مهدی نجف‌وند دیار کهن لرستان جلوه‌ای از زیبایی‌ها و جاذبه‌های گردشگری است که برتارک ایران زمین خودنمایی می‌کند. لرستان سرزمینی تاریخی با هزاران اثر باستانی و طبیعی، آبشارهای خروشان و کوه‌های سربه فلک کشیده است که از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق باستانی ایران نام برده می‌شود. آثار و بناهای باستانی و تاریخی کشف شده در این استان متعلق به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی هستند.
برخی ازاین آثار مانند نقوش و کنده‌کاری‌های داخل غارها و اشیای مفرغی و سفالینه‌ها، دارای قدمتی بیش از ۴۰ هزار سال است که حکایت از تاریخ ۴۰ هزار ساله زیست دراین دیار دارد.
بیش از 250 غارمسکونی و پناهگاه صخره‌ای نظیر غارهای پاسنگر گنجی قمری، یافته، غار کوگان، گر ارجنه و غار شگفت‌انگیز کلماکره در نقاط مختلف لرستان، جلوه‌ای خاص و دیدنی به این دیار بخشیده است.
غارهای منقوش پیش از تاریخ مانند غار هومیان یک، هومیان دو، میر ملاس کوهدشت و دوشه بخش چگنی خرم‌آباد از دیگر جاذبه‌های منحصربه‌فرد این دیار است.
بناهای تاریخی شگفت انگیز این استان همچون قلعه فلک‌الافلاک، پل شکسته، گرداب سنگی، سنگ نبشته و مناره آجری از دیگر بناهای تاریخی هستند که در خرم‌آباد مرکز استان لرستان از عهد ساسانی و پیش از آن در این سرزمین همچون نگینی درخشان زینت بخش چشمان مسافران و مردم علاقه‌مند به تاریخ ایران زمین شده‌اند.
فلک‌الافلاک بر بلندای آسمان
قلعه فلک الافلاک خرم‌آباد اثری منحصربه‌فرد است که همچون نگینی دراین استان تاریخی از عهد باستان بر روی تپه‌ای صخره‌ای در کنار رودخانه‌ای خروشان می‌درخشد.
این بنای تاریخی که با نام قلعه دوازده برجی نیز معروف است بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد واقع شده و چشم هر گردشگر و بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این بنا براساس شواهد تاریخی مربوط به دوره ساسانیان است که در شهری به نام «شاپور خواست»‌ در منطقه کنونی خرم‌آباد و در سده هفتم هجری بنا شده است. قلعه فلک‌الافلاک با وسعت تقریبی پنج هزار و ۳۰۰ مترمربع شامل هشت برج، دو صحن و ۳۰۰ جان پناه است و ارتفاع بلندترین دیوار آن تا سطح تپه ۲۳ متر است.
طبیعت در دامنه زاگرس
لرستان با داشتن آب و هوایی متنوع و چهار فصل دارای طبیعتی بسیار زیباست که بهره‌مندی از آبشارهای بکر و چشم نواز، بخشی از زیبایی‌های خدادادی دیار لرستان است که در دل کوه‌های سر به فلک کشیده استان، خودنمایی می‌کنند.
آبشارهای زیبایی همچون نوژیان، بیشه، وارک، شوی، آب سفید، چکان، سرکانه و افرینه تنها نمونه‌هایی از این ظرفیت خدادادی هستند که منظره زیبا و چشم‌نوازی را به خود اختصاص داده‌اند.
غارهای لرستان
یکی دیگر جاذبه‌های منحصربه‌فرد تاریخی و طبیعی لرستان، غار باستانی و 12 هزار ساله میرملاس کوهدشت است که نقاشی‌های موجود در این غار به گفته کارشناسان و متخصصان باستان‌شناسی در ردیف آثار موجود در غارهای کرکس و لاسکو فرانسه قرار دارد و نماد یکی از کهن‌ترین آثار و نشانه‌های زندگی انسان اولیه در کره خاکی است.این سکونتگاه باستانی در حقیقت به عنوان آیینه‌ای از زندگی انسان‌های اولیه و خلق و خوی آنهاست، نقوش صخره‌ای میرملاس از جمله آثار بی‌نظیر موجود در کشور است که نشان از دیرینگی و قدمت چندین هزار ساله این دیار دارد.
غار میرملاس در کوه سرسرخین در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر کوهدشت واقع شده، این غار که به مرور زمان دستخوش تغییرات طبیعی شده، مملو از نقوشی است که در دو طرف غار و به روی دیوارسایبان حک شده است.
غار کوگان به‌عنوان غاری شگفت انگیز ویکی از دست ساخته‌های بشری در دیواره کوه کوگان در 52 کیلومتری شهر خرم آباد واقع شده، این غار یکی از معدود غارهای مصنوعی لرستان است که به دست انسان در دل کوهستان و در روستای خوش آب و هوایی به همین نام ساخته شده است.
غار کوگان در واقع یک نمونه برجسته، پیشرفته و دیدنی از معماری صخره‌ای است که مساحت کلی فضاهای تعبیه شده در آن به حدود ۲۸۱ متر مربع می‌رسد.
این غار در دوران مربوط به اشکانی (پارتی) در دل کوهستان‌های این استان به وجود آمده است.
سرزمین آبشارها
استان لرستان جدای از جاذبه‌های تاریخی و باستانی زیادی که دارد به‌دلیل برخورداری از وجود تعداد زیادی آبشار طبیعی، به سرزمین آبشارها نیز معروف است.
آبشار نوژیان یکی از این آبشارها است که به‌عنوان یکی از مرتفع‌ترین آبشارهای ایران در استان واقع شده است این آبشار در ۵۱ کیلومتری جنوب شرقی خرم آباد در بخش پاپی به ارتفاع ۹۵ متر و عرض تاج پنج متر است.
آبشار شوی یا تله زنگ در جنوب شهرستان دورود و در بین کوه‌های سرتنگ شوی در حوالی روستای شوی و در 10 کیلومتری ایستگاه راه آهن آبشار شوی واقع شده است. این آبشار، آبشاری زیبا و دلنشین است که از دل غاری بیرون آمده و از گردنه‌ای بلند به پایین سرازیر می‌شود.
ارتفاع آبشار ۱۰۰ متر و عرض آن ۴۰ متر است که زیبایی و چشم‌اندازی کم‌نظیر را به طبیعت می‌دهد اطراف آبشار مملو از درختان بلوط، بادام و پوشش گیاهی بسیار مناسب است که در فصل بهار از سراسر کشور علاقه‌مندان بسیاری برای تفریح به سوی این آبشار روی می‌آورند و بخشی از اوقات خود را دراین منطقه زیبای طبیعی سپری می‌کنند.
آبشار بیشه، یکی دیگر از زیباترین آبشارهای کشور است که در بخش پاپی از توابع خرم‌آباد واقع شده و آب و هوای مناسب و سرسبزی اطراف آبشار و چشم‌انداز کوه‌های اطراف سالانه پذیرای میهمانان و مسافران زیادی از مناطق مختلف کشور است.
آبشار زیبا و دیدنی آب سفید در منطقه ذلقی الیگودرز نیز با ارتفاع حدود ۶۵ متر از دل کوه صخره‌ای به بیرون سرازیر می‌شود و سپس در مسافت کوتاهی به یک حوضچه تبدیل می‌شود. pic۱
این آبشار در فصل بهار پذیرای گردشگران زیادی است و پوشش جنگلی و گیاهی در اطراف آبشار زیبایی و طراوت خاصی به این منطقه توریستی داده است.
همچنین آبشار چکان در جنوب غربی الیگودرز در دامنه ارتفاعات مشرف بر دره چکان در فاصله ۱۴۱ کیلومتری شهرستان خرم آباد و به ارتفاع ۳۰ متر و عرض تاج چهار متر واقع شده است. این آبشار یکی از عجایب و زیبایی‌های طبیعت لرستان محسوب می‌شود و در کنار آبشار پوشش گیاهی و درختانی همانند گردو، زالزالک، گلابی، چنار، کیکم، بید و بلوط وجود دارد.
آبشار وارک در غرب گردنه نوژیان، بخش پاپی در جنوب شرقی خرم آباد نیز یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی لرستان است، فاصله آن تا شهر خرم آباد حدود 50 کیلومتر است و سرچشمه آبشار یک صخره سنگی است و پس از طی حدود 15 متر از صخره دوم فرو ریخته و آبشار دوم را به وجود می‌آورد.
آبشار سرکانه نیز در روستای گریت بخش پاپی در فاصله ۵۰ کیلومتری شهرستان خرم آباد به ارتفاع ۱۵ متر و عرض تاج ۱۷ متر قرار دارد و از جمله جاذبه‌های طبیعی وگردشگری دیدنی استان محسوب می‌شود. فاصله این آبشار تا بخش پاپی حدود یک ساعت با پای پیاده است و این آبشار در گویش محلی به تاف هفت چشمه معروف است و پوشش جنگلی اطراف آبشار را درختان بلوط، زالزالک و مو فراگرفته است.
آبشار افرینه یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و توریستی لرستان است که در کنار روستایی به همین نام در مسیر جاده خرم‌آباد - پلدختر - اندیمشک قرار دارد که این آبشار زیبا در فصل بهار و تابستان علاقه‌مندان و گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.
مکمل طبیعت زیبای لرستان، دشت‌های پوشیده از لاله‌های واژگون این سرزمین زیبا و تاریخی است که زینت‌بخش طبیعت بکر و آبشارها و رودخانه‌های خروشان این استان است.pic۲
تالاب‌ها و طبیعت‌گردی
تالاب‌های شهرستان پلدختر از جمله دیگر جاذبه‌های طبیعی لرستان هستند که به‌ویژه در فصل بارندگی زیبایی خاصی به منطقه می‌بخشند و علاوه‌بر این، تالاب‌ها مامن و زیستگاهی مناسب برای انواع پرندگان، آبزیان و پرندگان بومی و مهاجر است. در این میان، هفت تالاب در منطقه آهکی در شرق رودخانه کشکان کبیر کوه قرار دارند همچنین تالاب بیشه دالان در جنوب شهرستان بروجرد و تالاب سیلاخور در شمال غربی شهرستان دورود قرار دارد.
تالاب‌های تکانه، بلمک، لفانه، پیکه و تالاب کبور از جمله تالاب‌های فصلی و دائمی لرستان هستند که هر ساله با وجود پرندگان و آبزیان در منطقه، حیات وحشی زیبا و دل انگیز را به تصویر می‌کشند. تفرجگاه‌های طبیعی لرستان از جمله تفرجگاه تخت شاه، تفرجگاه شیرز، تفرجگاه مخمل کوه (تنگه شبیخون)، تفرجگاه بابا عباس، دره حوض موسی، تفرجگاه نوژیان، تفرجگاه شهنشاه (گوشه) و تفرجگاه تنگه چمشک از دیگر مناطق لرستان است که همه ساله در فصول مختلف سال، پذیرای خیل عظیمی از گردشگران هستند.
چشمه‌سارهای پرآب و سراب‌های گسترده از جمله سراب هنام، سراب کهمان در الشتر، سراب چگنی، کیو و چشمه‌های گلستان، ، گرداب دارایی در خرم‌آباد، سراب جانیزه، زرشکه، سفید، زارم، کرتول و چشمه‌های ونایی، دره‌خونی، هفت چشمه و اسل در بروجرد و اشترنیان، سراب غارتمندر و گردکانک، ماهی چال، فرسیان، گایکان، سر دره، رود آب در الیگودرز، گرداب سنگی خرم‌آباد، سراب چشمه و رودک در دورود، چشمه فلفلی در ازنا از دیگر جاذبه‌های طبیعی و کم‌نظیر لرستان برای تفریح و آرامش گردشگران است.
صنایع دستی لرستان
درهمین ارتباط، صنایع دستی لرستان نیز حکایت از پیشینه کهن این استان دارد، چرا که آثار نخست صنایع دستی استان را می‌توان به ابتدایی‌ترین دست ساخته‌های سنگی مکشوفه از غارهای مسکونی پیش از تاریخ کنجی، یافته و پاسنگر خرم‌آباد که در حدود ۴۰-۳۵ هزار سال پیش توسط ساکنان آن تولید شده‌اند مربوط دانست.
از صنایع دستی که قدمتی دیرین دارد صنعت سفالگری لرستان است، ظروف سفالی که اغلب توسط زنان ساخته می‌شده‌اند و کارشناسان قدمت آنها را مربوط به هزاره 8-7 پیش از میلاد می‌دانند. هم‌اکنون بیش از 50 رشته صنایع دستی در لرستان رایج است که جاجیم بافی، گلیم‌بافی، ماشته بافی، ورشوسازی، گیوه دوزی، قلمزنی، آجیده بافی، چیت بافی، نمد مالی، حجاری سنگ، البسه محلی، خراطی چوب، رنگرزی سنتی، فرش بافی، چهل تیکه دوزی، حرمی بافی، مسگری، چوغابافی و چلنگری ازجمله آنهامحسوب می‌شود.