و 7/ 20 درصدی دارای بیشترین سهم بوده‌‌‌اند. با این حال در این بخش کم بودن این نوع کارت‌خوان‌‌‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که شرکت «پرداخت الکترونیک سداد» با سهم 7/ 7 درصدی دارای کمترین کارت‌خوان کم‌تراکنش و فاقد تراکنش در بازار بوده است. شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» با سهم 3/ 8 درصدی و شرکت «آسان پرداخت پرشین» با سهم 4/ 10 درصدی در رتبه بعدی قرار دارند. تغییرات ایجاد شده در این زمینه نیز قابل‌توجه است. بیشترین تغییر مربوط به سهم تعداد کارت‌خوان‌‌‌های کم‌‌‌تراکنش و فاقد تراکنش از کارت‌خوان‌‌‌های فعال سیستمی با افزایش 9/ 15 درصد، در شرکت «فراپردازان آروند امید» رخ داده است.