محسن ایلچی

رشد پیچشی قیمت کالا و خدمات در ماه‌های پایانی سال در شرایطی دوباره شتاب گرفته است که این روزها برخی از مقامات مسوول بر این باورند که بروز بحران اقتصادی در غرب، باعث کاهش هزینه واردات مواد اولیه و کالاهای مصرفی شده و تورم تااندازه‌ای کنترل شده است. رشد نرخ تورم به واسطه افزایش هزینه تولیدکنندگان و تقویت انتظارات تورمی، تحریک قدرت خرید مصرف‌کننده و افزایش عرضه پول در ماه‌های پایانی سال، روندی است که محدود به امسال نمی‌شود، اما امسال به دلایل متعدد تورم شب عید با مسائل اقتصاد ۸۷ گره خورده است. با وجود اینکه دولت به طور غیررسمی دست بانک‌ها را برای استفاده از ابزار نرخ بهره بانکی بازگذاشته است، اما به نظر می‌رسد این روزها بیش از آن‌که اثر پارامتر‌ها و متغیرهای واقعی و فیزیکی بر رشد نرخ تورم قابل شناسایی باشد، انتظارات تورمی، زمینه و پتانسیل رشد قیمت‌ها را فراهم کرده است. ابهام در قیمت حامل‌های انرژی در بودجه سال آینده، نامشخص بودن آثار قیمتی اجرای طرح تحول، فشار بر بازار ارز و امکان تجدیدنظر در نرخ برابری ارزها، رشد تدریجی ارزش ارزهای مرجع به دلیل کاهش درآمدهای حاصل از فروش نفت و تحدید منابع درآمدی، پارامترهایی هستند که افکار عمومی و فعالان اقتصادی در نحوه ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری کالا و خدمات‌شان و فروش آن در سال آینده درنظر دارند. در همین حال با وجود اینکه سنجش‌ها و بررسی‌های مختلف در خصوص آثار طرح هدفمندشدن یارانه‌ها بر تغییرات سطح عمومی قیمت کالا و خدمات و شاخص قیمت تولیدکننده حکایت از اثر افزایشی قیمت کالا و خدمات دارد، اما تمام این بررسی‌ها به دلیل مدنظر قرار ندادن متغیرهای پراهمیت روانی نظیر انتظارات تورمی (که براساس پالس‌های روانی به طور دائمی در حال تغییر است) و بازده انتظاری فعالان اقتصادی نمی‌تواند واگویه‌‌ای واقعی از وضعیت قیمت‌های نسبی در ایران ۸۸ و بعد از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها باشد و همه بررسی‌ها در فضای مجازی است. تخصیص بهینه منابع، انضباط مالی، پذیرش واقعیت به کارگیری از پتانسیل ابزارهای پولی، تا اندازه زیادی می‌تواند از آثار تورمی طرح مفید هدفمند کردن یارانه‌ها بکاهد.