گفتاری در باره فرهنگ بیمه
مجیدمهری کلمه فرهنگ به معنای وسیع وگسترده آن یعنی همه« دانسته ها ، اندیشه ها ، باورها ، خواسته وبرداشت ها » وخلاصه هر آن چیزی که با کلمه فرهنگ به طور معمول متبادر به ذهن می شوند ولی در مورد کلمه بیمه اینچنین نیست ومقصود وغرض از کلمه بیمه معنای مجرد بیمه نمی باشد، بلکه اشاره ای است به «صنعت بیمه» ویا به هرچیزی که با این صنعت در ارتباط باشد .
درجستجو ازطریق اینترنت ،عبارات " insurance culture " و" cultur of insurance"بسیار به ندرت ومعدود یافت می شود و نشان دهنده کاربرد محدود واژه فرهنگ برای موضوعات مختلف دردیگر کشورهااست.درکشورهای توسعه یافته به ویژه کشورهای اروپایی وآمریکاوکانادا بیشتر واژه LITERAСY(سواد) را بکار می برند. همانند : سواد مالی (FINANCIAL LITERACY )، سواد بصری visual literacy))سواد رسانه ای (Media Literacy) سواد محیطی( ecologica LITERACY ) وبراین اساس درفرهنگ آنها موضوع" بیمه "بعنوان بخشی از "سواد مالی "است . سازمان بین المللی کار در سال 2008 در سایت خود در مبحث نوآوری در بیمه های خرد و نیز "مردم ومدیریت ریسک" به موضوع "فرهنگ بیمه " اشاره می کند و اینکه چگونه فرهنگ بیمه را بین" کم درآمدان "در جهان گسترش داد؟
در سایت نشریه پاکستان اکونومیست نیز یادداشتی به قلم یک روزنامه نگار پاکستانی در سال۲۰۰۱ و با عنوان "چگونه فرهنگ بیمه را گسترش دهیم" درج شده است که به صنعت بیمه در پاکستان می پردازد.
دانشگاه شیکاگو نیز درسال ۲۰۰۱ کتابی با عنوان"تغییر فرهنگ بیمه ومسئولیت"منتشر نموده است که به موضوع ریسک و رابطه آن با دیگر موضوعات مختلف می پردازد.
با توجه به اینکه فرهنگ در رفتار بروز می کند وعوامل اصلی بروز رفتار :نگرش ، میزان آگاهی یا دانش وباور می باشند براین اساس " فرهنگ بیمه" بعنوان یک اصطلاح در جامعه ایران قابل تعریف وکاربرد است.پیش شرط رونق وگسترش هر هنجاری قطعا داشتن دانش مربوط به آن می باشد . در جامعه ما هر گاه می خواهند بر فقر رفتار ویا دانش وآگاهی افراد ویا جامعه ویا هنجار وناهنجاری تاکید ویا آن را بررسی کنند به واژه فرهنگ اشاره می کنند ودر واقع این واژه در بین متخصصان وصاحب نظران وعموم مردم جا افتاده ووارد ادبیات همه گیر شده است. برای مثال : در تمامی خبرها وتحقیق ها ومصاحبه ها در خصوص بیمه به" فرهنگ بیمه "اشاره شده است،به ویژه اینکه اگرواژه«فرهنگ بیمه»به زبان فارسی دراینترنت جستجوشود،بامدخل های بیشماری روبرو خواهیم شد. بیمه ، محصول فرآیند عقلایی شدن جامعه است . رفتار بیمه ای ، رفتاری است آینده نگرانه که در آن رابطه ای عقلایی میان بیمه شدن که رفتاری است در حال وتصور دستیابی به نفعی در آینده برقرار می شود.
بطور کلی میزان دانش وآگاهی افراد نسبت به مفاهیم بیمه وچگونگی نگرش وباور به این مفاهیم را می توان فرهنگ بیمه نامید .بعبارت دیگر چگونگی نگرش وباور به چیستی مفاهیم بیمه وارزش نهادن آن از سوی افراد، فرهنگ بیمه را شکل می دهد. در فرهنگ بیمه چه بسا دانش و ارزش نسبت به مفاهیم بیمه توسط افراد در سطح بالایی قرارگیرد اما به دلایل اقتصادی ونگرش آنها ،در رفتار رویکرد عینی نیابد . توسعه نیز در ادبیات امروز جهان واژه ای است با معنی ومفاهیم گسترده که در تمام امور عمومی جامعه جای خود را باز کرده وتقریبا همانند واژه فرهنگ در حوزه مفهومهای مختلف کاربرد یافته است .
توسعه فرهنگ بیمه چنین تعریف می شود:"اشاعه وترویج مفاهیم بیمه ای برای افزایش ارزش و اهمیت بیمه در جامعه "در این تعریف از دو واژه اشاعه وترویج استفاده شده است. اشاعه در لغت به معنی رواج دادن ،آشکارکردن،پراکنده ساختن می باشدترویج نیز به معنی رونق دادن و رواکردن چیزی می باشد.بطور کل اشاعه وترویج به معنی توسعه دادن ،همگانی کردن، عمومی ساختن و آموزش یک موضوع خاص به گونه ای موثرمی باشد .
سوادبیمه ای نیز بخشی ازفرهنگ بیمه می باشد.در ابتدایی ترین تعریف ، سواد عبارت است از توانایی خواندن ونوشتن.گرچه این تعریف رایج است اما تعریف بسیاری با توجه به تغییرات زندگی و ورود وسایل و ابزار نوین به جامعه، درباره سواد صورت گرفته است.بطورکلی ، سواد بیمه ای عبارتست از آشنایی افرادبه انواع بیمه ومزایا وفواید آنها ونیز آگاهی به چگونگی خریدوضرورت داشتن بیمه نامه وتدبیر در زندگی وکاربا رویکرد بیمه ای وآشنایی به تمایزوتفاوت بیمه های اجتماعی وبازرگانی.
براین اساس برای توسعه فرهنگ بیمه درکشور نخست توسعه سواد بیمه ای بعنوان گام اول باید دربرنامه های توسعه فرهنگ بیمه مورد توجه جدی قرار گیرد. پس از آن سه رویکرد زیر بعنوان گام بعدی در محتوای برنامه های باموضوع بیمه باید درنظر گرفته شود:
۱- اشاعه وترویج مدیریت بحران ها باکمک بیمه:
انسان ها در طول مدت حیات خود در حوزه زندگی فردی،اجتماعی واقتصادی باخطرهای متعددی که ممکن است منشأ انسانی یا طبیعی داشته باشند روبرو هستند.این خطرات هنگامی که روی دهندباعث ایجاد بحران در گستره زندگی فردی یا جامعه می شوند،از این رو حمایت های بیمه ای پس از حوادث وجبران خسارات آن،ایجاد یک رویه مشارکتی در کاهش آلام حوادث واتفاقات ،فراهم آوردن بستر روانی آرامش وتوانمندسازی افراد درپس از حوادث می تواند بعنوان رویکردهایی حیاتی در مدیریت بحران ها فراهم سازد.
۲- اشاعه وترویج ویژگی های حمایتی بیمه:
بیمه در جامعه و زندگی فرد بعنوان پشتیبان وحمایت کننده در جبران بخشی از پیامدهای وقایع انسانی وطبیعی ،نقش مهمی ایفا می کند.از این رو جبران خسارت بیمه شده؛جلوگیری از افت مالی وکاهش ضرروزیان ،جلوگیری از کاهش عزت واعتماد به نفس وتوزیع رسیک خطرات بین آحادجامعه بعنوان مهمترین ویژگی های حمایتی بیمه می باشد .
۳ - اشاعه وترویج لوکس نبودن بیمه:
لوکس یک واژه فرانسوی وبه معانی؛تجمل،شکوه،رفاه،چیزگرانبهاوتفنن می باشد ودر اصطلاح هر چیزی که بسیار گران و زیبا وتجملاتی باشد وشمار کمی از افرادجامعه (معمولآمرفهان)از آن استفاده می کنند. منظور ازلوکس نبودن در واقع عکس معانی گفته شده است.کالای غیرلوکس در دسترس عموم افراد جامعه وقابل استفاده برای همه می باشد. لوکس نبودن بیمه یعنی اینکه این کالا تجملاتی نیست وبرای آرامش خاطر ،کاهش دغدغه وبعنوان تدبیردر زندگی تک تک افراد می باشد.