دنیای اقتصاد: حق پخش تلویزیونی، همچنان پرونده مفتوح فوتبال ایران است و روزی نیست که بحث پیرامون آن ادامه پیدا نکند. در شرایطی که همچنان خبری از توافق قطعی و قلبی فدراسیون فوتبال با سازمان صداوسیما نیست، تهدیدهای تکراری در زمینه ممانعت از ورود دوربین‌ها به استادیوم هم به‌جایی نرسیده است تا کل ماجرا کماکان در هاله‌ای از ابهام باقی باشد. در این میان شاید تنها یک نکته کاملا روشن به نظر برسد؛ اینکه صداوسیما تحت هیچ شرایطی حاضر نیست به خواسته واقعی فوتبال در حوزه حق پخش اعتنا کند و آن را جدی بگیرد. در همین راستا خبرگزاری «تسنیم» در گزارشی به میزان و چگونگی تخصیص حق پخش تلویزیونی در چند لیگ شاخص اروپایی اشاره کرده که توجه به آن و مقایسه‌اش با ایران می‌تواند جالب باشد.

لیگ ۵ میلیارد پوندی!

در لیگ برتر انگلیس که فصل گذشته مسوولان آن حق پخش بازی‌ها را با قراردادی ۳ ساله (از فصل ۲۰۱۵-۲۰۱۴) به مبلغ ۵ میلیارد پوند فروختند،‌ توزیع درآمدهای حاصل از فروش حق پخش میان ۲۰ تیم حاضر در لیگ بر اساس ۳ فاکتور صورت می‌گیرد. فاکتور اول «توزیع عادلانه» است که ۵۰ درصد از این درآمد را میان تمام تیم‌ها به اندازه مساوی تقسیم می‌کند. فاکتور دوم «پرداخت بر اساس شایستگی» است که ۲۵ درصد از درآمدها را براساس جایگاه تیم‌ها در فصل گذشته میان آنها تقسیم می‌کند. فاکتور سوم هم که به نوعی «پاداش محبوبیت» است تکلیف ۲۵درصد بقیه درآمد‌ها را مشخص و آن را میان تیم‌ها بر اساس تعداد دفعات پخش بازی‌هایشان تقسیم می‌کند.

پرهوادارها ثروتمندتر هستند

نحوه توزیع درآمدهای حاصل از حق پخش تلویزیونی در ایتالیا تا دو فصل پیش ساز و کار ساده‌تری داشت به‌طوری که به دو بخش تیم‌های شمالی و جنوبی تقسیم می‌شد چرا که در ایتالیا (مانند اسپانیا) تا فصل ۲۰۱۲-۲۰۱۱ توزیع درآمد‌های حق پخش براساس سیستم مذاکرات فردی صورت می‌گرفت. ایتالیایی‌ها اما از دو فصل پیش درآمدهای این بخش را به صورت گروهی تقسیم می‌کنند. در این تقسیم‌بندی ۴۰درصد درآمد به‌طور یکسان بین همه تیم‌ها و ۶۰درصد بقیه به شکل نامساوی و براساس پارامترهایی مثل تعداد هوادار، قدمت و نتایج تاریخی، جایگاه فصل گذشته و جمعیت شهری که هر یک از تیم‌ها در آن مستقر هستند، توزیع می‌شود.

فوتبال دو قطبی

براساس قوانین فدراسیون فوتبال اسپانیا، تیم‌های بارسلونا و رئال مادرید به عنوان بزرگ‌ترین تیم‌های باشگاهی فوتبال این کشور می‌توانند نزدیک به نیمی از کل درآمدهای حاصل از فروش حق پخش تلویزیونی بازی‌های لالیگا (۴۳ درصد آن را) که به رقمی نزدیک به ۱۴۰ میلیون یورو در سال برای هر یک از آنها می‌رسد، به خزانه خود واریز کنند. تیم‌هایی مانند والنسیا و اتلتیکومادرید به‌عنوان سومین و چهارمین‌ تیم‌های پرطرفدار اسپانیا نزدیک به یک سوم درآمد، به ترتیب ۴۸ و ۴۶ میلیون یورو از محل فروش حق پخش تلویزیونی درآمد داشته‌اند. ۱۲ تیم از ۲۰ تیم لالیگا هم تنها ۱۳ تا ۱۸ میلیون یورو درآمد داشته‌اند، یعنی تنها یک دهم از درآمد بارسلونا یا رئال مادرید!

لیگ بلاتکلیف ایران

در ایران اما اساسا رقمی که به عنوان حق پخش تلویزیونی پرداخت می‌شود، آنقدر ناچیز است که گره‌ای از کار هیچ تیمی باز نمی‌کند. این پول اگر براساس آیتم‌هایی مثل هوادار، قدمت و افتخارات تقسیم شود، شاید به دو، سه باشگاه به شکل ضمنی کمک برساند، اما دست بقیه تیم‌ها خالی می‌ماند. در صورت توزیع مساوی این رقم هم تقریبا به هیچ‌کدام از تیم‌ها سهم دندانگیری نخواهد رسید. به نظر می‌رسد تا این رقم افزایش چشمگیر پیدا نکند، کارآیی چندانی نخواهد داشت.