یکی از چالش‌های مهم در تجارت خارجی موضوع ترخیص کالاهای اساسی است.  در همین خصوص مهرداد جمال ارونقی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم‌، با بیان اینکه از ابتدای سال‌جاری تا پایان خرداد بیش از ۱/ ۶ میلیون تن انواع کالای اساسی به ارزش ۱/ ۳ میلیارد دلار ترخیص شده است، گفت: این درحالی است که واردات کالای اساسی در مدت مشابه سال قبل بیش از ۸/ ۶ میلیون تن و به ارزش ۹/ ۲ میلیارد دلار بوده است. این آمارهای مقایسه‌ای نشان می‌دهد از نظر وزنی واردات کالاهای اساسی حدود ۱۰ درصد افت کرده، اما ارزش واردات تقریبا ۲۷ تا ۳۰ درصد افزایش یافته است، همچنین با افزایش شدید قیمت جهانی کالاهای اساسی مانند ذرت، ارزبری این کالاها افزایش یافته اما به‌لحاظ وزنی که شاخص مهم تری محسوب می‌شود واردات افت داشته و آثار این موضوع در بازارهای داخلی تا حدودی مشهود شده است.

به‌گفته این مقام مسوول، کالای اساسی از قبیل گندم، ذرت، جو، روغن خام و دانه‌های روغنی در بنادر و گمرکات مختلف وجود دارد که تنها ۳/ ۳ میلیون تن کالا در بندر امام خمینی(ره) موجود است، همچنین ۱۷ کشتی حامل ۴۰۳ هزار تن کالای اساسی از جمله ذرت، گندم، دانه‌های روغنی و نهاده‌های دامی به‌علاوه شکر در حال تخلیه هستند.

وی افزود: ۲۵ فروند کشتی شامل یک‌هزار و ۱۵۸ میلیون تن در لنگرگاه‌ها در حال انتظارند که غالبا از لحاظ اسناد مالکیت هنوز مشکل دارند. حدود ۳/ ۳ میلیون تن کالای اساسی در بندر امام خمینی(ره) متعلق به ۳۸ شرکت اصلی است که مشکل خود را درخصوص عدم ترخیص کالا، عدم تامین ارز ترجیحی عنوان می‌کنند، هرچند با مصوبه اخیر ستاد تنظیم بازار امکان ترخیص ۹۰ درصد کالای اساسی فراهم شده و از این مسیر نیز امکان ترخیص کالاهای رسوبی وجود دارد. همچنین درخصوص این کالاها ثبت‌سفارش‌ها احصا شده و این موارد در اختیار وزارت صمت و بانک مرکزی قرار گرفته تا بررسی شود و اگر شرکتی به‌رغم تامین ارز، کالای خود را ترخیص نمی‌کند باید مشخص شود.

ارونقی گفت: ۸ هزار تن کالای اساسی در استان گیلان مشمول ارز ترجیحی متعلق به ۲۲ صاحب کالا بیش از ۸ ماه رسوب کرده است. این کالاها کاملا در آستانه فساد است و باید تصمیم‌گیری اساسی انجام شود، همچنین در انبارهای استان مازندران نیز ۹۰ هزار تن کالای اساسی در محدوده زمانی ۸ ماه تا ۱۳ ماه رسوب کرده است. ۷۰ هزار تن کالای اساسی نیز تنها در بندر امیرآباد رسوب کرده و با توجه به گرمای شدید هوا این اقلام در آستانه فساد قرار گرفته‌اند. دلیل اصلی رسوب این کالاها عدم‌ارائه کد رهگیری بانک مرکزی و... است. از سوی دیگر گمرک ایران با توجه به وظایف ذاتی و قانونی خود نسبت به متروکه کردن قسمت عمده‌ای از اقلام مذکور اقدام کرده است، همچنین مقداری از این کالاهای رسوبی مربوط به تتمه ترخیص درصدی است که هنوز فرآیند ترخیص تکمیل نشده است. معاون گمرک گفت: یکی از شرکت‌های دولتی، ۳ هزار تن کالای اساسی در بنادر شمالی کشور موجودی دارد و هنوز نتوانسته پس از یک سال رسوب این کالاها در بندر، این اقلام را به گمرک اظهار کند.