الهام بادپا (بیتا) تحلیلگر بازارهای جهانی -شرکت کارگزاری بهمن پس از نشست تاریخی اوپک در ششم آذرماه که نشان داد عربستان سعودی بیش از آنکه نگران ریزش بهای نفت باشد در پی حفظ سهم خود در بازار و فروش آن است، باز هم بهای نفت برنت به روند نزولی خود ادامه داد و به دنبال پیدا کردن کف قیمتی جدید تا ۶۷ دلار تنزل یافت. در این هفته انتشار گزارش‌های نه چندان مطلوبی از اوضاع اقتصادی چین و اروپا، امضای توافق‌نامه‌ای میان عراق و دولت منطقه کردنشین آن درخصوص صادرات نفت، احتمال افزایش تولید لیبی، کم‌شدن بهای فروش عربستان به خریداران آسیایی و آمریکایی و در مقابل، خبر مثبتی از بازار کار آمریکا و امکان کاهش عرضه نفت شیل آمریکا با تداوم افت بهای نفت، به‌طور مقطعی به بروز نوساناتی در قیمت این کالای استراتژیک منجر شدند.

به‌طور کلی در شرایطی که عربستان سعودی به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده اوپک از تصمیم اخیر خود اظهار رضایت می‌کرد و نشان می‌داد مشکلی با کاهش قیمت ندارد، کاملا مشهود بود بازار این کالا در حالت ترس و اضطراب به سر می‌برد و سرمایه‌گذارانی که در ماه‌های اخیر حمایت فدرال رزرو و اوپک، به ترتیب با قطع سیاست‌های انبساطی و عدم کاهش تولید نفت، را در بازار مذکور از دست داده بودند واقعا نمی‌دانستند چه نقطه‌ای را زمان بازگشت یا حداقل ثبات بهای نفت در نظر بگیرند و این عدم اطمینان بر شدت فشار منفی می‌افزود.

این در حالی بود که مقامات عربستان سعودی اظهار داشتند قیمت نفت در حوالی ۶۰ دلار به ثبات خواهد رسید، همچنین تنها در صورتی عرضه عربستان کاهش خواهد یافت که سایر کشورها از جمله تولیدکنندگان غیر عضو اوپک مثل روسیه از تولید خود بکاهند و سهم عربستان از بازار نفت را از آن خود نکنند. وزیر نفت کویت هم در حمایت از تصمیم اوپک، حفظ سهم بازار فروش این سازمان را با وجود مازاد عرضه‌، قابل دفاع خواند و گفت کویت نیز تصمیم یک‌جانبه‌ای برای افزایش بهای نفت یا قربانی کردن منافع خود با کاهش تولیدش نخواهد گرفت. در واقع تصمیم اخیر اوپک مبنی بر حفظ تولید در سطح فعلی آشکارا حاکی از آن بود که سازمان فوق دیگر نمی‌خواهد بار موازنه عرضه و تقاضا را به تنهایی بر دوش بکشد و خواهان مشارکت سایر تولیدکنندگان نفت به ویژه آمریکا در این خصوص است.

در اوایل هفته، موسسه رتبه‌بندی «مودیز» رتبه اعتباری ژاپن، به‌عنوان چهارمین واردکننده بزرگ نفت در جهان را پس از افت قابل توجه رشد اقتصادی آن در سه ماهه سوم به دلیل وجود ابهام نسبت به وضعیت بدهی این کشور و تلاش‌های بی‌نتیجه نخست‌وزیر آن جهت بهبود شرایط، از Aa۳ به A۱ کاهش داد که در افزایش نگرانی‌ها بی‌تاثیر نبود. در این هفته به گزارش مرکز اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) موجودی ذخایر نفت آمریکا در مبنای هفتگی، ۷/۳ میلیون بشکه تنزل یافت. به علاوه انجمن اطلاعات انرژی آمریکا (API) هم خبر از کاهش دور از انتظار موجودی مزبور داد. به علاوه گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد تعداد مجوزهای صادر شده برای احداث چاه‌های جدید نفت در ماه‌های اکتبر و نوامبر کاهش یافته است و این گمانه‌زنی را برانگیخت که کاهش قیمت‌ها کم‌کم دارد اثر خود را بر جو سرمایه‌گذاری با موضوعیت تولید نفت شیل آمریکا در آینده می‌گذارد. البته این در حالی است که IEA معتقد است تنها ۴ درصد از میادین آمریکا به نفت ۸۰ دلاری یا بالاتر نیاز دارند تا سودآور باشند و عمده تولید داکوتای شمالی (یکی از محرک‌های اصلی رشد تولید نفت شیل آمریکا) حتی تا رسیدن نفت به قیمت کمتر از ۴۲ دلار هم اقتصادی خواهد بود. به علاوه IEA روند کاهشی بهای نفت را در سال ۲۰۱۵ ادامه‌دار می‌داند و عرضه نفت آمریکا در سال بعد را نزدیک به یک میلیون بشکه صعودی پیش‌بینی کرده است.

در بررسی بعد مثبت و منفی افت بهای نفت هم اگرچه از یک طرف سیتی گروپ اعلام کرده است چنانچه قیمت نفت برنت در سطح ۸۰ دلار باقی بماند، ۲۰۰ میلیارد دلار از درآمد کشورهای عضو اوپک خواهد کاست، بااین حال صندوق بین‌المللی پول (IMF) در برآوردی اظهار کرده است هر ۱۰ دلار کاهش در بهای نفت، ۲/۰ درصد به رشد اقتصادی در جهان خواهد افزود. این روزها کاهش پیش‌بینی‌ها از بهای نفت در سال آینده از سوی موسسات معتبر حکایت از تداوم موج بدبینی درخصوص وضعیت بازار نفت دارد که خود بر اضطراب فعلی دامن می‌زد. BNP پیش‌بینی خود از میانگین قیمت نفت در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ را به ترتیب از ۹۷ و ۹۲ دلار به ۷۷ و ۸۱ دلار کاهش داد. سایر بانک‌ها نیز از جمله سوسیته ژنرال، بارکلیز، سیتی‌گروپ، استاندارد چارترد و نتیکسیز برآورد کردند میانگین قیمت نفت برنت در سال آینده به ترتیب ۷۰، ۷۲، ۸۰، ۸۵ و ۷۴ دلار باشد. همچنین در حالی‌که تحلیلگران رویترز با کاهش ۲/۱۱ دلاری در پیش‌بینی قبلی خود، میانگین بهای این کالای استراتژیک در سال ۲۰۱۵ را ۵/۸۲ دلار برآورد کردند، مورگان استنلی انتظار خود از میانگین قیمت نفت برنت در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ را به ترتیب با ۲۸ و ۱۴ دلار کاهش ۷۰ و ۸۸ دلار اعلام کرد.بازار نفت برنت در هفته پیش رو: در شرایطی به سر می‌بریم که میانگین هفتگی قیمت نفت برنت برای اولین بار از سال ۲۰۱۰ به کمتر از ۷۰ دلار و شاخص دلار به بالاترین سطح خود از مارس ۲۰۰۹ رسیده است. بازار نفت به دنبال یافتن مکانی امن و رسیدن به تعادل در زیر قیمت ۷۰ دلار است و نه تنها هنوز نمی‌توان به قطعیت گفت بهای این کالا به کف خود رسیده بلکه حتی نمی‌توان نسبت به رشد مصرف هم امیدوار بود. ظاهرا تمام انتظارات بر افت بیشتر قیمت نفت دلالت دارند و فرارسیدن فصل سرما نیز ممکن است قدرت تقویت بهای کالایی که بازار آن به شدت از مازاد عرضه رنج می‌برد نداشته باشد.در بخش تقاضا فعلا چندان نمی‌توان به نتیجه اقدامات اخیر کشورهایی همچون چین و اروپا در حمایت از رشد اقتصادی امیدوار بود چراکه تاثیرگذاری این برنامه‌ها زمان لازم خود را می‌طلبند. مخصوصا در کشور چین که سیاست‌گذاران پولی نگران ریسک اعتباری موجود هستند و درنتیجه محتاطانه رفتار می‌کنند. از این‌رو به‌عنوان مثال کاهش نرخ بهره چین در صورتی در رشد اقتصادی مثمر‌ثمر خواهد بود که از اعمال کنترل بر استقراض در کشور مذکور کاسته شود. از سوی دیگر در اروپا نیز کاهش قیمت نفت، بر احتمال تداوم رکود افزوده و کار بانک مرکزی اروپا را برای خروج از بحران سخت کرده است.

در بخش عرضه هم اگرچه بسیاری معتقدند تصمیم اخیر اوپک باعث می‌شود شرکت‌های آمریکایی و کانادایی با هدف برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا از تولید خود بکاهند اما بر این نکته اذعان دارند چنین اتفاقی در آینده نزدیک نخواهد افتاد چرا که تولیدکنندگان سعی می‌کنند به روش‌های دیگری نظیر انتقال سرمایه‌ به میادین پربازده‌تر و تلاش برای کاهش سریع هزینه‌ها قیمت نفت را شناور نگه دارند و در واقع تنها با وخیم‌تر شدن اوضاع شاهد اقدام خاصی از سوی آنها خواهیم بود.