مرکز تحقیقات استراتژیک در نشستی، موضوع قیمت و قاچاق بنزین را با حضور صاحب‌نظران بررسی کرد. در این نشست دکتر فیروزه خلعت‌بری گزارشی با عنوان «بنزین: نگاهی راهبردی به موضوع سوخت در بخش حمل و نقل» ارائه کرد و در پایان سخنرانی جلسه پرسش و پاسخ آغاز شد. بخشی از این گفت‌وگو به نقل از نشریه صنعت و توسعه در ذیل آورده شده است. مهندس مرتضی‌الویری نخستین سوال را مطرح کرد و به نقل از نعمت‌زاده معاون وزارت نفت‌ گفت: یک میلیون کارت سوخت صادرشده که خودرویی به ازای آنها وجود نداشته است. عملا می‌بینیم با وجود سهمیه‌بندی بنزین، پمپ‌های عرضه بنزین وترافیک خیابان‌ها خلوت‌تر نشده است. این در حالی است که اعلام کرده‌اند، ۱۷‌میلیون لیتر صرفه‌جویی روزانه به وجود آمده است. مشخص نیست این صرفه‌جویی کجا حاصل شده است.

قاچاق بنزین هم توسط اشخاص صورت نمی‌گیرد. قسمت عمده قاچاق، مربوط به مبدا وارداتی یعنی از سهمیه نفت خام اختصاصی برای واردات بنزین از ابتدا یا کل پول نفت صادرشده، صرف واردات نشده یا میزانی از بنزین وارداتی جای دیگری صرف شده و دور از چشم قانون محاسبات تخلف صورت گرفته است. در این زمینه هم قیمت، پارامتر اصلی است. در ترکیه بنزین لیتری ۲۰۰۰‌تومان و در پاکستان و افغانستان ۷۰۰ یا ۴۰۰‌تومان است. اگر طبق گفته دکتر خلعت‌بری هزینه‌ سفر را محاسبه کنیم و به تفاوت قیمت‌ در کشورهای همسایه، بی‌توجه باشیم، با اختلاف مصرف واقعی و مصرف‌ اسمی ۱۵ تا ۲۰‌‌میلیون‌‌لیتر در روز مواجه می‌شویم. می‌توان گفت سهمیه‌بندی بنزین تنها سودی که داشته، مشخص کردن تقریبی میزان قاچاق است.

دکتر خلعت‌بری هم پاسخ داد: گمان می‌کنم بخش اعظم از آنچه به عنوان میزان مصرف اعلام می‌شود، به دلیل مطلوبیت زیاد از حد ارز، از سرچشمه وارد نشده است. یا کمک‌هایی که به صورت بنزین به سایر کشورها شده، از محل واردات بوده است. در مورد اصلاح قیمت هم اگر مالیات واردات خودرو یا سایر مالیات‌هایی که به قیمت واقعی خودرو اضافه می‌شود، حذف شود، آن وقت واقعی کردن یا افزایش قیمت صحیح است.

قیمت باید ساختار منطقی پیدا کند و نمی‌شود اختلاف شدیدی با دنیا به ویژه همسایگان داشت. اما منطقی شدن یعنی آنکه جداجدا مالیات نگیریم. در مورد برق هم همین‌وضعیت هست. وقتی کسی می‌خواهد به شبکه برق وصل شود، اول رقم زیادی از او می‌گیرند که بعدا هیچ‌جا محاسبه نمی‌شود. یا در مورد تلفن همراه قبلا حدود ۵۰۰‌هزار تومان برای واگذاری خط می‌گرفتند که حدود ۴۰۰‌هزار تومان آن مالیات بوده است. در مورد بنزین نباید هزینه ناکارایی دولت را مردم بپردازند. هزینه تولید بنزین ما سه برابر بیشتر از هزینه استاندارد دنیاست. این رقم به مراتب از قاچاق بنزین لب‌مرز مهم‌تر است. در واقع نمی‌شود گفت دولت در مورد بنزین یارانه می‌دهد؛ بلکه دولت ناکارآمدی خود را جبران می‌کند.

در ادامه دکتر مسعود سلطانی‌فر گفت:‌مهندس زنگنه وزیر نفت می‌گوید یک پالایشگاه ۱۵۰‌هزار بشکه‌ای، یک‌میلیارد دلار هزینه و ۷‌درصد سود دارد.

نفت خام کافی هم برای تحویل به پالایشگاه نداریم و باید مجوز بدهیم، به قیمت فوب خلیج‌فارس نفت خریده شود. دلیل مخالفت دولت قبل، با ساخت پالایشگاه، این مشکل بود. اما در مورد سهمیه‌بندی، پیش از این طرح، آقای نعمت‌زاده طرحی داشت که قبل از اجرای سهمیه‌بندی که فسادخیز است، طرح غلط تثبیت قیمت‌ها را متوقف کند و قیمت از ۸۰‌تومان یکباره به ۱۸۰‌تومان برسد که در حد تحمل جامعه هم بود. در آن صورت با رقم در نظر گرفته شده ۵/۲‌میلیارد دلاری واردات در بودجه سالانه و ۳۰۰۰‌میلیارد تومان درآمدی که از افزایش قیمت بنزین حاصل می‌شد، هم کل نیاز مصرفی تامین می‌شد و هم صرفه‌جویی صورت می‌گرفت؛ اما در حال حاضر ۵/۳‌میلیارد دلار بودجه برای واردات بنزین تمام شده و دولت در صدد گرفتن ۵/۱‌میلیارد دلار دیگر است. در عین حال بنزین عملا چند نرخی غیررسمی شده، فساد پیش‌ آمده و مردم هم ناراضی هستند. کشور هم به لحاظ اقتصادی ضرر کرده است.

خلعت‌بری پاسخ داد: هزینه کارت‌های سوخت ۱۲۸‌میلیارد تومان بود که بعدا رقمی هم به آن اضافه شد. من با بالا رفتن قیمت در شرایط فعلی موافق نیستم؛ اما بین وضع پیش‌ آمده و افزایش قیمت به ۱۸۰‌‌تومان، من با افزایش قیمت به ۱۸۰‌‌تومان موافق هستم. به یاد داشته باشید اگر در مورد بنزین چند نرخی رسمی داشتیم، باز هم بهتر از چند نرخی غیررسمی بود که امروزه در کشور اتفاق افتاده است.»