استارت اصلاح قیمت کنسرت‌ها

گروه فرهنگ و هنر: قیمت بلیت کنسرت‌های موسیقی متناسب با متوسط درآمد جامعه ایرانی نیست. این موضوع چند سال است که در رسانه‏ها مطرح می‌شود؛ اما با وجود این، ‏ هنوز تغییری در روند قیمت گذاری بلیت کنسرت‏ها ایجاد نشده است. سال ۹۲ همزمان با استقرار مدیران دولت تدبیر و امید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار شد تا با تدوین راهکارهایی، میانگین قیمت بلیت کنسرت‏ها کاهش یابد. دفتر موسیقی این وزارتخانه از همان موقع خبر داد که به موضوع رسیدگی خواهد کرد. با وجود این، ‏ پس از گذشت سه سال از آن زمان، هنوز راهکاری درباره این موضوع به مرحله اجرا نرسیده است و راهکاری هم که مورد نظر دفتر موسیقی است، به نظر نمی‏‍رسد که کارآیی چندانی داشته باشد.

در واقع دفتر موسیقی با هدف برگزاری کنسرت‏‏های ارزان در ساعات خلوت و بی استفاده سالن‏ها می‏خواهد برخی از اقشار کم درآمد جامعه را به کنسرت موسیقی دعوت کند. این در حالی است که منظور از گران بودن قیمت کنسرت، ‏ بالا بودن ارزش ریالی کنسرت‏های موسیقی مربوط به گروه‏های شناخته شده در مقایسه با سرانه درآمد است. به بیان دیگر راه حل دفتر موسیقی اگرچه ممکن است در بازی میانگین‌های قیمتی و نمودارهای آماری به درد بخورد؛ اما در واقعیت امر تغییری ایجاد نخواهد کرد. زیرا همچنان کنسرت‏های محبوب مردم گران‌قیمت باقی می‌مانند.به هر حال نکته مهم این است که کنسرت‌های موسیقی به لحاظ کیفیت (سیستم صوتی، نورپردازی، طراحی دکور، ایده‌های اجرا و...) همانی هستند که سال‌ها پیش بودند؛ اما قیمت بلیت‌ها نه تنها در همان شکل و اندازه باقی نمانده بلکه به جایی رسیده که متوسط قیمت بلیت هم‌اکنون در گونه‌های مختلف، از ۳۰ هزار تومان آغاز و تا ۱۵۰ هزار تومان و بعضا ۱۹۰ هزار تومان برای هر نفر به فروش می‌رسد. رقمی سرسام‌آور که در مقایسه سبد فرهنگی و حتی اقتصادی یک خانوار ایرانی رقم قابل توجیهی نیست و این یعنی یک کارمند یا کارگر با حقوق قانونی تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند حتی با پس‌انداز نیز برای دیدن کنسرت مورد علاقه خود اقدام کند. یک خانواده چهار نفره کارمندی برای رفتن به کنسرت موسیقی با میانگین بلیت ۷۰ هزار تومان و هزینه‏های جانبی باید دست کم ۴۰۰ هزار تومان هزینه کند که در واقع چیزی در حدود یک چهارم یا یک پنجم کل درآمد ماهانه است.

طرح دفتر موسیقی چیست؟

فرزاد طالبی، مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره گفته است: با توجه به کمبود تالارهای مناسب اجرای زنده آثار موسیقایی، این طبیعی است که قیمت بلیت کنسرت‌ها رو به افزایش باشد. در بسیاری از تالارها موضوع عرضه و تقاضا نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای دارد و با توجه به اینکه «عرضه» هم در تهران و هم در شهرستان از محدودیت‌های زیادی برخوردار است و از سوی دیگر «تقاضا» هر روز شکل فزاینده‌ای به خود می‌گیرد، بنابراین قیمت‌ها هم بالا می‌رود. وی افزود: به اعتقاد من یکی دیگر از راهکارهایی که می‌تواند از افزایش بی رویه قیمت بلیت کنسرت‌ها جلوگیری کند ایجاد طرح‌های ابتکاری خاص در این حوزه است که ما طی سال جاری با همکاری انجمن موسیقی ایران درصدد هستیم ضمن مطالعه و بررسی دقیق شرایط برگزاری کنسرت‌ها فضایی را فراهم کنیم تا در ساعت‌هایی که می‌توانیم سالن‌های اجرای موسیقی را با قیمت پایین‌تر در اختیار بگیریم، کنسرت‌هایی با قیمت بلیت ارزان برگزار کنیم که به این سبب قشر کم درآمدتر جامعه نیز بتوانند از اجراهای موسیقی در ساعت‌هایی غیر از شب‌ها استفاده کنند.

این طرح هم‌اکنون در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی با همکاری انجمن موسیقی ایران در حال بررسی و مطالعه دقیق است و فکر می‌کنم به احتمال بسیار فراوان طی سال جاری شکل اجرایی به خود خواهد گرفت البته قاعدتا موسیقی پاپ در حوزه فعالیتی ما قرار ندارد؛ اما به اعتقاد من چنین طرحی می‌تواند آغازگر تحولات مثبتی در عرصه برگزاری کنسرت‌هایی با بلیت ارزان‌قیمت باشد. مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان گفت: امیدوارم با شناسایی دقیق نقاط قوت و ضعف این طرح و بررسی دقیق آن بتوانیم علاوه‌بر حمایت از موسیقی، درجهت ارزان‌تر کردن بلیت‌های کنسرت‌ها هم گام‌های ارزشمندی برداریم. به‌زودی نیز اطلاع‌رسانی لازم در این مورد انجام خواهد گرفت تا مخاطبان بیشتر با این طرح ابتکاری آشنا شوند. همچنان‌که معلوم است گویا دفتر موسیقی می‌خواهد خانواده‏هایی را که تاکنون از کنسرت موسیقی بی بهره بوده‌اند به سالن کنسرت بکشاند، بدیهی است که انجام چنین کاری مهم و ضروری است؛ اما نباید موضوع گرانی قیمت بلیت کنسرت‌های موسیقی را به این موضوع تقلیل داد.

هزینه و درآمد برگزاری کنسرت‏ در ایران

‏سال گذشته بود که سالار عقیلی با حضور در برنامه رضا رشیدپور در سامانه اینترنتی آپارات گفت: درآمد برگزاری موسیقی در ایران چند برابر درآمدی است که برگزارکنندگان کنسرت‌های موسیقی در خارج از ایران دارند.این موضوع اگرچه موضوع تازه‌ای نبود؛ اما بحث‌ها و واکنش‌های متعدد را به دنبال داشت. برخی گزارش‏ها درباره درآمد کنسرت‏ها در ایران در رسانه‌ها از جمله در همین صفحه منتشر شد که پرده از سودهای میلیونی و میلیاردی کنسرت‌گذاران برداشت.البته از سوی دیگر نیز باید توجه کرد که موضوع اجاره‌بهای سالن‌های اجرای کنسرت که تعداد بسیار محدودی هم هستند، در روند قیمت گذاری بلیت‌ها اثرگذار است. سالنی که در سال ۹۰ به ازای هر نوبت کنسرت با تمامی امکانات با مبلغ ۵ تا ۱۰ میلیون تومان اجاره می‌شد امسال با رقمی بین ۳۰ تا ۷۰ میلیون تومان اجاره داده می‌شود. افزون بر قیمت اجاره سالن باید سود برگزارکنندگان کنسرت‌ها را نیز در نظر گرفت. طبق روال معمول و تجربه شده، سود برگزارکنندگان کنسرت‏های موسیقی سنتی از ۱۵ تا ۲۰ درصد و برگزارکنندگان کنسرت‏های موسیقی پاپ از ۲۵ تا ۳۵ درصد است.شاخص دیگر دستمزد گروه‏های موسیقی، خوانندگان و نیروهای انتظامی است.

نیروهای انتظامی برای تضمین سلامت برگزاری کنسرت‏های موسیقی مبلغی از دو تا ۱۰ میلیون تومان می‏گیرند.اما سوال اصلی که در برآورد قیمت برگزاری یک کنسرت مطرح می‌شود، این است که یک خواننده چقدر از کنسرت‌گذار دستمزد می‌گیرد؟ سوالی که معمولا هم کنسرت‌گذاران و هم خود خوانندگان از جواب دادن به آن طفره می‌روند. اما بنابر گفته‌های برخی از کنسرت‌گذاران که بنا به دلایلی حاضر نیستند که نامی از آنها برده شود، دستمزد یک خواننده پاپ برای یک سانس از ۱۰ تا ۴۰ میلیون تومان (در صورت پر شدن کل ظرفیت سالن) برآورد می‌شود. البته این رقم ثابت نیست و در برخی از موارد این رقم دستمزد به بیش از ۴۰ میلیون تومان هم می‌رسد. این نکته را هم باید در نظر گرفت که در برخی از مواقع این مبالغ شامل پرداخت هزینه کل گروه موسیقی می‌شود. یعنی ممکن است این مبلغ به کل گروه و نه فقط خواننده اختصاص یابد.

با این حساب برای مثال در سالن برج میلاد با ظرفیت ۱۷۰۰ نفر در هر سانس، ‏ با میانگین قیمت ۷۰ هزار تومان برای بلیت کنسرت، هر سانس اجرا در صورت پر شدن ظرفیت سالن، چیزی حدود ۱۲۰ میلیون تومان درآمد خواهد داشت. البته این رقم بدون احتساب درآمدهای مربوط به اسپانسرها و تبلیغات و... است.با این حال اگر به‌صورت میانگین ۳۰ درصد از درآمد به تهیه کننده برسد، ‏ از مجموع ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان سود حاصل از کنسرت، ‏ چیزی در حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان به گروه موسیقی می‌رسد که سهم عمده این مبلغ نیز به خواننده مربوط است.

چاره کار

همچنان‌که مشخص است گروه‌های موسیقی با امکان اجرای محدود در دوره‌های زمانی سالانه و ماهانه درآمد چندان بالایی نخواهند داشت و در این میان هیچ خرده‌ای بر خواننده یا هنرمندی که عمرش را به پای این کار گذاشته نمی‌توان گرفت. به‌خصوص در کشورمان که متاسفانه زیاد حقوق مادی و معنوی مولف رعایت نمی‌شود و خواننده‌ها در بسیاری از مواقع به خاطر وجود دانلودها و کپی‌های غیرمجاز، نمی‌توانند حتی هزینه‌ای را هم که برای تولید آلبومشان کرده‏اند، به دست آورند. به همین خاطر هم مجبور می‏شوند که بخشی از این هزینه‌ها را از طریق کنسرت و اجرای زنده جبران کنند. البته شاید خواننده‌ها بتوانند هزینه‌های تولید یک آلبوم را نهایتا در ۴ اجرا به دست آورند. حال اینکه برخی از خواننده‌های پاپ سالانه حداقل ۱۰ اجرای زنده در تهران دارند! به هر حال با این اوصاف به نظر می‌رسد که باید سازوکاری جدی برای نرخ اجاره سالن‏های موسیقی در نظر گرفته شود و گرنه روز به روز بیش از گذشته برگزاری کنسرت‌های موسیقی دور از دسترس مردم خواهد شد.