گروه نفت و پتروشیمی: عصر امروز صد و شصت‌و‌نهمین نشست رسمی کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) در وین، مقر این سازمان برگزار می‌شود. این در حالی است که به نظر می‌رسد این سازمان نقش خود را به‌عنوان عاملی اثرگذار در بازار نفت از دست داده است و کمتر کارشناسی انتظار دارد که اتفاق غیر‌منتظره‌ای در این نشست رخ دهد. وزیر نفت کشورمان نیز روز گذشته برای شرکت در این نشست راهی وین شد، این در حالی است که ایران در نشستی که ماه پیش بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک در دوحه برگزار شد شرکت نکرده بود و اعلام کرد در عین اینکه از هر تصمیمی که در جهت بهبود بازار نفت باشد حمایت می‌کند، اما حاضر نیست در هیچ طرحی که محدود‌کننده رشد تولید نفت کشورمان باشد، مشارکت کند. بیژن زنگنه پیش از سفر به وین اعلام کرد که مهم‌ترین‌ تفاوت اجلاس ١٦٩ اوپک با اجلاس گذشته این سازمان در افزایش صادرات نفت ایران است و افزایش دو برابری صادرات نفت ایران نه تنها تاثیر منفی بر بازار نداشته بلکه به‌خوبی جذب بازار شده است. زنگنه با اشاره به اینکه اوپک، نهادی برای حداکثر کردن منافع اعضا است که باید در جهت تثبیت بازار فعالیت کند، تصریح کرد: ایران از این نقش اوپک حمایت می‌کند. در این بین روز گذشته مهدی عسلی، مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت نیز در گفت‌وگویی با «شانا» از تداوم مواضع ایران در اوپک خبر داد و اعلام کرد که ایران از هرگونه اقدام اوپک برای اعاده ثبات بازار نفت حول قیمت‌های منصفانه و منطقی نفت حمایت می‌کند. وی ضمن مطرح کردن موضوعات احتمالی که در این نشست به بحث گذاشته خواهد شد، اوپک را به‌عنوان سازمانی که بالقوه در بازار نفت اثر‌گذار است، معرفی کرد.

عسلی با بیان اینکه دستور کار نشست ١٦٩ اوپک بررسی بازار نفت و تصمیم‌گیری درباره سطح تولید نفت این سازمان، انتخاب دبیرکل جدید و تصمیم‌گیری درباره بازگشت کشور آفریقایی گابن به اوپک است، گفت: موضع ایران روشن است و ایران انتظار دارد کشورهای عضو، موقعیت ایران را که پس از چند سال تحریم‌های ظالمانه در‌صدد بازیابی سطح تولید و بازارهای نفت خود در سطوح پیش از اعمال تحریم‌ها است درک کنند و این را به‌طور رسمی به اعضای اوپک اعلام کرده و بارها در مناسبت‌های مختلف بر آن تاکید داشته است. بنابراین ایران ضمن حمایت از اقدام اوپک برای اعاده ثبات بازار نفت حول قیمت‌های منصفانه و منطقی نفت در شرایط کنونی، تعهدی برای توقف افزایش تولید خود نخواهد داد. به گفته وی، با توجه به افزایش سریع تولید برخی کشورهای عضو اوپک مانند ایران و عراق و کاهش تولید برخی دیگر از کشورهای عضو، بحث بر سر تخصیص تولید موضوعی پیچیده و زمانبر خواهد بود، زیرا توافق بر سر سهمیه‌ها مستلزم ثبات تولید کشورها برای مدت زمان قابل قبول است که در شرایط کنونی حاصل نیست. به اعتقاد مدیر امور اوپک در شرایط کنونی توجه کشورهای عضو اوپک روی اعاده ثبات بازار نفت حول قیمت‌های منصفانه و منطقی نفت خام است، بنابراین طرح موضوع سهمیه‌بندی تولید می‌تواند به بعد از اعاده قیمت‌های مناسب نفت و ثبات بازارها موکول شود.

عسلی بر این باور است که اوپک هنوز به‌طور بالقوه سازمانی تاثیر‌گذار بر بازار نفت است؛ زیرا بیش از ٤٠ درصد از تولید جهانی نفت خام در اختیار اعضای این سازمان است. با این حال میزان اثر‌گذاری واقعی اوپک بر بازار نفت تابعی از عوامل مختلف اقتصادی و سیاسی است و در طول تاریخ این نهاد بین‌المللی تغییرات زیادی به خود دیده است. به گفته وی، تصمیم نگرفتن اوپک برای مدیریت عرضه نفت در ٢ سال گذشته دلایل مختلفی داشته است، اما به‌طور کلی راهبرد اوپک در سال‌های اخیر افزایش سهم خود در بازار با استفاده از مزیت طبیعی پایین بودن هزینه تولید نفت در کشورهای عضو در مقابل هزینه بالاتر تولید‌کنندگان نفت غیر متعارف است.

عسلی با بیان اینکه افزایش فناوری تولید در بخش عرضه نفت نامتعارف تا حدود زیادی قدرت مانور اوپک در قیمت‌های بالای نفت را محدود کرده، افزود: اختلاف نظرها و رقابت‌های سیاسی اعضای مهم این سازمان نیز در کاهش اثر‌گذاری اوپک در بازارهای نفت موثر بوده است. عسلی نیز مانند دیگر کارشناسان نفتی معتقد است که تغییر وزیر نفت عربستان به معنای تغییر در سیاست‌های نفتی این کشور نیست؛ زیرا سیاست کلی نفتی کشوری مانند عربستان که بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت اوپک است تحت تاثیر افراد نیست و با رفتن علی النعیمی تغییر زیادی حاصل نمی‌شود به‌ویژه که وزیر نفت جدید عربستان از مسوولان با سابقه و پر‌تجربه آرامکو و صنعت نفت عربستان است. به گفته وی، همگرایی اوپک در گرو همگرایی منافع اعضای آن است و تا زمانی که برخی اعضا، افزایش سهم در بازار و برخی دیگر ضرورت حفظ قیمت‌ها را اولویت اصلی خود بدانند، همگرایی واقعی حاصل نمی‌شود. اما یکی از موضوعاتی که در نشست امروز به بحث گذاشته خواهد شد، تعیین دبیر کل اوپک است. دبیر کل کنونی، سالم البدری از سال ۲۰۰۶ در این سمت باقی مانده و بر اساس اساسنامه این سازمان مدت قانونی وی به اتمام رسیده است. به گفته زنگنه ۷ کاندیدا از کشورهای ایران، عراق، عربستان، اندونزی، نیجریه، اکوادور و ونزوئلا برای پست دبیرکلی اوپک وجود دارد. به گفته وی، با توجه به اینکه انتخاب دبیرکل نیاز به اجماع کامل اعضا دارد برخی کشورها شانسی برای گرفتن این پست ندارند و به‌طور معمول دبیرکل از میان کشورهایی که نقش خنثی در اوپک دارند انتخاب می‌شود. عسلی نیز اعلام کرد که نامزد ایران برای سمت دبیر کلی این سازمان همچنان غلامحسین نوذری است و تغییری در نامزد ایران برای احراز این سمت پیش نیامده است و اگر انتخاب نامزد ایران از سوی کشورهای دیگر عضو ناممکن شود، ایران به نامزدی که صلاحیت احراز این سمت را دارد رای خواهد داد. وی در پاسخ به این پرسش که چقدر احتمال دارد در این اجلاس تصمیم گرفته شود که انتخاب دبیرکل به‌صورت چرخشی- الفبایی باشد، گفت: این احتمال تقریبا صفر است؛ زیرا پس از پیشنهاد این گزینه از سوی ایران برخی کشورهای عضو، این روش را با این بهانه که می‌تواند سبب دبیرکلی افراد فاقد صلاحیت احراز این سمت مهم شود، رد کردند. مدیر امور اوپک بر این باور است که همچنان بیش از یک میلیون بشکه مازاد تولید در بازار وجود دارد، اما این مازاد با توجه به اختلال تولید در برخی کشورهای عضو اوپک و برخی کشورهای غیر‌عضو در حال کاهش است و در فصل‌های آینده کاهش بیشتری خواهد یافت.