دسترسی به برق در سال ۲۰۲۳ اندکی بهبود می‌‌‌یابد
پاندمی و بحران انرژی جهانی که به دنبال تهاجم روسیه به اوکراین رخ داد، ضربه محکمی به پیشرفت در بهبود دسترسی به برق در جهان وارد کرد. تعداد افراد بدون دسترسی در سراسر جهان در سال ۲۰۲۲ برای اولین بار در چند دهه گذشته افزایش یافت و با حدود ۶ میلیون افزایش به حدود ۷۶۰ میلیون نفر رسید. این شکست عمدتا در جنوب صحرای آفریقا متمرکز بود، جایی که امروز چهار نفر از هر پنج نفر بدون دسترسی برق در آنجا زندگی می‌‌‌کنند.داده‌‌‌های نیمه اول سال ۲۰۲۳ نشان‌‌‌دهنده یک چرخش خوشایند است. پیش‌‌‌بینی می‌‌‌شود تعداد افرادی که در سراسر جهان به برق دسترسی ندارند تا پایان سال جاری به ۷۴۵ میلیون نفر کاهش یابد. در جنوب صحرای آفریقا، پس از سه سال متوالی افزایش، تعداد افراد بدون دسترسی در سال ۲۰۲۳ در مسیر تثبیت است. پیشرفت در اقتصادهای در حال توسعه در آسیا نیز قرار است از سر گرفته شود، البته با سرعت بسیار کمتری نسبت به دوران قبل از سال ۲۰۱۹.
آخرین داده‌‌‌ها و تجزیه و تحلیل آژانس بین‌‌‌المللی انرژی (IEA) همچنین نشان می‌‌‌دهد که عقبنشینی سال ۲۰۲۲، اگرچه هشدار‌دهنده است، اما می‌‌‌توانست بدتر هم باشد. اقدامات اقتصادی که توسط برخی از دولت‌‌‌ها در آسیا و آفریقا انجام شد، تلاش‌‌‌ها برای اتصال خانوارها از طریق راه‌‌‌حل‌‌‌های شبکه و خارج از شبکه را تقویت کرد و به تعدیل کاهش دسترسی به برق در سال گذشته کمک کرد. در آفریقا، افزایش بدهی‌‌‌های شرکت‌‌‌های برق ملی، منابع مالی موجود برای گسترش دسترسی را محدود کرد.
بین سال‌‌‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲، بسیاری از شرکت‌‌‌های خدماتی آفریقایی هزینه‌‌‌های مقرون‌‌‌به‌‌‌صرفه نگه‌‌‌داشتن انرژی برای کاربران را متحمل شدند و این به سطوح بالای بدهی منتج شد. این، همراه با اختلالات زنجیره تامین، پروژه‌‌‌های توسعه شبکه را با مشکل مواجه کرد. در نتیجه، تعداد افرادی که در این قاره از طریق اتصال به شبکه یا ریز شبکه به برق دسترسی پیدا کردند تا ۵۰ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت. همچنین عقبنشینی در تقریبا ۸۰ درصد از کشورهای جنوب صحرای آفریقا، به‌‌‌ویژه در جمهوری دموکراتیک کنگو، اتیوپی، سودان، تانزانیا و اوگاندا مشاهده شد.
با این حال، این بازگشت تا حدی با رشد قوی در فروش سیستم‌های خورشیدی منازل که برق را برای خانوارهایی که به شبکه‌‌‌های برق متصل نیستند تامین می‌‌‌کند، جبران شد. فروش این سیستم‌ها در سال گذشته با رشد قابل توجهی در غرب و شرق آفریقا مواجه شد و از سطح قبل از همه‌گیری کووید گذشت. به لطف افزایش فروش سیستم‌های خورشیدی خانگی، نیجریه شاهد کاهش جمعیت بدون دسترسی خود در طول بحران بود. در آسیای در حال توسعه، پاکستان، محل زندگی ۴۰ درصد از جمعیت آسیایی بدون دسترسی به الکتریسیته، در سال ۲۰۲۲ توسط سیل فاجعه‌بار آسیب دید که این بحران پیشرفت را کند کرد. با این حال، چرخش گسترده‌‌‌تر در دسترسی به برق به دلیل برنامه‌‌‌های طولانی‌مدت برق‌‌‌رسانی و موقعیت مالی نسبتا انعطاف‌‌‌پذیر شرکت‌‌‌های برق در منطقه محدود شد. در سال ۲۰۲۲، بنگلادش به دلیل تلاش‌‌‌های برق‌‌‌رسانی که بیش از دو دهه پیش آغاز شد، تقریبا به سطح دسترسی جهانی برق رسید، که شامل حمایت مالی از راه‌‌‌حل‌‌‌های خورشیدی خارج از شبکه و گسترش شبکه بود. تعداد افراد بدون دسترسی در کامبوج و فیلیپین نیز در طول بحران انرژی کاهش یافت.
با وجود این، سرعت دسترسی مردم به برق هنوز از میزان پیش از همه‌گیری بسیار عقب است و برای دستیابی به هدف توسعه پایدار سازمان ملل متحد ۷ (SDG۷)، که خواستار دسترسی مقرون به صرفه، قابل اعتماد و مدرن به انرژی برای همه تا سال ۲۰۳۰ است، ناکافی است. برای دستیابی به این هدف، سالانه بیش از ۱۲۰ میلیون نفر باید تا سال ۲۰۳۰ به برق دسترسی داشته باشند. در سال ۲۰۲۳، این تعداد کمتر از ۳۰ میلیون نفر تعیین شده است. برای افزایش پیشرفت در صورت نیاز، اقدام سریع موردنیاز است. دولت‌‌‌ها باید اجرای سیاست‌‌‌های مؤثر خود را تسریع کنند، در حالی که جامعه بین‌‌‌المللی باید برای ارائه سریع راه‌‌‌حل‌‌‌های تامین مالی با یکدیگر همکاری کنند.
یکی از روندهایی که امید به سرعت بخشیدن به پیشرفت را می‌‌‌دهد، گسترش اخیر سیستم‌های خورشیدی خانگی است. نصب این سیستم‌ها به بیش از نیمی از افزایش دسترسی در جنوب صحرای آفریقا در سال گذشته کمک کرد. بر اساس گزارش GOGLA، گروه صنعتی جهانی برای انرژی خورشیدی خارج از شبکه، فروش سیستم‌های خورشیدی خانگی در این منطقه در سال ۲۰۲۲ بیش از ۵۰ درصد افزایش یافت و به دنبال برنامه‌‌‌های دولت برای کاهش هزینه‌‌‌های آنها در کشورهایی مانند نیجریه، کنیا و رواندا صورت پذیرفت. این امر امکان دسترسی به ۱۲ میلیون نفر دیگر را طبق برآورد آژانس بین‌‌‌المللی انرژی فراهم کرد.
بیشترین رشد در غرب آفریقا مشاهده شد، به ویژه نیجریه که شاهد یک سال فروش بی‌سابقه بود، اما شرق آفریقا، بزرگ‌ترین بازار سیستم‌های خورشیدی خانگی، پس از کاهش در سال ۲۰۲۱، فروش ۲۰ درصدی را شاهد بود. آژانس بین‌‌‌المللی انرژی تخمین می‌‌‌زند که تعداد افرادی که از طریق سیستم خانگی خورشیدی به برق دسترسی دارند در جنوب صحرای آفریقا از سال ۲۰۱۹ حدود ۲۵ میلیون نفر افزایش یافته و در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۴۵ میلیون نفر رسیده است. این به آن معنا است که این سیستم‌ها اکنون برای ۴ درصد از خانواده‌‌‌های آفریقایی دسترسی به برق را فراهم می‌‌‌کنند.
توسعه امیدوارکننده دیگر، گسترش فانوس‌‌‌های خورشیدی و سیستم‌های نوری در منطقه است. این سیستم‌های PV خورشیدی کوچک خارج از شبکه به عنوان اولین گام برای دسترسی به خدمات اولیه و ضروری برق عمل می‌‌‌کنند، حتی با اینکه آستانه آژانس بین‌‌‌المللی انرژی برای دسترسی به برق را برآورده نمی‌‌‌کنند. این آژانس تخمین می‌‌‌زند که حدود ۱۸ درصد از جمعیت بدون دسترسی برق در جنوب صحرای آفریقا اکنون از یک فانوس خورشیدی یا سیستم چند‌نوری بهره می‌‌‌برند. شرایط ضعیف شبکه در مکان‌‌‌هایی که دارای کاهش بار و قطع برق مکرر است، استفاده از ژنراتورهای بنزینی و دیزلی را کاهش می‌‌‌دهد. استفاده پشتیبان می‌‌‌تواند تا ۷۰ درصد از فروش را در کشورهایی مانند نیجریه نشان دهد.
