با بررسی تجهیز منابع مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط مطرح شد
مدل جدید خون‌رسانی مالی به بنگاه‌ها
گروه صنعت و معدن: تلنبار مشکلات پیش پای فعالیت‌های تولیدی، علاوه بر کاهش فرصت‌های شغلی، تعطیلی بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ واحد تولیدی کوچک و متوسط را در سطح کشور در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۰ به دنبال داشته است. نتیجه پایش‌ها و بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر تامین مالی بزرگ‌ترین چالش بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران است؛ چالشی که به گفته برخی از کارشناسان در سایر کشورها نیز شیوع پیدا کرده و به همین خاطر مطالعات فراوانی در این رابطه در نهادهای بین‌المللی انجام گرفته است. گفته می‌شود دامنه این مطالعات پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی وسعت پیدا کرد؛ چرا که در پی آن اتفاق، عمق تاثیرات نامطلوبی که اختلال در فعالیت بنگاه‌های کوچک و متوسط بر پیکره اقتصاد کشورها باقی گذاشت، این باور را که عمر بنگاه‌های کوچک و متوسط تمام شده است، تغییر داد.
گروه صنعت و معدن: تلنبار مشکلات پیش پای فعالیت‌های تولیدی، علاوه بر کاهش فرصت‌های شغلی، تعطیلی بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ واحد تولیدی کوچک و متوسط را در سطح کشور در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۰ به دنبال داشته است. نتیجه پایش‌ها و بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر تامین مالی بزرگ‌ترین چالش بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران است؛ چالشی که به گفته برخی از کارشناسان در سایر کشورها نیز شیوع پیدا کرده و به همین خاطر مطالعات فراوانی در این رابطه در نهادهای بین‌المللی انجام گرفته است. گفته می‌شود دامنه این مطالعات پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی وسعت پیدا کرد؛ چرا که در پی آن اتفاق، عمق تاثیرات نامطلوبی که اختلال در فعالیت بنگاه‌های کوچک و متوسط بر پیکره اقتصاد کشورها باقی گذاشت، این باور را که عمر بنگاه‌های کوچک و متوسط تمام شده است، تغییر داد. میزان سرمایه اولیه، نوع مالکیت، اندازه شرکت، بازار مصرف، طول عمر شرکت و نوع و ماهیت شرکت از جمله معیارهایی هستند که بنگاه‌های کوچک و متوسط را بر اساس آنها دسته‌بندی می‌کنند. حال در شرایطی مهم‌ترین معضل ۷۰ درصد بنگاه‌های صنعتی (به خصوص کوچک و متوسط) کمبود نقدینگی و مسائل مربوط به تسهیلات بانکی است که اتاق بازرگانی با آسیب‌شناسی معضل تامین منابع مالی بنگا‌ها، مدلی را برای برون‌رفت از این مشکل مطرح کرده است.
بر اساس تازه‌ترین آمارها، در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۰ وابستگی بودجه کشور به نفت در مقایسه با بقیه کشورهای نفتی افزایش داشته و تقریبا همه درآمدهای نفتی وارد بودجه شده است. یکی از نتایج آن، این بوده که تعداد بنگاه‌های کوچک صنعتی کشور از حدود ۱۳ هزار واحد به ۱۰ هزار و ۵۰۰ واحد و تعداد بنگاه‌های متوسط نیز از ۴ هزار و ۱۰۰ واحد به ۳ هزار و ۹۰۰ واحد رسیده، اما بنگاه‌های بزرگ از ۴۳۰ واحد به ۴۹۰ واحد افزایش پیدا کرده است. در مجموع اتفاقی که در صنعت ایران افتاده، بیانگر آن است که حدود ۲ هزار و ۷۰۰ واحد تولیدی کوچک و متوسط تعطیل و باعث بیکاری بخشی از جمعیت شاغل در این بخش شده است. در واقع به دلیل مشکلات بخش تولید، شکل بنگاه‌های تولیدی از کوچک و متوسط به بزرگ و دولتی تغییر کرده است.
طراحی ۱۶۴ مدل تامین مالی
در این میان، در حالی تامین مالی بزرگ‌ترین چالش بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران است که نتایج پایش‌ها و بررسی‌های اتاق بازرگانی ایران برای برون‌رفت از این چالش را از پدرام سلطانی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران جویا شدیم. وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با بیان اینکه تامین منابع مالی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط در کشورهای توسعه‌یافته هم یک مشکل اساسی است، گفت: در سال‌های اخیر مطالعات فراوانی در این رابطه در نهادهای بین‌المللی انجام گرفته است.
مطالعات سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) نیز نشان می‌دهد که در کشورهای توسعه‌یافته شکافی بین مقدار تقاضای مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط با مقداری که از طرق مختلف برآورده می‌شود، وجود دارد. این شکاف در کشورهای در حال توسعه بسیار بیشتر است. به گفته وی، بررسی‌ها نشان می‌دهد بین مقدار تقاضای مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط با مقداری که از طرق مختلف برآورده می‌شود به طور متوسط فاصله‌ای ۸۰ درصدی وجود دارد؛ یعنی تنها ۲۰ درصد منابع مالی مورد نیاز این بنگاه‌ها تامین می‌شود.
سلطانی در ادامه گفت: بر اساس مطالعات کارشناسان سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) تاکنون ۱۶۴ مدل برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط از سوی نهادهای مختلف جهانی و دانشگاهی پیشنهاد شده که از میان این مدل‌ها، ۲۰ مدل موفقیت بیشتری داشته‌اند. وجه مشترک اغلب این مدل‌ها، ارائه پیشنهاد برمبنای دسته‌بندی بنگاه‌ها است.
یک مدل و چند استراتژی
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران در تشریح یک مدل با چهار استراتژی که برای تامین منابع مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران می‌تواند موثر باشد، گفت: در حال حاضر یک بانک ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط در کشور نداریم؛ در حالی که اگر مجوز تاسیس این قبیل بانک‌ها در دستور کار قرار گیرد، سبد تسهیلات آنها می‌تواند به بنگاه‌های کوچک و متوسط تعلق یابد.
وی افزود: نکته دیگر مربوط به بانک‌های توسعه‌ای است. در واقع بانک‌های توسعه‌ای در ایران باید توجه بیشتری به تامین بنگاه‌های کوچک و متوسط داشته باشند و فشار اعطای تسهیلات به بنگاه‌های بزرگ یا پروژه‌های ملی باید از دوش این بانک‌ها برداشته شود. عضو هیأت رئیسه اتاق ایران گفت: در سیستم بانکی کشور سهم بالای تسهیلات به بنگاه‌های بزرگ اختصاص دارد چون احساس ریسک برای اعطای وام به آنها کمتر است؛ این در حالی است که بر اساس آمار بخش قابل توجهی از معوقات بانکی به بنگاه‌های بزرگ برمی‌گردد. بنابراین بانک‌ها می‌توانند سهمی را برای اعطای تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط در نظر گیرند.
ویژگی بنگاه‌های کوچک و متوسط
سلطانی با بیان اینکه ویژگی‌های بنگاه‌های کوچک و متوسط برای سیستم بانکی کشور کمتر شناخته شده است، ادامه داد: بنگاه‌های کوچک و متوسط پرتعداد هستند و حق انتخاب بیشتری را به بانک‌ها برای اعطای تسهیلات می‌‌دهند. از سوی دیگر، آنها بیشتر از بنگاه‌های بزرگ پذیرای نرخ‌های بالاتر سود تسهیلات هستند و خدمات دیگر بانک‌ها را نیز بیشتر مطالبه می‌کنند. وی افزود: همچنین در صورت تامین منابع مالی، بنگاه‌های کوچک و متوسط درصد بالاتری از فروش را تجربه می‌کنند. عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران گفت: نتیجه پایش‌ها و بررسی‌های ما در اتاق ایران نشان می‌دهد که در حال حاضر تأمین مالی بزرگ‌ترین چالش بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران است و باید برای آن چاره‌اندیشی کرد. سلطانی با اشاره بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی گفت: بحران مالی در آن زمان دولت‌ها را به نتایج جدیدی در مورد بنگاه‌های کوچک و زودبازده رساند. دولت‌ها اکنون بر این باورند که برای حفظ این بنگاه‌ها باید دخالت کنند و به همین خاطر نیز بانک‌های توسعه‌ای خود را برای انجام این حمایت مامور می‌کنند. وی گفت: از این واقعیت نیز نباید غافل شد که حمایت از بنگاه‌های متوسط و کوچک برای بانک‌های توسعه‌ای نیز جذابیت‌های فراوانی دارد؛ اندازه بزرگ بازار، حساسیت کمتر این بنگاه‌ها به قیمت خدمات مالی در مقایسه با بنگاه‌های بزرگ، رشد بالقوه بالا و امکان کسب درآمد از طریق اراده خدمات مالی متنوع از جمله این جذابیت‌ها است.
ارسال نظر