«دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با مدیر عامل یک شرکت فعال در صنعت برق بررسی کرد
نرخ برق تابلوی سبز در ۱۴۰۳
در همین خصوص مدیرعامل شرکت «نیرو نویان قشم» می‌‌‌گوید: اقدام مهم «ساتبا» با همکاری کمیته امداد و سازمان بهزیستی اجرای پروژه‌‌‌های حمایتی ۵ کیلوواتی روی سقف مددجویان کم‌بضاعت است که ۱۱۰هزار واحد مسکونی حمایتی در سال هدف‌گذاری شده و این طرح کاملا از حمایت دولت برخوردار است و با توجه به تعداد بالای واحدهای سامانه‌‌‌های ۵ کیلوواتی حمایتی در سال می‌تواند اتفاق بزرگی را رقم بزند؛ هزینه احداث هر پروژه ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تومان است که کمیته امداد و بنیاد مستضعفان در این زمینه از طریق تسهیلات حمایت می‌کنند و در ادامه خانوارها بعد از بازپرداخت این تسهیلات، می‌توانند از تمامی مزایای فروش برق تولیدی بهره ببرند کما اینکه هم اکنون برای برخی خانوارها ماهانه ۶ میلیون تومان سودآوری ایجاد کرده و خانوارها دیگر نیازی به کمک مالی ماهانه بهزیستی و کمیته امداد ندارند.
اسفندیار زارعی معتقد است: با وجود این آن‌طور که از شواهد و کسری منابع تجدیدپذیر پیداست به نظر من سال آینده تابستان هر کیلووات حدود ۴ تا ۵هزار تومان معامله می‌شود، چرا که از اول مهر دریافت جرایم ماده ۱۶ اتفاق افتاده است و از طرفی از فروردین سال آینده این عدد به ۲درصد می‌رسد و حداقل ۱۰۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر برای خرید از تابلو سبز توسط صنایع باید وجود داشته باشد و همین کسری باعث ایجاد رقابت قیمتی می‌شود.
متن پیش رو ما‌حصل گفت‌‌‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با اسفندیار زارعی، مدیرعامل شرکت «نیرو نویان قشم» در رابطه با مهم‌ترین چالش‌‌‌ها و راهکارهای تولید انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر است که در ادامه از نظر مخاطبان می‌‌‌گذرد.
بر اساس برنامه پنج‌ساله ششم قرار بود ظرفیت انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در کشور سالانه 1000 مگاوات افزایش پیدا کند در حالی که میزان توسعه پنج‌ساله کمتر از 1000 مگاوات بوده است. در دولت سیزدهم تمرکز بر توسعه تجدیدپذیرها افزایش یافت که آخرین اقدامات راه‌‌‌اندازی تابلو سبزها در بورس انرژی بود. با تمام این اوصاف کماکان میزان رشد این صنعت به مراتب کمتر از نیاز کشور است. چه راهکارهایی برای تسریع توسعه این صنعت باید مورد توجه قرار بگیرد؟
از سال 95 که قراردادهای خرید تضمینی منعقد شد، جهش مطلوبی در سال 96 و 97 اتفاق افتاد اما در ادامه تا سال 1401 شاهد تغییرات مشهودی نبودیم؛ زمانی که آقای کمانی به عنوان رئیس ساتبا انتخاب شدند، تفکرات جدیدی حاکم کردند و تصمیم به احداث نیروگاه‌‌‌های بزرگ‌مقیاس در حد و اندازه گیگابایت گرفتند و حتی مناقصات برگزار شد، اما مساله اصلی در این رابطه بودجهای و تعهدی است و بیشتر شرکت‌ها مشکل دریافت ضمانت از دولت دارند؛ در ادامه اقدامات ساتبا بورس سبز راه‌‌‌اندازی شد که دو طرف خریدار و فروشنده بخش خصوصی هستند. اقدام مهم دیگر «ساتبا» با همکاری کمیته امداد و سازمان بهزیستی اجرای پروژه‌‌‌های حمایتی 5 کیلوواتی روی سقف مددجویان کم‌بضاعت است که 110هزار واحد مسکونی هدف‌گذاری شده و این طرح کاملا از حمایت دولت برخوردار است و با توجه به تعداد بالای واحدهای مسکونی در سال می‌تواند اتفاق بزرگی را رقم بزند؛ هزینه احداث هر پروژه 120 تا 140 میلیون تومان است که کمیته امداد و بنیاد مستضعفان در این زمینه از طریق تسهیلات حمایت می‌کنند و در ادامه خانوارها بعد از بازپرداخت این تسهیلات، می‌توانند از تمامی مزایای برق تولیدی بهره ببرند کما‌اینکه هم اکنون برای برخی خانوارها ماهانه ۶ میلیون تومان سودآوری ایجاد کرده و خانوارها دیگر نیازی به کمک مالی ماهانه بهزیستی و کمیته امداد ندارند.
به اجرای 110هزار پروژه برق تجدیدپذیر برای مددجویان کم‌بضاعت اشاره کردید. چه مشکلات و چالش‌‌‌هایی در مسیر این طرح قرار دارد؟
قطعا مشکل بودجهای برای پرداخت تسهیلات وجود دارد که باید رفع شود؛ مشکل دیگر اینکه پیمانکاران این پروژه‌‌‌های کوچک از زمان شروع احداث موفق به دریافت مطالبات طی چند مرحله نمی‌شوند و به همین خاطر زمان اجرای پروژه طولانی می‌شود که همین امر افزایش هزینه‌‌‌های احداث را با توجه به تورم عمومی و رشد نرخ ارز به همراه دارد. بنابراین در این زمینه دولت یا بانک‌ها باید تنخواه برای این پروژه‌‌‌ها در نظر بگیرند و کمک کنند که تجهیزات سریع‌تر توسط پیمانکار تهیه شود تا برای مدد‌جو و پیمانکار ریسک ایجاد نکند یا حتی بهزیستی و کمیته امداد می‌توانند برخی شرکت‌ها را به عنوان تامین‌کننده تجهیزات این طرح انتخاب کنند تا پیمانکاران مستقیم درگیر تامین تجهیزات و فرآیند طولانی واردات نشوند. نکته دیگر اینکه برخی شرکت‌ها ادعا می‌کنند توان تامین تجهیزات اجرای این پروژه‌‌‌ها را دارند در حالی که از این توانایی برخوردار نیستند و ثبت‌سفارش‌های پیمانکاران به همین دلیل از طرف وزارت صمت زمان‌بر می‌شود؛ بنابراین امیدوارم در خصوص ادعای این شرکت‌های داخلی تحقیق و بررسی لازم انجام شود و واقع‌بینانه به تولید داخلی نگاه شود تا این مانع توسعه تجدیدپذیرها نشود.
برخی برق تجدیدپذیرها را به عنوان برق گران و خاص می‌‌‌شناسند. چه پاسخی برای این نظرات دارید؟
این استدلال کاملا غلط است چرا که ارزان‌ترین برق دنیا برق خورشیدی است؛ هر کیلووات ساعت برق فسیلی 8 سنت هزینه‌بر است که هر کیلووات برق خورشیدی حدود 2 سنت هزینه در بر دارد و علت اینکه در ایران پروژه‌‌‌های برق تجدیدپذیر را به عنوان لوکس تلقی می‌کنند، ناشی از یارانه‌‌‌های بالای انرژی است که در اختیار نیروگاه‌‌‌های فسیلی قرار می‌گیرد؛ در واقع یک مترمکعب گاز به نرخ 14 سنت به ترکیه صادر می‌شود و از طرفی برای تولید هر کیلووات برق فسیلی یک‌چهارم مترمکعب گاز مصرف می‌شود و این نکته بسیار مهم را در محاسبات در نظر نمی‌‌‌گیرند. از طرفی وقتی که بهای هر کیلووات برق برای مشترکان خانگی با نرخ 100 تومان محاسبه می‌شود، قطعا رقابت برق تجدیدپذیر با برق فسیلی عملا شدنی نیست در حالی که اگر هزینه‌‌‌های انرژی واقعی شود، مزیت‌‌‌های رقابتی برق تجدیدپذیر آشکار می‌شود.
چرا سرمایه‌گذاران علاقه چندانی برای ورود به حوزه تجدیدپذیرها در سال‌های اخیر نداشته‌‌‌اند؟
دلیل این اتفاق سود‌آور نبودن این صنعت بوده است. در واقع بر اساس محاسبه‌ای که سرمایه‌گذاران انجام داده‌اند، اگر هر کیلووات ساعت را به دولت به نرخ 1000 تومان بفروشند، 10 سال بازگشت سرمایه آنها طول می‌‌‌کشد؛ بنابراین ترجیح دادند در صنایعی مانند پتروشیمی با بازگشت سرمایه سه‌ساله سرمایه‌گذاری کنند. از طرفی امروزه بر اساس برخی گزارش‌‌‌ها با توجه به معضل تامین گاز و مازوت، گفته می‌شود در سال 1405 امکان تامین انرژی مورد نظر نیروگاه‌‌‌های فسیلی سخت می‌شود.
بر اساس ماده 16 قانون جهش تولید دانشبنیان صنایع با مصرف بیش از یک مگاوات باید سالانه یکدرصد برق مصرفی خود را از طریق نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر تامین کنند و این میزان در پایان سال پنجم حداقل باید به 5درصد برسد. این قانون تا چه اندازه بر صنایع موثر بوده است؟
یک موضوع مهم این است که اگر‌چه این رقم یکدرصد است، اما صنایعی که نتوانسته‌‌‌اند از طریق نیروگاه خودتامین یا بورس انرژی این میزان را تامین کنند، جریمه بسیار سنگینی متحمل شده‌‌‌اند و این یکدرصد را وزارت نیرو با نرخ بیش از 10 برابری در قبوض برق محاسبه کرده است و در واقع نسبت به سال گذشته هزینه‌‌‌های برق صنایعی که نتوانسته‌‌‌اند رفع تعهد کنند، به شدت افزایش یافته است. بنابراین برخی سراغ نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر خودتامین رفته‌‌‌اند یا از طریق بورس برای رفع تعهد خود اقدام می‌کنند.
اینکه صنایع به صنعتی مانند احداث نیروگاه که تخصصی در آن ندارند، ورود کنند، به نظر شما تا چه میزان قابل قبول است؟
یک نوع بی‌‌‌اعتمادی شدید وجود دارد که صنایع ترجیح می‌دهند نیروگاه خورشیدی به پست خودشان نزدیک باشد و برای استفاده از انرژی تولیدی آن مالکیت داشته باشند. سالانه در پیک مصرف در اصفهان برخی کارخانه‌ها دو روز در هفته با قطعی برق مواجه بودند و عدم‌‌‌النفع حاصل از این اتفاق بسیار سنگین بود که در این میان فولادی‌‌‌ها به نظرم بیشترین ضرر را متحمل شدند. این اتفاق در حالی حادث شده که دولت اعلام می‌کند 15هزار مگاوات کسری برق در پیک مصرف ناترازی داریم در حالی که این میزان در صورت تولید صنایع با تمام ظرفیت به حدود 30هزار مگاوات می‌رسد و سالانه 7 تا 8درصد میزان مصرف افزایش می‌‌‌یابد. نیروگاه‌‌‌های گازی که گازی برای استفاده ندارند و حتی در تابستان هم سراغ مازوت رفتند و نیروگاه‌‌‌های برقابی که اصولا با توجه به بی‌آبی تولید ندارند؛ بنابراین هیچ راهی جز توسعه نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر به‌ویژه خورشیدی وجود ندارد و صنایع این مساله را به درستی متوجه هستند.
برق تجدیدپذیر در پیک مصرف امسال تا 3700 تومان در بورس انرژی تابلو سبزها رشد قیمت را تجربه کرد. چه پیش‌بینی از پیک مصرف سال آینده دارید؟
با وجود این آن‌طور که از شواهد پیداست به نظر من سال آینده هر کیلووات حدود 4 تا 5هزار تومان معامله می‌شود چرا که از اول مهر دریافت جرایم ماده 16 اتفاق افتاده است و از طرفی سال آینده این عدد به 2درصد می‌رسد و حداقل 1000 مگاوات برق تجدیدپذیر برای خرید از تابلو سبز توسط صنایع باید وجود داشته باشد و همین امر باعث ایجاد رقابت قیمتی می‌شود.
آیا برنامه توسعه‌‌‌ای به عنوان مدیرعامل شرکت نیرو نویان قشم دارید؟
ضرر هنگفت صنایع از قطع برق و از طرفی قانون قطع نشدن برق صنایعی که از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کنند و همچنین تامین یکدرصد برق مصرفی از منابع تجدیدپذیر باعث شد تا صنایع سراغ احداث نیروگاه بروند. بر این اساس ما در حال مذاکره با آنها برای احداث نیروگاه هستیم و برخی حتی تصمیم دارند با احداث نیروگاه ضمن تامین 30 تا 40درصد انرژی موردنیاز، مازاد آن را در بورس انرژی تابلو سبزها بفروشند. اقدام مهم دیگر ما فعالیت در پروژه 110هزار نیروگاه کوچک خورشیدی است که با کمیته امداد و بهزیستی رایزنی کردهایم که بتوانیم این طرح را تسریع کنیم و خوشبختانه موفق عمل کردهایم به گونه‌ای که 1200 سامانه را تاکنون تامین یا احداث کردهایم و در مجموع امسال سال موفقی نسبت به سال گذشته است.
چه انتظاری از ساتبا و وزارت نیرو برای بهبود وضعیت تجدیدپذیرها دارید؟
یک مشکل عمده در این خصوص تامین ارز موردنیاز برای تامین تجهیزات است که بسیاری از شرکت‌ها را دچار مشکل کرده است. ما یک شرکت تولیدی هستیم، اما به نظر من حتی اگر به دید بازرگانی هم به واردات پنل‌‌‌های خورشیدی نگاه کنند، باز هم در نهایت منجر به تولید برق در کشور می‌شود و لازم است ساتبا برای تامین ارز و رفع ابهام در نرخ ارز برای واردات تجهیزات این پروژه‌‌‌ها با وزارت صمت هماهنگی بیشتری داشته باشد. در کنار این مشکلات می‌توان به مشکل سامانه ثبت‌سفارش‌ها و همچنین زمان‌بر بودن فرآیندها نیز اشاره کرد.
