دنیای اقتصاد: توجه به تامین منابع مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط برای خروج از رکود، رشد روند اعطای ضمانت‌نامه به کوچک‌ها را به همراه داشت. آمار اعلام شده از سوی صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک بیانگر آن است که در طول دوره فعالیت دولت یازدهم سال‌های (۹۲ تا ۹۵) ضمانت‌نامه‌های صادره و تمدیدی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط به لحاظ ارزش رشدی ۸۵ درصدی و به لحاظ تعداد نیز رشد ۸۰ درصدی داشته است.

هدایت منابع مالی به سمت بنگاه‌های کوچک و متوسط یکی از راهکارهایی است که برای خروج این بنگاه‌ها از رکود در سال‌های اخیر در دستور کار قرار گرفت و در راستای آن اواخر سال گذشته و با معرفی بنگاه‌های کوچک و متوسط به فرابورس برای تامین بخشی از منابع مالی از یکسو و افزایش سرمایه صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک و متوسط از سوی دیگر با جدیت بیشتر اجرا شد. پیش‌بینی روش‌های جدید برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط در حالی در دستور کار قرار گرفت که طی سال‌های اخیر بانک‌ها تمایل چندانی برای اعطای تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط نداشتند به همین دلیل افزایش منابع صندوق ضمانت صنایع کوچک از یکسو و ورود این شرکت‌ها به فرابورس از سوی دیگر به‌عنوان تامین‌کننده منابع مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط در نظر گرفته شد. نبود اطلاعات اعتباری شفاف و به تبع آن ضعف توان ارزیابی‌های اعتباری، هزینه‌های عملیاتی بالا برای تسهیلات خرد، کمبود وثیقه مورد درخواست و در یک کلام ریسک بالای این گروه از بنگاه‌ها برای اعطای تسهیلات، عمده دلایلی است که دسترسی این بنگاه‌ها به منابع مالی را سخت‌تر کرد؛ موانعی که فعالان اقتصادی معتقدند با استفاده از صندوق‌های ضمانت می‌توان از آن عبور کرد و به واسطه این صندوق‌ها روند دریافت تسهیلات را تسهیل کرد.

روند صدور ضمانت‌نامه

ضمانت‌نامه‌های صادره از سوی صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک و متوسط در مجموع مشمول «سرمایه در گردش، طرح‌های ایجادی، طرح‌های توسعه‌ای، پیش‌پرداخت،‌ تکمیل طرح‌ها، حسن انجام تعهدات، ‌مناقصه و اعتبار خرید» می‌شود، که با توجه به آمار ارائه شده می‌توان گفت در طول دولت یازدهم در مجموع ۵۵۱ فقره ضمانت‌نامه با سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از دو هزار ‌میلیارد ریال صادر شده است. آمار ارائه شده بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی (۱/ ۷/ ۹۲ تا ۳۰/ ۱۲/ ۹۵) بیشترین ارزش ضمانت‌نامه صادره با بیش از ۹۸۹ میلیارد ریال به «سرمایه در گردش» برای بنگاه‌های کوچک و متوسط اختصاص داشته و با توجه به آمار مذکور می‌توان گفت برای این گروه در مجموع ۱۵۵ فقره ضمانت‌نامه صادر شده است. با مقایسه ضمانت‌نامه‌های صادره با دوره زمانی سال‌های۸۹ تا۹۲می‌توان گفت ضمانت‌نامه‌های صادره برای سرمایه در گردش به لحاظ تعداد رشدی ۱۵ درصدی و به لحاظ ارزشی ۷۶ درصدی داشته است. ضمانت‌نامه‌های صادره برای طرح‌های «ایجادی» نیز در این مدت برابر با ۱۶۸ فقره به ارزش ۸۹۰ میلیارد ریال است. مقایسه ضمانت‌نامه‌های صادره برای طرح‌های ایجادی با دوره زمانی (سال‌های۸۹ تا ۹۲)از رشد ۱۳ درصدی ضمانت‌نامه‌های صادره به لحاظ تعداد و افت دو درصدی به لحاظ ارزش حکایت دارد.

سهم «طرح‌های توسعه‌ای» نیز از ضمانت‌های صادره در دوره فعالیت دولت یازدهم ۴۱۶ میلیارد ریال بوده و مجموع ضمانت‌نامه‌های اختصاص‌یافته به این بخش نیز ۱۰۵ فقره است. برای این گروه نیز با مقایسه دوره زمانی مورد بررسی با سال های(۸۹تا ۹۲)می توان گفت به لحاظ تعداد رشد ۳۳۸ درصدی و به لحاظ ارزش نیز رشدی ۲۵۸ درصدی برای این گروه ثبت شده است. برای «اعتبار خرید» نیز مجموعه ضمانت‌نامه‌های سرمایه‌گذاری صادره برابر با ۱۷ فقره به ارزش بیش از ۱۰۵ میلیارد‌ ریال است. با توجه به اینکه گروه‌های «اعتبار خرید، پیش پرداخت، حسن انجام تعهد، ‌مناقصه و بیمه -مالیات» در دوره دولت یازدهم به لیست دریافت‌کنندگان ضمانت‌نامه افزوده شده است امکان مقایسه آنها با دوره قبل وجود ندارد. اما برای «حسن انجام تعهدات» به‌عنوان یکی دیگر از بخش‌هایی که ضمانت‌نامه سرمایه‌گذاری به آن تعلق می‌گیرد نیز در مجموع ۳۸ فقره ضمانت‌نامه به ارزش بیش از ۴۱ میلیارد ریال صادر شده است. همچنین آمار اعلام شده بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۴۳ ضمانت‌نامه سرمایه‌گذاری برای شرکت در «مناقصه» به‌عنوان یکی دیگر از بخش‌هایی که ضمانت‌نامه سرمایه‌گذاری به آن تعلق می‌گیرد، صادر شده است.

ارزش ضمانت‌نامه‌های صادره برای این نوع ضمانت‌نامه بیش از ۲۴ میلیارد ریال است. از سوی دیگر، ضمانت‌نامه‌های صادره برای «بیمه -مالیات » نیز در این مدت یک فقره ضمانت‌نامه سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون ریال بوده است. پیش‌پرداخت به‌عنوان یکی دیگر از چالش‌های بنگاه‌های کوچک در تامین مواد اولیه محسوب می‌شود، چالشی که با توجه به ضمانت‌نامه‌های در نظر گرفته شده شرایط برای عبور از آن فراهم خواهد شد. در این مدت در مجموع ۲۴فقره ضمانت نامه برای این گروه صادر شده است.

پیشتازان در اخذ ضمانت

از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده در مدت زمان مورد بررسی (۱/ ۷/ ۹۲ تا ۳۰/ ۱۲/ ۹۵) از میان ۳۱ استان بیشترین ضمانت‌نامه‌های صادره به لحاظ تعداد به استان‌های «تهران، همدان، ایلام، قزوین و خراسان رضوی » اختصاص داشته است. استان تهران در این مدت با دریافت ۸۱ فقره ضمانت‌نامه صادره به ارزش ۱۸۱ میلیارد ریال بیشترین سهم از ضمانت‌نامه‌های صادره به لحاظ تعداد را به خود اختصاص داده است. همدان نیز در این مدت با اخذ ۴۴ فقره ضمانت‌نامه به ۹۳ میلیارد ریال در جایگاه بعدی استان‌های پیشتاز در اخذ ضمانت‌نامه قرار گرفته است. استان ایلام نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع موفق به دریافت ۳۲ فقره ضمانت‌نامه به ارزش بیش از ۱۰۱ میلیارد ریال شده است و جایگاه سوم را به خود اختصاص داد. قزوین نیز در این مدت با اخذ ۳۲ فقره ضمانت‌نامه به ارزش ۷۶ میلیارد ریال در جایگاه بعدی استان‌های پیشتاز در اخذ ضمانت‌نامه قرار گرفته است. خراسان رضوی نیز در این مدت با اخذ ۳۲ فقره ضمانت‌نامه به ارزش ۱۰۷ میلیارد ریال در جایگاه بعدی استان‌های پیشتاز در اخذ ضمانت‌نامه قرار گرفته است.

روند صدور ضمانت‌نامه برای کوچک ها