چرایی نیاز به واردات ماشینآلات معدنی
رئیس هیات مدیره شرکت راهسازی و معدنی مبین معتقد است، یکی از حوزه‌‌‌های تاثیرگذار بر تولید ناخالص داخلی در کشور، صادرات غیرنفتی به‌‌‌خصوص بخش معدن و صنایع معدنی است که می‌‌‌تواند از مجاری مختلفی به طور قابل‌توجهی بر تولید ناخالص داخلی اثرگذار باشد. حفظ، تداوم و نهایتا توسعه تولید در بخش‌‌‌های مختلف معدن مستلزم تامین امکانات، تجهیزات و ماشینآلات موردنیاز معدن است که دستورالعمل‌‌‌های صادره در خصوص واردات ماشینآلات مغایر با الزامات و اهداف تولید است و تداوم روندهای موجود و عدم‌اصلاح رویکردها و سیاست‌‌‌ها به کاهش سطح تولید و اشتغال موجود، افت صادرات و از دست رفتن بازارهای صادراتی محصولات معدنی و فلزی منجر خواهد شد. این در حالی است که پیمانکاران معدنی طی دو سال گذشته به دلیل فرسودگی ناوگان ماشینآلات با کاهش تولید به واسطه عدم‌نوسازی ناوگان ناشی از محدودیت‌های غیرقانونی واردات ماشینآلات دست‌دوم روبه‌‌‌رو بوده‌‌‌اند. در واقع در وضعیت کنونی، حتی حفظ وضع موجود برای شرکت‌های معدنی بسیار سخت شده است. محدودیت و ممنوعیت واردات ماشینآلات معدنی طی سال‌های اخیر، موجب افزایش قیمت ماشینآلات و افزایش هزینه‌‌‌های اجاره آنها در بخش معدن شده است. خطیبی در ادامه گفت: آمارها نشان می‌دهد که عمر متوسط ماشینآلات معدنی کشور ۱۸سال است و بیش از ۵هزار ماشین با عمر بالای ۳۰سال و بیش از ۱۰هزار ماشین با عمر بالای ۲۰سال وجود دارد و در صورتی که در اسرع وقت نوسازی در دستور کار قرار نگیرد، فاجعه در بخش تولید معادن روی خواهد داد.
رئیس هیات‌مدیره شرکت راهسازی و معدنی مبین با اشاره به اینکه با ماشینآلات فرسوده، معدن‌کاری در کشور متوقف خواهد شد، اظهار کرد: متوسط زمان استهلاک ماشینآلات معدنی در نرم جهانی حدود پنج‌سال است؛ اما در ایران این زمان خیلی بیشتر است و حتی به ۲۰سال نیز می‌رسد و در برخی موارد نیز از ماشینآلات اسقاطی به‌‌‌عنوان قطعات یدکی دیگر ماشینآلات معدن استفاده می‌شود. به بیان دیگر در معادن ایران بسیار بیشتر از عمر مفید ماشینآلات از آنها استفاده می‌شود. خطیبی در خصوص تداخل موضوع واردات ماشینآلات و از طرف دیگر حمایت از تولید داخل، گفت: یک‌نسخه واحد را نمی‌‌‌توان برای این امر پیچید و راه‌حل برای معادن کوچک‌مقیاس و بزرگ‌مقیاس متفاوت است. از کل معادن فعال کشور، حدود ۳۳۰۰معدن در گروه مصالح ساختمانی فعال است، این در حالی است که با فرض اینکه یک معدن کوچک‌مقیاس حداقل به یک لودر ۳مترمکعبی و یک بیل مکانیکی یک‌مترمکعبی به عنوان بارکننده نیاز دارد (به غیر از دستگاه‌‌‌های حمل) و با در نظر گرفتن ۳۳۰۰معدن کوچک‌مقیاس گروه مصالح ساختمانی در کشور و فرض نیاز تنها ۵۰درصد نوسازی، به ۳۳۰۰دستگاه لودر و بیل مکانیکی سایز کوچک نیاز است که رقم بزرگی است. معتقدیم که تولیدکنندگان داخلی را حتما باید حمایت کرد، با قراردادهایی امکان پیش‌‌‌خرید محصولات و ماشین‌‌‌آلاتی که در توان تولید آنهاست، این امر حاصل می‌شود. با توجه به این موضوع که تولیدکنندگان ماشینآلات معدنی داخلی خوشبختانه تجربه بسیار خوبی در ساخت ماشینآلات راهسازی و معدنی سایز کوچک، مناسب معادن کوچک‌مقیاس دارند و تولیداتشان مورد پسند بسیاری از مشتریان معادن کوچک‌مقیاس است، باید توان موردنیاز صرف برطرف کردن نیاز داخلی شود که با برنامه‌‌‌ریزی این کار قابل انجام است. به طور مثال، لودر ۱۲۰ و همچنین گریدرهای تولیدشده در مجموعه هپکو مورد پسند معدن‌کاران است و در بازار به‌شدت تقاضا برای این تولیدات وجود دارد و با دادن تسهیلات و فراهم کردن شرایط برای تولیدکنندگان داخلی شک نکنید همه تولیدات با سابقه ساخت پیش‌فروش خواهد شد.
از دید دیگر، با توجه به سابقه توان ساخت داخل مانند ماشین‌‌‌آلاتی که این دوستان توان ساخت آنها را دارند، مورد استفاده معادن بزرگ‌مقیاس نیست، ارتباط‌‌‌دهی واردات ماشینآلات بزرگ‌مقیاس به توان تولید داخل که قبلا به آن اشاره شده است ارتباط‌‌‌دهی درستی نیست. در شرایط کنونی اصلا امکان تولید ماشینآلات سایز بزرگ در کشور وجود ندارد و باید این محدودیت‌ها و بوروکراسی‌‌‌های پیچیده واردات آنها برداشته شود تا بتوانیم به‌سرعت به امر نوسازی معادن بزرگ‌مقیاس کشور برسیم. این ماشینآلات در واقع الزامات تداوم تولید در معادن بزرگ هستند و قطعا نباید در روند تولید آنها نیز اخلال ایجاد شود و همه اینها در حالی است که در دنیا چند شرکت محدود، ماشینآلات معدنی بزرگ تولید می‌کنند. جالب اینجاست که کشورهای دارای پتانسیل معدنی، اصرار و تاکیدی بر تولید این ماشینآلات ندارند؛ چراکه بسیار هزینه‌بر و مستلزم مقدماتی برای تولید آنهاست. رئیس هیات‌مدیره شرکت راهسازی و معدنی مبین اظهار کرد: در آینده امکان تولیدات ماشینآلات سایزبزرگ اگر هم در کشور وجود داشته باشد، با فرآیند زمان‌بر صورت خواهد گرفت، نه زمانی که ما درگیر تهیه ماشین‌‌‌آلاتی هستیم که کسری آنها به‌شدت احساس می‌شود و باعث عدم‌پیشرفت معدن‌کاری کشور و آسیب به چرخه تولید و اقتصاد و از همه مهم‌تر اشتغال‌زایی شده است.
راهکار چیست؟
خطیبی در خصوص راهکارها نوسازی و توسعه ناوگان ماشینآلات معدنی سایزبزرگ، توضیح داد: شرکت‌های بزرگ بهره‌‌‌بردار معدنی (کارفرمایان) برای تامین مالی تجهیز و نوسازی معادن کشور می‌‌‌توانند از محل منابع حاصل از فروش محصولات صادراتی خود و با ارائه تضامین، پیمانکاران خود را مورد حمایت قرار داده و کارفرما اقساط مربوطه را از محل صورت وضعیت‌‌‌های آنان کسر کند یا شرکت‌های بزرگ بهره‌‌‌بردار معدنی (کارفرمایان) با دریافت مجوز از نهادهای مربوطه، اقدام به خرید ماشینآلات برای پیمانکاران خود کرده و به صورت اجاره به شرط تملیک در اختیار آنان قرار دهند یا در نهایت از منابع ارزی صندوق توسعه ملی بهره‌‌‌مند شوند.
وی ادامه داد: همچنین دولت می‌‌‌تواند با تسهیل واردات ماشینآلات معدنی دست‌دوم و سرعت‌‌‌دهی به ثبت‌سفارش و رفع موانع ترخیص تجهیزات، ماشینآلات معدنی فعلی و قطعات یدکی در گمرک جمهوری اسلامی ایران، جهش تولید در این بخش را مهیا کند و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، با شکل‌‌‌گیری جهش تولید در بخش معدن، مواد اولیه موردنیاز سایر صنایع به‌وفور و با قیمت مناسب تامین شود و جریان جهش تولید در رگ‌‌‌های سایر صنایع نیز جاری شود. وی در پایان گفت: دولتمردان در حوزه معدن هم‌‌‌اکنون گوش شنوا برای شنیدن دغدغه‌‌‌ها دارند، البته بیش از پیش باید در چنین اموری که به نوعی در راستای حمایت از تولید داخلی است، تسهیل‌‌‌گری انجام دهند.
