آینده تامین سرمایه صنعت نفت ایران
گروه اقتصاد بین‌الملل: توافق هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ انتظارها برای کسب درآمدهای هنگفت ایران را افزایش داده است. این انتظارها شامل افزایش تولید نفت خام ایران و ایجاد فرصت‌های ناشی از این افزایش برای شرکت‌های خارجی است.
این پیش‌بینی‌ها چند منبع دارد. یکی از آنها پتانسیل ایران در زمینه تولید نفت خام است. بر اساس اعلام اداره انرژی آمریکا، ذخایر اثبات‌شده نفت خام ایران که بالغ بر ۱۵۸ میلیارد بشکه است، چهارمین ذخایر بزرگ جهان و کم هزینه‌ترین ذخایر برای تولید (حدود ۸ تا ۱۷ دلار بسته به میدان نفتی) محسوب می‌شود.
گروه اقتصاد بین‌الملل: توافق هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ انتظارها برای کسب درآمدهای هنگفت ایران را افزایش داده است. این انتظارها شامل افزایش تولید نفت خام ایران و ایجاد فرصت‌های ناشی از این افزایش برای شرکت‌های خارجی است.
این پیش‌بینی‌ها چند منبع دارد. یکی از آنها پتانسیل ایران در زمینه تولید نفت خام است. بر اساس اعلام اداره انرژی آمریکا، ذخایر اثبات‌شده نفت خام ایران که بالغ بر ۱۵۸ میلیارد بشکه است، چهارمین ذخایر بزرگ جهان و کم هزینه‌ترین ذخایر برای تولید (حدود ۸ تا ۱۷ دلار بسته به میدان نفتی) محسوب می‌شود. اظهارات مقامات ایران مبنی بر اینکه ایران افزایش قابل توجه تولید نفت خام تا ۷/ ۵ میلیون بشکه در روز را دستور کار خود دارد، دلیل دیگر این گمانه‌زنی‌ها است. سومین دلیل ارزش قراردادهای بالقوه برای عرضه‌کنندگان خارجی است. امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت ایران در امور بازرگانی و بین‌الملل گفت که دولت امیدوار است نزدیک به ۵۰ پروژه نفت و گاز به ارزش ۱۸۵ میلیارد دلار را تا سال ۲۰۲۰ به سرانجام برساند.
پیش‌بینی تولید و صادرات تا سال 2020
پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که ایران در سال ۲۰۱۵ تا حدود ۸۵/ ۲ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید می‌کند. براساس داده‌های این آژانس، ظرفیت فعلی ایران در سطح ۶/ ۳ میلیون بشکه در روز است. این در حدود همان میزانی است که بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران اعلام کرده بود که می‌توان طی چند ماه آینده در پی رفع تحریم‌ها تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز بر تولید نفت افزود. آژانس بین‌المللی انرژی برآورد کرده است که ایران می‌تواند ظرفیت تولید خود را تا پایان دهه جاری، به ۴ میلیون بشکه در روز بازگرداند، سطحی که ایران آخرین بار در سال ۲۰۰۸ به آن دست یافته بود. جدولی که در اینجا آمده، سناریویی را نشان می‌دهد که در آن تولید ایران تا سال ۲۰۲۰ به ۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در این جدول همچنین پیش‌بینی درآمدهای ایران با فرض بشکه‌ای ۵۵ دلار و هزینه تولید هر بشکه ۵۰/ ۱۲ دلار، آمده و صادرات روزانه به ۹۱ هزار بشکه خواهد رسید. آژانس بین‌المللی انرژی بر این باور است که تولید ۴ میلیون بشکه در روز با کمک منابع مالی خارجی و تکنولوژی‌های نوین میسر خواهد بود. حال این پرسش مطرح است که سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای حفظ تولید فعلی و افزایش ۱۵/ ۱ میلیون بشکه در روز برای رسیدن به تولید ۴ میلیون بشکه در روز چقدر است؟ فرض کنیم ۱۸۵ میلیارد دلاری که زمانی نیا، معاون امور بین‌الملل وزیر نفت اعلام کرده است، به‌عنوان حداقل سرمایه‌گذاری لازم در بخش نفت ایران طی پنج سال آینده درست باشد، و حداکثر آن هم ۳۰۰ میلیارد دلار باشد، ایران نیازمند سرمایه‌گذاری ۳۵ تا ۶۰ میلیارد دلاری در هر سال است. بدیهی است که چنین رقمی را ایران به تنهایی نمی‌تواند سرمایه‌گذاری کند. ایران سه منبع داخلی سرمایه‌گذاری در اختیار دارد: پول‌های بلوکه شده در حساب‌های خارجی، منابع بودجه دولت (درآمدهای نفتی دولت ایران که بخشی از آن به این صنعت باز می‌گردد) و نفت ذخیره شده. بانک‌های ایران هم که قادر نیستند چنین بودجه‌ای را تامین کنند. برآوردهای نه چندان دقیقی که می‌توان از میزان سرمایه احتمالی این سه منبع ارائه کرد به شرح زیر است:
شاید تا سال 2020 سالانه دو تا چهار میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران آزاد شود. برخی از برآوردها آن را 100 میلیارد دلار تخمین زده‌اند که در این صورت (سالانه 20 میلیارد دلار خواهد بود.) لو، وزیر خزانه داری آمریکا، در سخنان خود در کنگره میزان این پول‌ها را 50 میلیارد دلار (سالانه 10 میلیارد دلار) اعلام کرد. با توجه به آنکه صنعت نفت ایران یکی از چند مدعی این پول‌های بلوکه شده است و صنعت گاز طبیعی، ارتش ایران، صنعت هواپیمایی تجاری و سایر صنایع از دیگر مدعیان آن هستند، شاید 20 درصد از پول‌های بلوکه شده وارد صنعت نفت ایران شود که این به معنای سرمایه‌ای سالانه بالغ بر 2 تا 4 میلیارد دلار است. اگر فرض کنیم که از منابع بودجه دولت هم تا سال 2020 سالانه 10 میلیارد دلار در این صنعت سرمایه‌گذاری شود که با توجه به سهم درآمدهای صادرات نفت، سایر بخش‌های نیازمند به این بودجه و داده‌های وزیر نفت ایران در مورد کاهش سرمایه‌گذاری، فرضی بسیار سخاوتمندانه است. داده‌هایی که وزیر نفت ارائه کرده‌اند، حکایت از آن دارد که هر یک دلار سرمایه‌گذاری در سال 2011 و 2012 به‌طور میانگین 20 دلار درآمد داشته است. البته در آن زمان میانگین قیمت سبد نفتی اوپک به ترتیب 46/ 107 دلار و 45/ 109 دلار بوده است. رقم سرمایه‌گذاری در سال 2014 اما به 6 میلیارد دلار رسید یعنی وقتی که میانگین قیمت هر بشکه 29/ 96 دلار بود. این میزان سرمایه‌گذاری در سال جاری که میانگین قیمت به 97/ 53 دلار رسیده، عملا صفر بوده است.
بی‌شک مقدار، عمر طولانی و هزینه‌های نسبتا پایین نفت خام ایران، آن را به منبعی جذاب تبدیل کرده است. کشورهایی همچون چین، روسیه، فرانسه، کانادا و انگلیس از هم‌اکنون در مورد جذابیت‌های صنعت نفت ایران گفته‌اند و نسبت به سرمایه‌گذاری در آن ابراز تمایل کرده‌اند. اما بیش از آنچه پیش‌بینی‌ها از جهش ناگهانی صنعت نفت ایران نوشته‌اند، به‌نظر می‌رسد افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت ایران نه یکباره و ناگهانی که به تدریج صورت گیرد.
ارسال نظر