«دنیای اقتصاد» صورت‌های مالی بانک‌ها را بررسی کرد
رشد محدود مانده تسهیلات اعطایی فروردین
بررسی وضعیت تسهیلات اعطایی در صورت‌های مالی
بر اساس اطلاعات صورت‌های مالی، بانک پاسارگاد بیشترین میزان رشد ماهانه مانده تسهیلات اعطایی را تجربه کرده است. مانده تسهیلات این بانک در فروردین سال ۱۴۰۲ به‌طور خالص حدود ۱۲هزار میلیارد تومان رشد داشته که این موضوع موجب شده مانده تسهیلات اعطایی این بانک از ۳۷۲هزار میلیارد تومان به حدود ۳۸۵ هزار میلیارد تومان افزایش داشته باشد. در نتیجه رشد حدودا ۵/ ۳ درصدی در میزان مانده تسهیلات اعطایی این بانک دیده می‌شود. پس از این بانک، بانک تجارت در جایگاه دوم قرار دارد. مانده تسهیلات این بانک در ابتدای فروردین حدود ۴۹۷ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که طی این ماه شاهد رشد حدودا ۸هزار میلیارد تومانی بوده است.
در نتیجه این امر مانده تسهیلات این بانک در انتهای فروردین با رشد حدودا ۵/ ۱ درصدی طی دوره به حدود ۵۰۵هزار میلیارد تومان رسیده است. جایگاه سوم رشد مانده تسهیلات اعطایی هم به بانک سامان اختصاص دارد. این بانک طی دوره فروردین ماه حدود یک‌هزار میلیارد تومان رشد تسهیلات را در ترازنامه خود تجربه کرده است. بر اساس این رشد، مانده تسهیلات اعطایی این بانک با رشد حدودا ۱/ ۱ درصدی از ۱۰۳ هزار میلیارد تومان در انتهای اسفند سال گذشته به حدود ۱۰۴هزار میلیارد تومان در انتهای فروردین ماه رسیده است.
بانک سینا هم در این بین شاهد کاهش مانده تسهیلات اعطایی خود بوده است. مانده تسهیلات اعطایی این بانک در ابتدای فروردین ماه رقم ۴۷هزار میلیارد تومان را ثبت کرده بود که در انتهای این دوره این رقم به ۴۶هزار میلیارد تومان رسید که افت حدود ۲ درصدی را نشان می‌دهد. افت مانده تسهیلات اعطایی بیانگر آن است که میزان تسهیلات وصولی طی دوره از میزان تسهیلات اعطایی طی دوره بیشتر بوده است.
به‌طور کلی در فروردین سال‌جاری، ۸ بانک رشد تسهیلات اعطایی را تجربه کرده و ۵ بانک نیز با افت میزان مانده تسهیلات اعطایی مواجه شده‌‌‌اند. بیشترین میزان تسهیلات اعطایی در این ماه مربوط به بانک ملت بوده است. میزان رشد مانده تسهیلات این بانک کمتر از یک‌درصد بوده ولی حدود ۷۰هزار میلیارد تومان تسهیلات اعطا کرده است. پس از این بانک، بانک تجارت قرار دارد که در میزان رشد مانده تسهیلات هم در جایگاه دوم قرار داشت. این بانک در فروردین سال‌جاری حدود ۶۸هزار میلیارد تومان تسهیلات ارائه کرده و با فاصله کمی از بانک ملت در جایگاه دوم قرار گرفته است.
این رشد کم مانده تسهیلات اعطایی ممکن است ناشی از دو موضوع باشد. اول اینکه تقریبا نیمی از فروردین ماه در تعطیلات سپری شده که طبعا روی عملکرد شعب در اعطای تسهیلات موثر خواهد بود. موضوع دیگر می‌تواند ناشی از تلاش بانک‌ها برای کنترل رشد ترازنامه خود در ابتدای سال باشد. با توجه به قوانین مصوب در سال گذشته، به نظر می‌رسد بانک‌ها تلاش دارند تا در سال جدید محتاطانه‌‌‌تر رفتار کرده و سخت‌‌‌گیری بیشتری را بر رشد ترازنامه خود اعمال کنند. البته این موضوع می‌تواند به‌زودی روی بازار اعطای تسهیلات موثر بوده و دریافت تسهیلات را سخت‌‌‌تر از گذشته کند.
نقش تسهیلات اعطایی در عملکرد بانک‌ها
درآمد از محل تسهیلات اعطایی یکی از مهم‌ترین اقلام درآمدی بانک‌هاست. اعطای تسهیلات و سپرده‌‌‌گیری از عملیات‌‌‌های اصلی بانک‌ها در هر کشوری محسوب شده و با توجه به ضعف جدی بانک‌های ایران در کسب درآمد از محل کارمزد خدمات دیگر، این قلم در ترازنامه اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به اقلام دیگر ترازنامه پیدا می‌کند.
درآمد تسهیلات اعطایی برای بانک‌ها درواقع از محل همان سود تسهیلات تامین می‌شود، اما این آن چیزی نیست که در نهایت برای بانک باقی می‌‌‌ماند. از آنجا که بانک منابع این تسهیلات را از محل سپرده‌‌‌های بانکی تامین می‌کند، در نتیجه باید بخشی از این سود را به سپرده‌‌‌گذاران اعطا کند که معمولا این سود اعطایی در صورت سود و زیان با نام هزینه سود سپرده‌‌‌ها شناخته می‌شود. سود اصلی بانک از محل تسهیلات، در واقع شامل حق الوکاله‌‌‌ای می‌شود که سالانه معمولا بین 3سه تا 4درصد وابسته به نوع بانک تعیین می‌شود.
میزان درآمدی که بانک از این محل دریافت می‌کند به نوعی می‌تواند نمایانگر عملکرد بانک در مدیریت سپرده‌‌‌های مشتریان باشد. البته تسهیلات تنها محلی نیست که بانک سپرده مشتریان را به آن اختصاص می‌دهد. سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها و اوراق هم بخش‌‌‌های دیگر هستند که بانک سپرده مشتریان را به آن سمت حرکت می‌دهد. اما همواره بخش تسهیلات نسبت به دیگر بخش‌‌‌ها یکی از ریسکی‌‌‌ترین سرمایه‌گذاری‌‌‌های بانک به شمار می‌‌‌روند. این بخش همواره با ریسک عدم‌بازپرداخت مشتریان مواجه است. البته این ریسک متوجه سپرده‌‌‌گذاران نیست، چراکه بانک موظف است تحت هر شرایطی اصل سپرده و سود آن را به سپرده‌‌‌گذاران بازگرداند. اما درصورتی که این نهاد نتواند بازپرداخت اقساط وام‌‌‌ها را مدیریت کند، فشار سنگینی بر ترازنامه آن وارد شده و می‌تواند عملکرد بانک در بخش‌‌‌های دیگر را مختل کند.
درآمد بانک‌ها از تسهیلات اعطایی
بانک‌های بورسی طی اسفند سال‌جاری مجموعا حدود 93هزار میلیارد تومان درآمد از محل تسهیلات اعطایی دریافت کرده‌‌‌اند. بیشترین میزان درآمد حاصل شده از این بخش مربوط به بانک ملت است. این بانک در فروردین حدود 69هزار میلیارد تومان درآمد به‌صورت ناخالص از محل تسهیلات محقق کرده است. در مدت مشابه سال گذشته هم این بانک موفق شده بود 59هزار میلیارد تومان درآمد از این محل محقق کند که این موضوع نشان از رشد تقریبا 16 درصدی درآمدها از این محل در فروردین امسال نسبت به سال گذشته دارد.
پس از این بانک، بانک پاسارگاد در جایگاه بعدی قرار دارد. این بانک در فروردین امسال توانسته حدود 5/ 5هزار میلیارد تومان درآمد از بخش تسهیلات اعطایی کسب کند. در فروردین سال گذشته بانک پاسارگاد موفق شده بود 5/ 3هزار میلیارد تومان درآمد از این بخش جذب کند. با توجه به این آمار و ارقام، بانک پاسارگاد موفق شده در فروردین سال‌جاری درآمد خود را از این محل نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 57درصد افزایش دهد.
