تقابل گروه ۷ با ابرپروژه چین
در اجلاس ۷ چه گذشت؟
به گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، اجلاس اخیر سران گروه۷ که در آلمان برگزار شد، با تصمیماتی تازه در پیشبرد رقابت اقتصادی و سیاسی با چین و روسیه همراه بود. در این اجلاس سران گروه۷ از سرمایه‌گذاری ۶۰۰میلیارد دلاری در زیرساخت‌های کشورهای درحال توسعه خبر دادند. این توافق در قالب راهبرد کلان موسم به «مشارکت در توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری در پهنه جهانی» اجرایی خواهد شد. در چارچوب این طرح، بایدن اعلام کرد که ایالات‌متحده ۲۰۰میلیارد دلار در قالب کمک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی، بودجه فدرال و سرمایه‌گذاری خصوصی را طی پنج سال برای حمایت از پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی در کشورهای با درآمد کم و متوسط که به مقابله با تغییرات آب‌وهوایی و همچنین بهبود سلامت جهانی، برابری جنسیتی و زیرساخت‌های دیجیتال کمک می‌کند، بسیج خواهد کرد.
رئیس کمیسیون اروپا نیز اعلام کرد که اروپا ۳۰۰میلیارد یورو (۲۸/ ۳۱۷میلیارد دلار) را برای این ابتکار در مدت مشابه بسیج خواهد کرد تا جایگزینی پایدار برای طرح کمربند و جاده چین ایجاد کند. رهبران ایتالیا، کانادا و ژاپن نیز در مورد برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود نکاتی را بیان کردند. امانوئل مکرون، رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهور فرانسه و بوریس‌جانسون، نخستوزیر بریتانیا، وعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های چندانی ارائه ندادند، اما بر حمایت از کوشش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گروه۷ تاکید کردند. در جریان این اجلاس، بایدن چندین پروژه شاخص از جمله پروژه ۲میلیارد دلاری توسعه انرژی خورشیدی در آنگولا با حمایت وزارت بازرگانی، بانک صادرات و واردات ایالات‌متحده، شرکت آمریکایی AfricaGlobal Schaffer و توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهنده پروژه ایالات‌متحده SunAfrica را برجسته کرد. افزون بر این او اشاره کرد که واشنگتن به‌همراه سایر اعضای گروه۷ و اتحادیه اروپا ۳/ ۳میلیون دلار کمک فنی به انستیتوپاستور داکار در سنگال ارائه خواهد کرد تا یک مرکز تولید واکسن در مقیاس صنعتی در آن کشور احداث شود. آژانس توسعه بین‌المللی ایالات‌متحده (USAID) همچنین تا سقف ۵۰میلیون دلار را طی پنج سال‌به صندوق مراقبت از کودکان بانک جهانی اختصاص خواهد داد. بایدن وعده داد که صدها‌میلیارد دلار می‌تواند از بانک‌های توسعه چندجانبه، موسسات مالی توسعه، صندوق‌های ثروت دولتی و سایر منابع برای پیشبرد این طرح تامین شود. رقم ذکر شده از سوی رئیس کمیسیون اروپا پیش از این در قالب ابتکاری تحت‌عنوان دروازه‌جهانی از سوی اتحادیه اروپا اعلام‌شده بود. در قالب این ابتکار اتحادیه اروپا در پی سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ایجاد زیرساخت‌هایی با استانداردهای بالا، اتصال کالاها، مردم و خدمات در سراسر جهان به یکدیگر است. به دیگر سخن، اتحادیه اروپا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کوشد به دروازه اتصال کالاها، افراد و خدمات در سراسر جهان بدل شود. آفریقا و آمریکای‌لاتین که بیش از سایر مناطق مورد‌توجه ابتکار کمربند راه چین قرار دارند در کانون توجه ابتکار دروازه جهانی اتحادیه اروپا نیز قرار گرفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در قالب این طرح، کمیسیون اروپا به نهادهای ذی‌ربط در این اتحادیه تا پایان۲۰۲۲ فرصت داده تا پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دارای تاثیرات کلیدی در نقاط مختلف جهان به‌ویژه در آفریقا و آمریکای‌لاتین را مشخص کنند و زمینه را برای سرمایه‌گذاری اتحادیه فراهم‌آورند. رئیس کمیسیون اروپا تاکید کرده است که سرمایه‌گذاری در این پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هوشمندانه خواهد بود. به بیان او «اتحادیه اروپا بر احداث جاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که معدن مس شرکت چینی را به مجتمع فرآوری چینی متصل کند، سرمایه‌گذاری نخواهد کرد.» کنایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از اینکه سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در راستای ایجاد فرصت‌های ناخواسته برای شرکت‌های چینی نخواهند بود. افزون بر این او تاکید کرده است که این سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در راستای افزایش انعطاف در زنجیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عرضه جهانی و ارتقای امنیت زنجیره تامین صورت‌می‌گیرد. وابستگی زنجیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تامین به چین، نگرانی‌های مهمی در غرب ایجاد کرده است.
تامین‌مالی پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در اولویت کار قرار می‌گیرند از طریق مشارکت بخش عمومی و خصوصی صورت می‌گیرد. اتحادیه در قالب اعتبار صادراتی وام و ارائه برخی تضمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوصی را به سرمایه‌گذاری در این پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تشویق خواهد کرد. اتحادیه‌اروپا، بانک سرمایه‌گذاری اروپا و بانک توسعه و بازسازی اروپایی را نیز احتمالا در حمایت از این پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها درگیر کند. اتحادیه اروپا مهم‌ترین برتری این ابتکار در قیاس با ابتکار کمربند و راه چین را التزام آن به شفافیت و حکمرانی خوب دانسته است. سرمایه‌گذاری بر پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های هیدروژن‌سبز در قاره آفریقا و اتصال برزیل به پرتغال به واسطه فیبرنوری زیردریایی به‌عنوان نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی از پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این ابتکار نام برده شده است.
در واقع در اجلاس اخیر گروه۷، ابتکار دروازه جهانی اتحادیه اروپا با وعده سرمایه‌گذاری ۲۰۰میلیارد دلاری آمریکا و سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیارد دلاری اعضای غیراروپایی گروه۷ ترکیب شده و تحت‌عنوان «مشارکت در توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری در پهنه جهانی» اجرایی خواهد شد. ابتکار کمربند و راه چین سال‌هاست وارد فرآیند اجرایی شده است. با توجه به نفوذ اندک دولت‌های غربی بر بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوصی این کشورها، رقابت با ابتکار کمربند و راه چین، آسان نخواهد بود. برخلاف دولت چین، دولت‌های گروه۷ نمی‌توانند شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری‌هایی که منطق سیاسی و ژئوپلیتیک دارند، وادار کنند.
درجه اهمیت راه‌ابریشم نو
چرا کلان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پروژه راه‌ابریشم نوین مهم است؟ براساس گزارش‌های موجود، راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازی این شاهراه ۶۵درصد جمعیت جهان، ۴۰درصد تولید خالص جهانی و ۷۱ کشور را دربر خواهد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرفت. تقریبا یک‌دهه است که چین از کلان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پروژه خود؛ راه‌ابریشم نوین رونمایی کرده است. این راه دربردارنده دسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای گسترده از پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شبکه ارتباطی و مسیرهای ترانزیتی، لوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نفت و گاز، بنادر، فرودگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، خطوط راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آهن و تاسیسات با سرمایه چینی به ارزشی بیش از ۴تریلیون دلار است. در سال۲۰۱۳ برای نخستین‌بار شی‌جین‌پینگ، رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهور چین، در اکتبر ۲۰۱۳ و سپس نخستوزیر لی کچیانگ از این کلان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پروژه رونمایی کردند. در ١۶مه ٢٠١٧ طی مراسمی با حضور رهبران نزدیک به ٣٠ کشور جهان در چین، راه‌ابریشم نوین افتتاح شد.
