گزارش حریق جنگل

جنگل‌ تلفن ۱۲۵ ندارد

هدی احمدی نه ایستگاهی دارند که زنگش به صدا درآید و نه جاده‌ مناسبی که در آن به محل وقوع حریق برسند. جنگل‌های ایران مظلوم‌تر از شهروندان ایرانند. دست‌کم ایرانی‌ها می‌دانند شماره‌ ۱۲۵ را که بگیرند صدای آژیر خودروهای آتش‌نشانی را خواهند شنید، اما جنگل‌های ایران همین شماره را هم ندارند. یکی می‌گوید وظیفه سازمان حفاظت محیط‌زیست است و یکی می‌گوید وظیفه اداره کل منابع طبیعی هر استان. حتی اگر آتش‌نشانی بخواهد در حریق جنگل‌ها کمک کند جاده‌ای نیست که خودروهای اطفای حریق بتوانند در آن پیش بروند. احمدعلی کیخا، معاون محیط‌طبیعی سازمان حفاظت محیط‌‌زیست که برای بررسی حریق‌های پارک ملی گلستان به منطقه رفته بود، می‌گفت: «ما با خودروهای مناسب به منطقه رفتیم؛ ۷ ساعت زمان برد.

هدی احمدی نه ایستگاهی دارند که زنگش به صدا درآید و نه جاده‌ مناسبی که در آن به محل وقوع حریق برسند. جنگل‌های ایران مظلوم‌تر از شهروندان ایرانند. دست‌کم ایرانی‌ها می‌دانند شماره‌ ۱۲۵ را که بگیرند صدای آژیر خودروهای آتش‌نشانی را خواهند شنید، اما جنگل‌های ایران همین شماره را هم ندارند. یکی می‌گوید وظیفه سازمان حفاظت محیط‌زیست است و یکی می‌گوید وظیفه اداره کل منابع طبیعی هر استان. حتی اگر آتش‌نشانی بخواهد در حریق جنگل‌ها کمک کند جاده‌ای نیست که خودروهای اطفای حریق بتوانند در آن پیش بروند. احمدعلی کیخا، معاون محیط‌طبیعی سازمان حفاظت محیط‌‌زیست که برای بررسی حریق‌های پارک ملی گلستان به منطقه رفته بود، می‌گفت: «ما با خودروهای مناسب به منطقه رفتیم؛ ۷ ساعت زمان برد.» حال فکر کنید کارمندان عادی سازمان که معمولا خودروی مناسبی هم در اختیار ندارند بخواهند همان مسیر را طی کنند. اما این همه ماجرا نیست. در مردادماه امسال وقتی جنگل گلستان برای هشتمین بار طعمه حریق شد معصومه ابتکار از وزیر کشور خواست تا هلی‌کوپتری در اختیار محیط‌بانان قرار دهد تا به‌سرعت خود را به محل حریق برسانند. وزیرکشور موضوع را به رئیس ستاد بحران کشور محول کرد و او این ماجرا را به جمعیت هلال احمر. جمعیت هلال احمر نیز برای ارسال هلی‌کوپتر از تهران به منطقه نگران عقد قرارداد و دریافت هزینه‌ها بود و دست آخر وقتی هلی‌کوپتر رهسپار منطقه شد، به دلیل نداشتن سوخت، بدون هیچ کارآیی به پایتخت بازگشت. این درحالی است که در شهرها استاندارد زمان رسیدن به محل حریق ۳ تا ۵ دقیقه تعریف می‌شود و استاندارد کشف حریق در جنگل‌ها ۲۰ تا ۳۰ دقیقه است.در ایران اما ۳ تا ۴ ساعت بعد از وقوع حریق موفق به کشف آن می‌شوند، یعنی زمانی از حریق مطلع می‌شویم که ۳ تا ۴ ساعت پیشروی کرده است، اما پیش از آنکه مرور کنیم و ببینیم برای اطفای حریق جنگل‌هایمان نه هواپیمای مخصوص داریم و نه هلی‌کوپتر آب‌پاش، بهتر است ببینیم درباره چه وسعت و چه مساحتی برای اطفای حریق صحبت می‌کنیم.
جنگل‌هایی که ازدستشان می‌دهیم
بر اساس آخرین گزارش فائو، مساحت کل جنگل‌های جهان ۳ میلیارد و ۴۵۴ میلیون هکتار است که سهم ایران از این میزان تنها ۱۱ میلیون و ۷۴هزار و ۵۵۴ هکتار است. آن‌گونه که فائو اعلام کرده است جنگل به نقاطی گفته می‌شود که تاج پوشش بالای ۱۰ درصد، توده جنگلی بیش از نیم هکتار و درختان و درختچه‌هایی بلندتر از ۵ متر داشته باشد؛ در حالی که طبق تعریف ایران که وجود تاج پوششی ۵ درصد به بالا را کافی می‌داند، ایران صاحب حدود ۱۴ میلیون هکتار جنگل است.در ایران روی هم سه میلیون و چهار صد هزار هکتار جنگل در دامنه‌های شمالی کوه‌های البرز و استان‌های ساحلی دریای خزر وجود دارد. مساحت جنگل‌های دیگر که پراکنده درسایر نقاط کشور هستند تا سه میلیون هکتار است، البته به جز حریق که جنگل‌های ما را به خاکستر بدل می‌کند، قاچاقچیان چوب هم حسابی از خجالت جنگل‌های کشور درمی‌آیند. این به جز آفتی است که به جان جنگل‌های بلوط در زاگرس افتاده است.
افزایش حریق بدون تجهیزات اطفای
خداکرم جلالی رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با تاکید بر اینکه تجهیزات و امکانات اطفای حریق منابع طبیعی کشور باید مبتنی بر دانش روز باشد به «ایرنا» گفت: امسال سطح آتش‌سوزی جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 18 درصد افزایش یافت.
در پنج ماه سال جاری با تعداد ۷۲۰ مورد آتش‌سوزی جنگل‌ها و منابع طبیعی، سطح آتش‌سوزی‌ها به هفت هزار و ۴۷ هکتار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ تعداد فقرات آتش‌سوزی و سطح به ترتیب ۱۱ و ۱۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
جلالی همچنین تاکید کرده است: متاسفانه اطفای حریق جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور ما به شکل سنتی انجام می‌شود، بنابراین با روش سنتی امکان کنترل آتش‌سوزی در وسعت زیاد امکان‌پذیر نیست.
به‌طور کلی تجهیزات اطفای حریق جنگل‌های شمال که مهم‌ترین ذخیره زیستی کشور محسوب می‌شود، به وسیله کوله‌پشتی‌های حاوی آب انجام می‌شود و در بسیاری از موارد بیل و وسایلی بسیار ابتدایی برای این کار استفاده می‌شود. این درحالی است که ستاد بحران استانداری در استان گلستان معتقد است تا یک‌هزار هکتار جنگل طعمه حریق نشود، اعلام بحران ضرورتی ندارد و بعد از این میزان می‌توان اعلام بحران و نیروهای امدادی را بسیج کرد. شاید اگر محیط‌بانان از همیاری نیروهای ارتش در پارک ملی گلستان بی‌بهره بودند با چنین نگاهی همین جنگل‌ها را هم از دست داده بودیم. امسال و پس از حریق مردادماه پارک ملی گلستان، وقتی بحث درباره کم‌کاری دستگاه‌های دولتی مطرح شد دولتی‌ها هریک سعی کردند سهم ایراد و نواقص خود را کمتر نشان دهند و توپ را به زمین دیگری بیندازند. برای نمونه صادق‎علی مقدم، مدیرکل مدیریت بحران استان گلستان گفت: تجهیزات اطفای حریق در گلستان طی سال‎های ۱۳۸۹ و۱۳۹۱ منطبق بر نیاز دستگاه‎های عملیاتی مرتبط توزیع شده است.