زورآزمایی سیاسی در خیابان‌های صنعا

گروه جهان: نیروهای دولتی یمن روز سه شنبه به روی صدها نفر از معترضان حوثی آتش گشودند و ۶ نفر از آنها را کشته و ده‌ها نفر دیگر را زخمی کردند. این درگیری‌ها در حالی است که سه هفته‌ای بود فضای ملتهب سیاسی،‌ اندکی التیام یافته بود اما یورش دوباره نیروهای دولتی یمن به معترضان شیعی حوثی آتش بحران را شعله‌ورتر کرد. حوثی‌ها در شمال یمن اسکان دارند و این در حالی است که نیویورک تایمز می‌نویسد نیروهای القاعده در جنوب این کشور سکنا گرفته‌اند.

وزارت دفاع یمن اعلام کرد که نیروهای ارتش این کشور ۱۰ شبه نظامی از شاخه یمنی القاعده را هنگام درگیری کشتند. این درگیری‌ها زمانی آغاز شد که حامیان حوثی‌ها تلاش داشتند تا برخی مراکز دولتی را تصرف کنند. گزارش‌ها حاکی است که نیروهای امنیتی ابتدا اقدام به شلیک گاز اشک‌آور کردند اما بعد به گلوله‌های واقعی متوسل شده و معترضانی را که قصد نزدیک شدن به مراکز دولتی داشتند به گلوله بستند. کمیته عالی دولت یمن در توجیه تیراندازی به سوی معترضان شیعی می‌گوید: «آنها مسلح بودند و نیروهای امنیتی هم کار خود را انجام دادند.» گزارش نیویورک تایمز حاکی است که این کمیته منکر هر گونه تیراندازی از سوی سربازان شد و افزود: تک‌تیراندازان ناشناخته‌ای ازپشت بام به سوی معترضان و سربازان آتش گشودند. «المسیره» کانال تلویزیونی حوثی‌ها تصاویر زنده‌ای از مردانی نقاب‌پوش با اونیفرم نظامی را نشان داد که به سوی معترضان آتش می‌گشودند. سخنگوی حوثی‌ها در همین باره گفت: «ما اعتراض‌های بیشتری را سامان خواهیم داد و این یکی از گزینه‌های صلح آمیز و البته مختل‌کننده است.» او افزود ما به سلاح متوسل نمی‌شویم اما برای بستن خیابان‌ها و «فلج کردن سیستم» در پایتخت تلاش خواهیم کرد به‌گونه‌ای که دولت چاره‌ای جز تسلیم نداشته باشد.

حوثی‌ها چه کسانی هستند؟

شیعیان زیدی، جعفری و اسماعیلی حدود ۴۲ درصد از جمعیت ۲۲ میلیونی یمن را تشکیل می‌دهند. پنج میلیون نفر از جمعیت یمن از سادات هستند. ۹۰ درصد آنها سادات حسنی و ۱۰ درصد از سادات حسینی هستند.

الحوثی‌ها به «بدرالدین الحوثی» منسوب و در سال‌های دهه ۸۰ تشکیل شده‌است. آنان تاکنون برای گرفتن حقوق شیعیان ۶ بار با حکومت یمن جنگیده‌اند. در ایران شیعیان حوثی ۱۲ امامی‌ را با شیعیان زیدی اشتباه می‌گیرند. حوثی‌ها به محدود بودن فعالیت‌های دینی، سیاسی و تلاش برای نابودی باور زیدی‌ها از سوی دولت و سیاست‌های محدودکننده دولت در زمینه عمرانی و توسعه در استان صعده معترض هستند.

پس از پیروزی‌های حزب‌الله لبنان به عنوان مقاومت شیعی در برابر اسرائیل، تشیع و به‌ویژه شیعه دوازده‌امامی، رشد زیادی در یمن داشت. با نگاهی به چگونگی زندگی شیعیان یمن، روشن می‌شود در زمان حکومت علی عبدالله صالح، شیعیان در محرومیت کامل فرهنگی بوده‌ و نیز با دشواری‌ها و چالش‌های زیادی دست به گریبان بودند. شیعیان حق تاسیس مدارس دینی ندارند؛ رهبران شیعی مورد آزار و شکنجه قرار گرفته و زندانی می‌شوند. آنها اجازه برگزاری مراسم دینی خود مانند عید غدیر را ندارند.

همچنین شیعیان فاقد دسترسی به رسانه‌ها هستند و تنها رسانه‌ای که برای آنها قابل دسترس است، رادیو عربی جمهوری اسلامی ایران است. در واقع، شهروندان زیدی یمن، شهروند درجه دو به حساب می‌آیند و سال‌هاست دولت یمن با زبان آتش و تحقیر با آنها سخن می‌گوید.

ریشه‌های درگیری میان شیعیان با دولت یمن

درگیری بین شیعیان حوثی و دولت مرکزی از سال ۲۰۰۴ آغاز شد. دولت، ساکنان این منطقه را به تلاش برای جدایی‌خواهی و احیای حکومت شیعه در این منطقه (که در کودتای ۱۹۶۲ سرنگون شد) متهم می‌کند؛ درحالی‌که گروه حوثی با رد این اتهام می‌گوید مبارزان و شیعیان این منطقه تنها خواهان برخورداری از حقوق طبیعی خود هستند که دولت مرکزی تحت فشار وهابیان افراطی عربستان این حق را از آنان سلب کرده‌است. درجریان درگیری‌ سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ میلادی نزدیک‌به ۴ هزار تن از نیروهای دوطرف کشته و بنا بر گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد بیش از ۲۰۰ هزار تن آواره شده‌اند. به گفته حوثی‌ها، عربستان بیش از ۷۰ بار با جنگنده‌های خود این منطقه را بمباران کرده‌است. با افروخته شدن شعله بهار عربی، دولت یمن هم در توفان اعتراض‌های مردمی غرق شد. اگرچه امیدها بر این بود که پس از علی عبدالله صالح (که بازیچه دست عربستان بود) اوضاع ‌اندکی رو به بهبود رود و مردم از جمله شیعیان به آرمان شهر ایده آل خود برسند؛ اما گویی شیعیان راه درازی تا رسیدن به آرمان شهر خود در پیش دارند.

جانشینان صالح همچنان در شطرنج قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بازی می‌کنند. اوضاع اقتصادی وخامت‌بار است و هیچ نامی غیر از «فروپاشی» نمی‌توان به آن داد. با این حال، معترضان اگرچه دیکتاتور خود را از قدرت خلع کردند اما همچنان در خیابان‌ها حضور دارند.

خبرنگاران وضعیت را «شکننده» توصیف می‌کنند. گزارش الجزیره حاکی است که درگیری‌ها در استان «الجوف» هم ادامه دارد و دولت مواضع حوثی‌ها را از طریق هوا بمباران می‌کند. این گزارش می‌افزاید: حوثی‌ها به دنبال ساقط کردن دولت و کاهش قیمت سوخت هستند؛ اما مخالفان، آنها را به داشتن برنامه‌ای فرقه‌گرایان متهم می‌کنند. آیا شیعیان یمن می‌توانند به آرمان شهر ایده‌آل خود برسند؟ آیا می‌توانند «قدرت وتو» در تحولات این کشور را به دست آورند؟ گذشت زمان پاسخ ما را خواهد داد.