پندهایی از راه‌‌‌آهن کرواسی
اواخر سال ۱۳۸۲ به عنوان نماینده راه‌‌‌آهن برای همراهی آقای مهندس خرم (وزیر وقت راه) برای شرکت در کمیسیون مشترک ایران و کرواسی معرفی شدم. در این سفر پس از گرفتن اطلاعات راه‌‌‌آهن و صنایع ریلی کرواسی از چند کارخانه ساخت و بازسازی ناوگان ریلی بازدید شد از جمله شرکت جورجاکویچ، کونچار و... که در حال بازسازی واگن‌‌‌های مسافری قدیمی و تبدیل آنها از نوع کوپه‌‌‌ای به اتوبوسی بودند (با حفظ بوژی، تعویض کامل بدنه واگن و افزودن تهویه). شرکت جورجاکویچ قبلا سابقه تامین برخی قطعات لکوموتیوهای G۲۲ را هم برای ما داشت و تعمیرات و بازسازی لکوموتیوهای دیزلی و برقی را نیز انجام می‌‌‌داد. شرکت کونچار سازنده قطارهای خودکشش دیزلی و برقی بود و در برخی کارخانه‌ها تجهیزات خط برقی تولید می‌‌‌کرد.
با اطلاعات دریافتی معلوم شد یک‌سوم شبکه راه‌‌‌آهن کرواسی آن هنگام برقی بود و همین مساله توجه و تمرکز بر توانایی ایشان در زمینه شبکه و ناوگان برقی را تشدید کرد که نهایتا با ارزیابی مثبت، پیشنهادی به وزیر برای قرار دادن بند همکاری با کرواسی برای برقی کردن راه‌‌‌آهن تهران- مشهد ارائه شد که با استقبال شدید وزیر مواجه شد اما از ایشان درخواست شد اجازه دهند این حرکت از یک نقطه آغاز شود که پس از تایید، این بند در یادداشت تفاهم گنجانده شد، اما در مراجعت از کرواسی مجددا وزیر محترم در مصاحبه تلویزیونی بحث برقی کردن کل راه‌‌‌آهن را مطرح کردند و این خبر سبب مذاکره مدیرعامل با ایشان و منفی جلوه دادن برقی کردن (با استناد به گزارش سال ۱۳۷۱) شد در حالی که آن گزارش مربوط به مسیر باری بافق- بندرعباس و متناسب با شرایط آن هنگام بود؛ از جمله قیمت نفت، نسبت قیمت لکوموتیو برقی به دیزلی و بار بسیار کم... (تین ۷۱۶۷۸). بر اساس آمار ۲۰۲۳ UIC، راه‌‌‌آهن کرواسی با شبکه ۲۶۱۷ کیلومتری که ۲۷۵ کیلومتر آن دوخطه و ۹۹۵ کیلومتر برقی بوده و با ۱۳۰ لکوموتیو باری و ۳۹۹۳ واگن باری توانسته ۶.۳ میلیون تن بار را با مسافت متوسط ۲۹۷ کیلومتر (۱۸۹۷ تن کیلومتر)، جابهجا کند.
در بخش مسافری نیز با ۶۰ لکوموتیو مسافری، ۱۳۸ واگن خودکشش و ۴۹۱ واگن مسافری توانست ۱۸.۶ میلیون مسافر را با سیر متوسط ۴۴ کیلومتر و سرانه ۵ سفر سالانه (۸۱۵ میلیون نفرکیلومتر) جابهجا کند. وزن متوسط قطارهای باری ۸۶۹ تن، قطارهای مسافری ۱۴۶ تن (کل ۳۰۵) و پرسنل شرکت‌های باری، زیرساخت و مسافری ۱۱۰۰، ۴۸۰۰ و ۱۶۰۰ نفر بود. بر اساس همین آمار شبکه راه‌‌‌آهن کرواسی در سال ۲۰۰۲ برابر ۲۷۲۶ کیلومتر و طول دوخطه و برقی آن به ترتیب ۲۴۸ و ۹۸۳ کیلومتر بوده و تعداد لکوموتیو کل ۲۹۹ و واگن‌‌‌های باری ۸۷۷۴ دستگاه، واگن مسافری ۵۳۴ و واگن خودکشش ۹۷ و پرسنل راه‌‌‌آهن ۱۶ هزارنفر بوده، تعداد مسافر ۳۶ میلیون با سیر متوسط ۳۳ و سرانه ۹ سفر سالانه (۱۱۹۵ میلیون نفرکیلومتر) و بار آن حدود ۱۱ میلیون با سیر متوسط ۲۰۶ کیلومتر (۲۲۰۶ میلیون تن کیلومتر) و وزن متوسط قطارها ۲۹۴ تن بوده است. روزانه به‌‌‌طور میانگین ۶۳۷ قطار مسافری (با متوسط ۱۵۵ مسافر) و ۱۱۸ قطار باری در شبکه تردد می‌کنند، راه‌‌‌آهن دارای ۵۵۹ ایستگاه و توقف‌‌‌گاه، ۱۴۴۴ تقاطع همسطح، ۱۰۹ تونل و ۵۴۳ پل و اکنون ۱۸ اپراتور بخش خصوصی در آن فعالیت می‌کنند. جمهوری کرواسی در تقاطع مرکز و جنوب شرق اروپا و در ساحل دریای آدریاتیک قرار داشته، مساحت آن ۵۷هزار کیلومترمربع و جمعیت آن در ۲۰۲۲ حدود ۴ میلیون نفر و همسایگان آن اسلوونی، مجارستان، صربستان، بوسنی و مونته نگرو هستند.
بر اساس آمار ۲۰۲۳ طول شبکه ریلی ۳۶ کشور اروپایی شامل ترکیه (با کشورهای اروپای شرقی و بدون روسیه)، ۲۵۹هزار کیلومتر، دوخطه ۱۰۶هزار کیلومتر و برقی ۱۴۵هزار کیلومتر بوده و دارای ۱۵هزار لکوموتیو، ۳۵هزار واگن خودکشش، ۷۵هزار واگن مسافری و ۲۱۰هزار واگن باری بودند. این کشورها ۶.۹ میلیارد نفر مسافر را با سیر متوسط ۵۸ کیلومتر (۴۰۳ میلیارد نفرکیلومتر) و ۱.۱۳ میلیارد تن (۵۰۰ میلیارد تن کیلومتر) را با ۷۳۳۴ قطار و متوسط وزن ۳۰۳ تن جابهجا کردند. با وجود مساحت و جمعیت کرواسی (کمتر از ۴درصد و ۵درصد ایران)، به نظر می‌رسد راه‌‌‌آهن کرواسی با نفوذ شبکه ۸ برابری، بار و مسافر نسبی بسیار بالاتر، سهم برقی ۳۸درصد و دوخطه ۱۱درصد به‌ویژه صنعت ناوگان خودکفا، ایستگاه‌‌‌ها و گذرگاه‌‌‌های متعدد، پندهای خوبی برای ما دارد، به‌ویژه روند فراگیر کاهش بار و مسافر را که باید به عنوان یک ریسک در محاسبات احداث خطوط جدید منظور کرد.
