سینمای اروپا ۱۹ میلیارد یورو ضرر کرد
بهار بحرانی سینمای ایران
آخرین گزارش‌ها حاکی از آن است که سینما در اروپا در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سال ۲۰۲۰ بهبود یافته و میزان حضور مخاطبان با ۴/ ۳۶درصد افزایش به سالانه ۵۸۹میلیون بازدید رسیده است. مجموع فروش گیشه سینمای اروپا در ۲۰۲۱ به ۷/ ۳میلیارد یورو رسیده که نسبت به سال قبل ۸/ ۴۰درصد افزایش داشته است. این در حالی بود که به طور متوسط، سینماها در سراسر منطقه اروپا در سال ۲۰۲۱ حداقل برای ۱۰۰ روز به طور کامل بسته شدند که این عدد در سطح اتحادیه اروپا به ۱۲۰ روز افزایش یافت. نکته مهم این است که میزان حضور مخاطبان در سال ۲۰۲۱ با سال قبل از همه‌گیری یعنی ۲۰۱۹، با ۳/ ۵۶درصد ریزش مواجه بوده و فروش گیشه نیز ۳/ ۵۷درصد کاهش داشته است.
از سویی دیگر در ایران نیز وضعیت وخیم‌تر است. فصل بهار به پایان رسید و کل فروش فیلم‌ها در این سه ماه ۱۲۹میلیارد تومان بوده است؛ یعنی۳میلیون و ۹۲۰هزار نفر در ۱۷۷هزار سانس به تماشای فیلم‌ها نشستند. در این فصل ۱۰ فیلم اجتماعی، ۶ فیلم کمدی، ۳ فیلم کودک و نوجوان و ۱ فیلم دفاع مقدس به روی پرده رفت. منتقدان از اکران کم‌تعداد فیلم‌های کمدی در این مدت انتقاد کردند و معتقدند نمایش پرتعدادتر کمدی‌ها می‌توانست بازار کساد را رونق ببخشد. البته خیلی‌ها هم معتقد بودند کمدی‌های اکران‌شده بی‌کیفیت بودند و به همین دلیل در جذب مخاطب ناکام ماندند.
در فروردین‌ماه، ۱ میلیون و ۶۲۰هزار نفر به تماشای فیلم نشستند و گیشه ۵۳میلیارد تومانی را رقم زدند. تعداد مخاطبان سینما در اردیبهشت‌ماه، ۱ میلیون و ۲۰۰هزار نفر بود که گیشه ۴۰میلیاردی را محقق کردند و در خردادماه نیز ۱ میلیون و ۱۰۰هزار نفر به تماشای فیلم نشستند و گیشه سینماها نیز برای این ماه، ۳۶میلیارد تومان بود.
برای درک حاد بودن وضعیت و کاهش چشمگیر تعداد مخاطبان سینما مقایسه‌های مختلفی میان آمار فروش و مخاطبان سینما در سال‌های پیش از کرونا با امسال انجام می‌شود که نشان می‌دهد میزان فروش سینما در سه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه آن در سال ۱۳۹۷، ۳۵درصد افزایش داشت؛ یعنی سینماها از فروش ۸۴میلیارد و ۷۵۳میلیونی با حدود ۹میلیون و ۸۱۷هزار مخاطب در سال ۱۳۹۷ به فروشی معادل ۱۱۴میلیارد و ۱۶۲میلیون با ۹میلیون و ۸۴۶هزار تماشاگر رسیده بودند. این در حالی است که در بهار امسال اگرچه به لطف افزایش قیمت بلیت میزان فروش به ظاهر افزایش داشته و به رقم ۱۲۹میلیارد تومان رسیده، اما تعداد تماشاگران فیلم‌های اکران‌شده سال ۱۴۰۱ تا به امروز حتی به چهار میلیون نفر هم نرسیده است. با این حال در این روزها آنچه ضروری است برنامه‌ریزی دقیق و پیدا کردن راه حل مناسب است. اما عکس این مساله اتفاق می‌افتد و مدیران فرهنگی کشور به جای آسیب‌شناسی و رفع موانع مدام درحال ایجاد بحران هستند. دیروز محمد قنبری مدیر پردیس سینمایی مگامال در گفتگو با ایسنا گفت اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال آشتی مردم با سینماست باید فیلم‌های خوب و مخاطب‌پسند را اکران کند نه اینکه مانع صدور پروانه نمایش آن‌ها شود.
مدیر این پردیس سینمایی به نکته مهمی اشاره کرد و افزود: مقایسه فروش امسال سینما با سال‌های ۹۸ و ۹۷ اشتباه است و حتی مقایسه‌ای که میان استقبال مردم از بعضی کنسرت‌ها و تئاترهای گران‌قیمت می‌شود نیز درست نیست چون حدود ۷۰ تا ۸۰درصد مخاطب سینما از قشر متوسط جامعه هستند ولی آن نوع نمایش‌ها و کنسرت‌ها مخاطبی با سطح درآمدی بالاتر دارند. ولی از آنجا که فشار اقتصادی و تورم روی قشر متوسط وحشتناک است، این قشر توان رفتن به سینما را از دست داده چرا که یک بار سینما رفتن هزینه پارکینگ و تنقلات و شام را به نیز همراه دارد که دست‌کم به ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد.
او افزود: البته این تنها دلیل سینما نرفتن مردم نیست و یک دلیل دیگر به فیلم‌های در حال اکران برمی‌گردد، یعنی انتخاب فیلم‌ها در چرخه اکران بسیار تاثیرگذار است و متاسفانه در بهار امسال فقط دو، سه فیلم پتانسیل استقبال مخاطبان را داشتند و مابقی چندان قابلیت فروش ندارند. در کنار این‌ها نباید فراموش کرد که تعطیلات عید نوروز، عید فطر و نیمه خرداد هم بر کاهش مخاطب تاثیر داشت، چون اولویت مردم پس از دو سال کرونایی، سفر بود. وی ادامه داد: برای برون‌رفت از این وضعیت یک راه‌حل می‌تواند این باشد که در یک بازه زمانی، دو فیلم کمدی و دو فیلم اجتماعی که قابلیت جذب مخاطب را داشته باشند اکران کنیم. اگر وزارت ارشاد مجوز فیلم‌هایی مثل «قاتل و وحشی»، «صد سال به این سال‌ها»، «چپ راست» و «شیشلیک» را صادر کند، قطعا آشتی مخاطب با سینما را به همراه خواهد داشت.
این مدیر سینما در پایان درباره روند اکران در ماه‌های پیش‌رو به‌خصوص اینکه از نیمه مرداد، ماه محرم آغاز می‌شود و در پاییز هم مسابقات جام جهانی فوتبال برگزار می‌شود، گفت: اگر قبل از محرم فیلم‌های کمدی پرمخاطب اکران شوند، پس از پایان عزاداری‌های دهه اول می‌توان نمایش آن‌ها را در کنار فیلم‌های اجتماعی خوب ادامه داد، مثل «برادران لیلا» که اگر مشکل آن حل شود یا فیلمی همچون «ابلق» حتما دیده خواهند شد. جام جهانی هم اگرچه می‌تواند بر فروش سینما اثرگذار باشد ولی باز هم نحوه چینش فیلم‌ها مهم است که مخاطب را به سینما رفتن ترغیب کند، چون همه مردم فوتبال‌دوست نیستند و مخاطبان زیادی داریم که هیچ علاقه‌ای به فوتبال ندارندو در نتیجه همه چیز به این برمی‌گردد که فیلم‌های خوب، تولید و برای اکران آن‌ها برنامه‌ریزی مناسب شود، اما متاسفانه خیلی نمی‌بینیم که مدیران سینمایی در مقوله تولید و آینده سینما برنامه‌ریزی خاصی داشته باشند و بیشتر شاهد ممانعت از اکران فیلم‌های تولیدشده هستیم.
