اولین مناظره‌های نامزدهای ریاست‌جمهوری سال ۹۶، از روز جمعه آغاز می‌شود. برنامه‌ای که بدون شک با افشاگری‌های هرکدام از کاندیداها می‌تواند برد و باخت آنها را تضمین کند. اولین مناظرات انتخاباتی تلویزیونی در سال ۱۳۶۰ با حضور آیت‌الله شهید بهشتی و آیت‌الله مصباح یزدی، مقابل نورالدین کیانوری و احسان طبری کلید خورد. مناظره‌ای که در زمان خود جنجالی بود. اما مناظرات تلویزیونی سال ۸۸ حکایت دیگری داشت. این بار ۴ نامزد انتخاباتی (محمود احمدی‌نژاد، محسن رضایی، میرحسین موسوی و مهدی کروبی) رو در روی هم در شش مناظره تلویزیونی به انتقاد از عملکردهای دیگری و معرفی برنامه‌های خود پرداختند. معروف‌ترین مناظره آن سال، مناظره میان نخست‌وزیر امام(ره) با رئیس دولت نهم بود؛ که میلیون‌ها نفر در ایران و خارج ازکشور به تماشای آن نشستند. همین مناظره‌ها بود که به انتخابات سال ۸۸ شور و هیجان خاصی بخشید و البته به اعتقاد برخی عامل حوادث پس از اعلام نتایج انتخابات شد.

سال ۹۲ سومین مناظره‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری از تلویزیون پخش شد. در این دوره ۸ نامزد انتخابات (حسن روحانی، محمد باقر قالیباف، محمد رضا عارف، سعید جلیلی، محسن رضایی، سیدمحمد غرضی، غلامعلی حداد عادل و علی‌اکبر ولایتی ) به مناظره با یکدیگر پرداختند. این مناظره‌ها در سه برنامه ۲۱۰ دقیقه‌ای با موضوعات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی طی روزهای دهم، پانزدهم و هفدهم خردادماه ۹۲ برگزار شد و مجددا به یکی از پر بیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیون تبدیل شد.

البته این مناظره‌ها حاشیه‌هایی هم داشت. انتخاب ساعت ۱۶برای پخش مناظره‌ها اولین حاشیه این مناظرها بود که اعتراض‌های بسیاری را به همراه داشت. دومین حاشیه مناظرات سال ۹۲ پس از برگزاری اولین مناظره در تاریخ ۱۰ خرداد ۹۲ ایجاد شد. آنچه موجب این حواشی شد نحوه سوال‌های مجری برنامه (مرتضی حیدری) از نامزدها بود. طبق برنامه تعیین شده در مناظره نخست کاندیداها، ابتدا براساس قرعه‌کشی یک نفر انتخاب می‌شد سپس سوالی براساس قرعه‌کشی برای او انتخاب می‌شد که او باید ظرف ۳ دقیقه به آن پاسخ می‌داد. سپس ۷ نفر دیگر طی ۹۰ ثانیه صحبت‌های وی را نقد یا دیدگاه‌های خود را اعلام می‌کردند. در ادامه فرد انتخاب شده طی ۲ دقیقه به نقدهای وارده پاسخ و دیدگاهش را کامل می‌کرد. در پایان این دور، هر یک از نامزدها طی ۹۰ ثانیه به جمع‌بندی نظراتشان می‌پرداختند. اما این شیوه با اعتراض عارف، روحانی و رضایی روبه‌رو شد، تا آنجا که عارف ضمن تستی و اهانت‌آمیز توصیف کردن پرسش‌ها به آنها پاسخی نداد و سایر نامزدها سوالات را نادرست دانستند.

یکی دیگر از حواشی این سوال‌ها نشان دادن تصاویری به نامزدها بود که آنها باید نظر خود را در مورد آن بیان می‌کردند. پس از آن بسیاری از نمایندگان مجلس و چهره‌های سیاسی به این شیوه واکنش نشان دادند و خواستار تغییر روند مناظره‌ها شدند. دومین دور مناظره در ۱۵ خرداد ۹۲ تا حدی تنور انتخابات را گرم کرد. در این دور از مناظرات بیان سخنانی از سوی عارف و روحانی درمورد محمدرضا شجریان مبنی بر اینکه او سفیر فرهنگی ایران است توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرد. همچنین استفاده گسترده جلیلی از واژه ظرفیت و از سوی دیگر دیدگاه‌های محمد غرضی مورد توجه بینندگان تلویزیون قرار گرفت. مناظره سوم نامزدها نسبت به دو مناظره قبلی هیجان‌انگیزتر بود. دراین مناظره که در ۱۷ خرداد ۹۲ برگزارشد، محوراصلی گفت‌وگو‌های نامزدها در مورد وقایع ۱۸ تیر ۸۲، مذاکرات هسته‌ای و سیاست خارجی ایران بود. در این دور میان سعید جلیلی و علی‌اکبر ولایتی و از آن سو میان جلیلی و روحانی بحث‌های جدی در گرفت. از یک سو ولایتی به نحوه عملکرد سعید جلیلی در مذاکرات هسته‌ای انتقاد داشت.

معروف‌ترین جمله او در این مناظرات خطاب به جلیلی چنین بود: «دیپلماسی معامله و تعامل است؛ سرسختی‌نشان‌دادن نیست. دیپلماسی بیانیه پشت‌میزخواندن نیست. اگر این‌طور نبود وضع ما به اینجا نمی‌رسید» در ادامه مناظره سوم، ولایتی مذاکرات هسته‌ای در آلماتی (مذاکرات هسته‌ای در اسفند ماه ۹۱ و فروردین ۹۲)را زیر سوال برد. موضوعی که موجب شد جلیلی به دفاع از کارنامه‌اش در مذاکرات هسته‌ای بپردازد. به دنبال آن ولایتی یک باردیگر خطاب به جلیلی گفت: جناب آقای جلیلی، بحث دیپلماسی کلاس فلسفه نیست که شما بروید آنجا بگویید منطق ما قوی بود و آنها هم محکوم شدند. وی افزود: آنچه مردم می‌بینند این است که شما چند سال مسوول هسته‌ای هستید، یک قدم پیش نرفته‌اید و هر روز تحریم‌ها بیشتر شده است و فشارش بر مردم می‌آید. ولایتی در پایان سخنانش در این بخش از مناظره گفت: هنر دیپلماسی این است که شما حق هسته‌ای را حفظ کنید و در عین حال تحریمها کاهش پیدا کند و بر آن اضافه نشود. یکی دیگر ازبخش‌های جالب مناظرات سال ۹۲، مناظره حسن روحانی و محمد باقرقالیباف درمورد ماجرای ۱۸ تیر ۸۲ بود.

قالیباف در مناظره سوم مدعی شد که روحانی که درسمت دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در سال ۸۲ به دانشجویان در سالگرد حمله به کوی دانشگاه مجوز برگزاری مراسم را نداده است. او همچنین گفت که «شما اشاره به این می‌کردید که بابا دنبال دردسر هستی؟ ول کن چه مجوزی؟ این اصرار من بود که اجازه بدهیم دانشجو حرفش را بزند ولی در چارچوب قانون. در شورای امنیت کشور هم در سال ۸۲ جلسه‌ای برگزار شد، من معتقد بودم پشت حوادث سال ۸۲ حوادثی که در کوی دانشگاه یا خوابگاه طرشت علامه اتفاق افتاد نیروی انتظامی تمام قد جلوی لباس شخصی‌ها ایستاد و اجازه ندادیم حوادث ۷۸ رخ بدهد. می‌گفتم پشت حوادث، دانشجویان نیستند. در جلسه اصرار کردم اگر دانشگاه اشکال دارد، به نیروی انتظامی اجازه ورود بدهید. من با اصرار این مجوز را گرفتم.

به خاطر اینکه معتقد بودم سیاسیون پشت این ماجرا هستند، نه دانشجویان.» روحانی نیز در پاسخ گفت: «شما می‌گفتید دانشجویان بیایند ما برنامه گاز انبری داریم. ما می‌گفتیم راه این نیست که مجوز بدهیم و دستگیر کنیم.» پس از این بود که اصطلاح معروف «گاز انبری» از گفت‌وگوها میان «حسن روحانی» و «محمدباقر قالیباف» باب شد. همچنین یکی دیگر از اصطلاحات معروف در این دور از مناظره‌ها اصطلاح «من سرهنگ نیستم. حقوقدان هستم.» از جانب روحانی بود که در پاسخ به سخنان قالیباف در مورد وقایع سال ۸۲ مطرح کرد. از سوی دیگر سخنان محمدرضا عارف در مورد سیدمحمد خاتمی و انتقاد از عملکرد صداوسیما در مورد رئیس دولت اصلاحات یکی دیگر از موضوعات جذاب مناظره سوم و آخر نامزدهای ریاست‌جمهوری سال ۹۲ بود. عارف در این بخش از مناظره از جاسوس توصیف کردن خاتمی در صدا و سیما انتقاد کرد و آن را غیراخلاقی خواند.

مناظره‌های رئیس جمهورساز

مناظره‌های رئیس جمهورساز