«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
برندگان فصل اول ۲۰۲۲ فولاد
البته همه‌‌‌‌‌‌‌‌چیز برای چین بد نیست و عبور حجم صادرات فولاد این کشور به مقاصد خارجی از مرز 13میلیون تن طی فصل اول گویای همین موضوع است. صادرات مجموع چین نسبت به فصل اول 2021 آشکارا کاهش یافته، اما در شرایطی که تولید در چین پیوسته نزولی است، به‌نظر می‌رسد چینی‌‌‌‌‌‌‌‌ها در فصل اول امسال به نسبت میزان بیشتری از تولیدات خود را صادر کرده‌‌‌‌‌‌‌‌اند که عمدتا به دلیل فرصت پیش‌آمده در بازار جهانی ناشی از جنگ اوکراین است. خروج اوکراین و روسیه از بازارهای صادراتی موجب‌شده تا برای نمونه چین بتواند حجم قابل‌توجهی از فولاد موردنیاز در شرق آسیا را تامین کند. ویتنام یکی از خریداران عمده فولاد چین از شرق آسیا است. در بخش‌های دیگر هم تمایل بالای امارات به خرید فولاد از چین بسیار قوی است. برخی از بازیگران اروپایی هم که به پایداری تولید قاره تعهد دارند، از هر فرصت کوچکی برای انبارکردن فولادهای چینی استفاده می‌کنند.
البته کماکان چیزی بیش از 40درصد صادرات فولادسازان چینی راهی شرق آسیا شده تا بتوان ادعا کرد در بخش صادرات، برنده فصل نخست بازار فولاد جهان، چین است. به‌‌‌‌‌‌‌‌رغم این موضوع، کاهش تولید فولاد در چین نسبت به سالیان اخیر کاملا ملموس است، هرچند این فقط محدود به چین نبوده است. این موضوع اگر با بخشنامه‌‌‌‌‌‌‌‌های توام با عوارض صادراتی جهت سرریز فولاد به بازار داخلی همراه باشد، امکان کمبود فولاد در بازار جهانی و تقویت قیمت این فلز را فراهم می‌کند. البته پیش‌بینی اولیه حکایت از رشد میزان صادرات فولاد از چین در آوریل نسبت به ماه‌های قبل دارد؛ روندی که در مارس نیز پررنگ بود.
بخشی از توفیق چین در صادرات به این دلیل بود که تولید در ماه مارس در اغلب مناطق جهان رونق چندانی نداشت. در این ماه جهان نتوانست تولید فولاد را از محدوده 161میلیون تن در ماه فراتر ببرد و افتی حدودا 6درصدی را نسبت به مدت مشابه سال‌قبل به ثبت رساند. آمریکای‌جنوبی تنها بخشی از جهان است که در ماه مارس رشد مثبت 9/ 1درصدی را به ثبت رسانده است. شدت افت تولید در این ماه در روسیه و اوکراین بیشتر بود. موضوعی که اروپا را نیز درگیر کرده و افت تولید ماهانه فولاد در این قاره را به 5/ 8درصد رسانده است. آفریقا نیز که تصور میشد یکی از موتورهای رشد اقتصاد جهان بهویژه در بخش فولاد است، در سال‌جاری به‌شدت افت تولید داشته، به‌طوری‌که در ماه مارس، این قاره یک‌ششم از کل عملکردش را نسبت به مدت مشابه سال‌قبل از دست داده و کاهش تولید چشمگیری بالغ بر 17درصد داشته است. در بخش پایداری و تولید سبز نیز انجمن جهانی فولاد لیستی از شرکت‌های موفق در زمینه تولید محصول طبق استانداردهای زیست‌محیطی را منتشر کرده که گروه‌هایی همچون ارسلورمیتال، نیپون‌استیل، بلو اسکوپ‌استیل، JSW استیل، تاتا استیل و شاخه اروپایی تاتا، JFE استیل، پوسکو، تناریس و ترنیوم در صدر این فهرست جای دارند. انجمن جهانی فولاد منتخبان این فهرست را واجد شرایط پایداری می‌‌‌‌‌‌‌‌داند. از جمله این شرایط
9 معیار و 20 شاخص است که این انجمن با نگاه به آنها به دسته‌بندی گروه‌های مختلف می‌‌‌‌‌‌‌‌پردازد.
چشمانداز تولید فولاد در 2022 و 2023
جهان در سال‌جاری و سال پس از آن با چشمانداز مبهمی در زمینه اقتصاد روبه‌روست. موضوعی که اثر مستقیمی روی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌های خرد و کلان داشته و مصرف را در بازارهای مهمی نظیر فولاد تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. برای بازیگران بازار فولاد خبرهای خوب و بد وجود دارد. برای نمونه انجمن جهانی فولاد (worldsteel) اخیرا با اصلاح چشمانداز کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌مدت خود برای سال‌های 2022 و 2023 را اعلام کرد. پیش‌بینی این انجمن حاکی از رشد 4/ 0درصدی تقاضای فولاد در سال2022 خواهد بود، در واقع تولید جهانی فولاد در انتهای سال2022 در حالی به بیش از یک‌میلیارد و 840میلیون تن خواهد رسید‌که سال‌قبل رشد تولید فولاد در جهان بیش از 7/ 2درصد بود. همچنین این انجمن تصور می‌کند در سال2023 تقاضا برای فولاد بازهم افزایش خواهد یافت. براین مبنا با توجه به رشد 2/ 2درصدی تولید فولاد در سال‌آینده میلادی، امکان رسیدن به سطح تولید 4/ 1881میلیون تن در جهان در دسترس است. هرچند این رشد پیوسته از ناحیه دو اهرم تورم و عدم‌اطمینان از چشمانداز تقاضای جهانی فولاد تحت‌فشار است، اما ماکسیمو ودویا، رئیس کمیته اقتصادی انجمن جهانی فولاد، معتقد است: «این چشمانداز کوتاه‌برد در سایه فاجعه انسانی و اقتصادی پس از تهاجم روسیه به اوکراین منتشرشده است. همه ما آرزوی پایان هرچه سریع‌تر این جنگ و ختم مسالمت‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز این درگیری را داریم.»
تصور قاطبه کارشناسان این است که رشد تولید فولاد که در سال2021 رقم قابل‌توجهی بود، تداوم می‌یابد اما نرخ آن کمتر از انتظار خواهد بود. تداوم مشکلات در زنجیره تامین و مصائب پاندمی کووید، سرعت بهبود صنعت و ادامه رشد تولید فولاد پس از شوک سنگین پاندمی را کند می‌کند. بررسی آمارهای منتشرشده از عملکرد بازیگران فولادساز جهان نشان می‌دهد در بسیاری از مناطق رشد تولید قوی‌‌‌‌‌‌‌‌تر از حدانتظار بود، با این حال کاهش شدیدتر از حد انتظار تقاضای فولاد در چین، مانع بزرگ رشد تقاضای جهانی فولاد به‌شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌رود، بنابراین سطح تقاضای چین عاملی است که برای چشمانداز سال‌های 2022 و 2023، سطح ابهام را افزایش می‌دهد. کاهش تولید فولاد در چین در ماه گذشته میلادی نیز بخشی از همین وضعیت است که در نهایت انتظار بهبود مستمر و باثبات صنعت فولاد پس از خاتمه این بیماری همه‌‌‌‌‌‌‌‌گیر را به حاشیه می‌‌‌‌‌‌‌‌برد. اثرات منفی جنگ در اوکراین و افزایش تورم جهانی هم از جنبه‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر آتیه متزلزلی از تولید و تقاضای فولاد در جهان را به نمایش می‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. بدیهی‌‌‌‌‌‌‌‌ترین تغییر در نتیجه این وضعیت، شدت‌گرفتن توجه به تحول زنجیره تامین جهانی است که بهویژه در حوزه انرژی و مواداولیه تغییرات در جهان را شدت خواهد بخشید. در این بین چین کشوری است که بیشترین آسیب را از این وضعیت خواهد دید.
در سال2021 اقدامات سختگیرانه دولتی موجب کاهش تقاضای فولاد در چین بهویژه برای بخش املاک و مستغلات بود. برآورد اولیه تحلیلگران این است که تقاضای فولاد در سال2022 ثابت خواهد ماند، زیرا دولت تلاش می‌کند سرمایه‌گذاری زیرساختی را تقویت کند و بازار املاک و مستغلات را ثبات بخشد، به همین دلیل این گام پشتیبانی قوی از مصرف فولاد در بزرگ‌ترین بازار جهان است. محرک‌های معرفی‌شده در سال2022 احتمالا آنقدر اثرگذار خواهند بود که از رشد مثبت اندک تقاضای فولاد در سال2023 حمایت می‌کنند. به‌طور کلی، در بازار فولاد پتانسیل مثبتی از اقدامات محرک دولتی وجود دارد با این‌حال قطع این محرک‌‌‌‌‌‌‌‌ها و ایجاد چالش‌‌‌‌‌‌‌‌هایی در محیط خارجی می‌تواند اقتصاد را رو به وخامت ببرد.
به‌‌‌‌‌‌‌‌رغم امواج پراکنده پاندمی و محدودیت‌های زنجیره تامین تولید صنعتی، تقاضای فولاد در سال2021 به‌شدت بهبود یافت و مصرف فولاد بهویژه در اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده شدت گرفت. چشمانداز سال2022 به دلیل فشار تورم و همزمانی با وقایع جنگ اوکراین از تضعیف مصرف فولاد حکایت دارد. تاثیر جنگ بهویژه در اتحادیه اروپا به دلیل وابستگی زیاد آن به انرژی روسیه و جریان‌‌‌‌‌‌‌‌های پناهجویان مشهود خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود تقاضای فولاد در کشورهای توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌یافته پس از بهبودی 5/ 16درصدی در سال۲۰۲۱، در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب تنها 1/ 1 و 4/ 2درصد افزایش یابد. این عدد برای کشورهای درحال‌توسعه حتی کمتر از این مقادیر است.
در واقع تنش‌های اخیر جهان موجب خواهد شد اقتصادهای درحال‌توسعه، با سرعت کمتری بهبودی پس از پاندمی را تجربه کنند. یکی از چالش‌‌‌‌‌‌‌‌ها به تاثیر توأمان همه‌‌‌‌‌‌‌‌گیری و تورم فزاینده جهانی برمی‌‌‌‌‌‌‌‌گردد که باعث تقویت چرخه انقباض پولی در بسیاری از اقتصادهای نوظهور شده و تولید و مصرف را تحت‌‌‌‌‌‌‌‌الشعاع قرار می‌دهد.
در سال2020 این کشورها شاهد کاهش 7/ 7درصدی مصرف فولاد بودند. احیای اقتصاد اما باعث شد تقاضای فولاد در این کشورها به افزایش 7/ 10درصدی مصرف فولاد در سال2021 بدل شود. در سال‌های 2022 و 2023 هم اقتصادهای نوظهور همچنان با چالش‌های ناشی از بدترشدن محیط خارجی، جنگ روسیه و اوکراین و محدودیت‌های پولی ایالات‌متحده مواجه خواهند شد که منجر به رشد پایین 5/ 0درصدی در مصرف فولاد در سال2022 و بعد افزایش 5/ 4درصدی مصرف فولاد در سال2023 خواهد شد. بخش ساختوساز برنده دنیای پساکرونا بود و اثر بارزی بر مصرف جهانی فولاد داشت. اوج این اتفاق در چین بود. فعالیت‌های ساختوساز جهانی با وجود انقباض در چین در سال2021 به رشد 4/ 3درصدی خود در دوره پساپاندمی ادامه داد. از آنجا که بخشی از برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌های تحول و بازیابی اقتصاد در بسیاری از کشورها بر محور بهبود در حوزه زیرساخت متمرکز بود، این روند به رشد مصرف فولاد در بسیاری از کشورها دامن زد. تحولات در بخش انرژی نیز به احتمال فراوان باعث رشد بخش ساختوساز و تقویت مصرف فولاد در سال‌های آینده خواهد شد. پیش‌بینی اولیه تحلیلگران این است که افزایش هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌های ساخت و رشد نرخ بهره بر بخش ساختوساز اثر سوء گذاشته و بخشی از شتاب مصرف فولاد را بگیرد.
از آنجا که بهبود در تولید صنعت خودروسازی جهان در سال2021 ناامیدکننده‌‌‌‌‌‌‌‌تر از چیزی بود که تصور میشد، می‌توان انتظار داشت رفع تنگناهای زنجیره تامین، شتاب بهبود را بیشتر کند. جنگ در اوکراین که تصور می‌شود تا انتهای 2022 ادامه داشته باشد، احتمالا بازگشت زنجیره تامین به حالت عادی را بهویژه در اروپا را به تاخیر خواهد انداخت. به‌‌‌‌‌‌‌‌رغم رکود تولید جهانی خودرو، بخش خودروهای برقی در طول همه‌‌‌‌‌‌‌‌گیری به‌طور تصاعدی رشد کرد. فروش جهانی خودروهای برقی در سال2021 به 6/ 6میلیون دستگاه رسید‌که تقریبا دوبرابر سال پیش از آن است. تقویت این مسیر می‌تواند مصرف برخی از فلزات و انواع خاصی از فولاد را شدت بخشد.
سمت و سوی قیمت‌ها در بحبوحه تنش‌ها
در هفته اخیر روند قیمت اغلب اعضای زنجیره فولاد نزولی بوده و برداشت کلی از بازار فولاد خبر از تداوم این وضعیت دارد. تا آخرین لحظات روز یکشنبه هفته‌جاری قیمت انواع تولید صنعت فولاد در بازارهای جهانی به این شرح بوده است.
قیمت قراضه به 620 دلار در تن رسید. قیمت سنگ‌آهن نیز در محدوده 145 تا 150 دلار در تن قرار دارد. قیمت بیلت بین 700 تا 770 دلار در تن در نوسان است و قیمت میلگرد حد فاصل 920 تا 950 دلار در تن در نوسان است که رقم قابل‌توجهی است.
در بخش ورق از آنجا که عمده مصرف این محصول فولادی در اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد، امکان افت قیمت به دلیل رشد نه‌چندان بالای تقاضا در صنعت خودرو وجود دارد. از آنجا که در ماه‌های اخیر تولید اندک تراشه توسط قطعه‌‌‌‌‌‌‌‌سازان، به دردسری بزرگ برای خودروسازان تبدیل شده، رشد خرید ورق فولادی مستقیما به رشد تولید چیپ و انواعی از تراشه‌‌‌‌‌‌‌‌های موردنیاز خودروسازان وابسته است، بنابراین تا مادامی که مسائل حاد صنعت نیمه‌هادی در آسیای‌شرقی حل و فصل نشود، شانس جهش قیمت ورق فولادی مورد‌استفاده در صنعت خودرو زیاد نیست. به‌جز این موارد، سرنوشت جنگ‌‌‌‌‌‌‌‌های تجاری میان آمریکا، اتحادیه اروپا و چین نیز در رشد یا افول این بخش از زنجیره فولاد موثر است. ورق در سال2021 روزهای پرآشوبی را پشت‌سر گذاشت و حتی در برخی مقاطع به قیمت 1350 دلار برای هر تن محصول نیز رسید، با این حال در ابتدای امسال قیمت‌ها در این بازار به‌طور میانگین بین 550 تا 600دلار کاهش داشته‌‌‌‌‌‌‌‌اند که رقم قابل‌توجهی بود. این بازار حالا اندکی شرایط بهتری دارد، هرچند از نقطه اوج خود دور است.
