فصل جدید روابط ایران و آمریکای لاتین

پس از یک دوره سکون دیپلماتیک در روابط ایران با مجموعه کشورهای آمریکای‌لاتین، مجددا این منطقه مورد توجه دستگاه دیپلماسی قرار گرفته است. «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه از روز یکشنبه هفته جاری در راس هیاتی سیاسی و اقتصادی، نخستین سفر خود به آمریکای لاتین را از کوبا و سپس به ۵ کشور دیگر آغاز کرد.

هدف این سفر، گسترش روابط سیاسی و اقتصادی دو طرف پس از اجرای برجام و استفاده از ظرفیت‌ها پس از لغو تحریم‌ها است. در همین ارتباط و پیش از سفر وزیر خارجه، معاون اروپا و آمریکای وزارت‌خارجه در جمع خبرنگاران با تشریح ابعاد و جزئیات این سفر اعلام کرد که هیات اقتصادی همراه ظریف شامل بیش از ۶۰ تن از تجار، بازرگانان و صاحبان شرکت‌های بخش خصوصی در حوزه‌های مختلف از جمله خدمات فنی و مهندسی است. به گفته تخت‌روانچی، سفر ظریف به آمریکای‌لاتین از کوبا آغاز می‌شود و او پس از آن، به ترتیب از کشورهای نیکاراگوئه، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا دیدار خواهد کرد. مدت این سفر در مجموع یک هفته است و طبق برنامه، وزیر امورخارجه و هیات همراه او هر روز در یک کشور منطقه آمریکای مرکزی و جنوبی خواهند بود. تخت‌روانچی از این سفر به‌عنوان «آغاز فصلی جدید در روابط میان ایران و آمریکای لاتین» نام برد و اطمینان داد که این سفر نه‌تنها در زمینه سیاسی به تقویت پیوندهای دو طرف کمک می‌کند، بلکه ثمرات ارزشمندی نیز در زمینه‌های اقتصادی به همراه خواهد داشت. او گفت: «آمریکای لاتین برای ایران اهمیت بسیار بالایی دارد و با وجود بعد مسافت، زمینه‌های همکاری ایران با کشورهای آن منطقه در عرصه‌های مختلف بسیار زیاد است.»

مجید تخت‌روانچی همچنین از علاقه‌مندی کشورهای منطقه آمریکای لاتین برای کار با ایران سخن گفت و افزود: «مشکل عمده‌ای بر سر راه گسترش روابط با کشورهای این منطقه نمی‌بینیم.» او به وجود زمینه‌های اقتصادی زیادی در مناسبات با این کشورها اشاره کرد و گفت: «هنوز از همه این زمینه‌ها استفاده نشده و بر این باوریم که می‌توانیم در راستای منافع دو طرف کارهای خوبی را در این‌خصوص صورت دهیم.» همچنین معاون وزیرخارجه ایران سفر ظریف به آمریکای لاتین را فرصت بسیار خوبی برای گسترده‌تر کردن مناسبات تهران با این کشورها در زمینه‌های مختلف به‌ویژه در بعد اقتصادی برشمرد و گفت: «استنباط ما این است که بعد از این سفر ما وارد مرحله جدیدی از روابط اقتصادی با آمریکای لاتین بشویم.» درحالیکه در دولت قبل اغلب مراودات ایران با چند کشور این منطقه بود، تخت روانچی عنوان کرد که در دولت یازدهم رفت و آمدها بین ایران و کشورهای این منطقه مختص به چند کشور خاص نبوده است و افزود: «ما در حال حاضر با کشورهای این منطقه با گرایش‌ها و طیف‌های مختلف از جمله مکزیک، کلمبیا، ونزوئلا، شیلی، اکوادور و... ارتباط داریم و این گونه نیست که در صورت تغییر حکومت‌ها در برخی از این کشورها روابط ما ۱۸۰ درجه تغییر کرده و تحت‌الشعاع قرار گیرد؛ زیرا اساس روابط ما براساس یکسری اصولی است که مورد احترام جامعه بشری و حقوق بین‌الملل است و ما معتقد به عدم دخالت در امور داخلی کشورها، احترام به استقلال کشورها و مذاکره از موضع برابر هستیم.»

نگاه متوازن به همه کشورها

همزمان سخنگوی وزارت خارجه نیز در رابطه با اهمیت این سفر گفت که همراهی شرکت‌های اقتصادی و تجاری در سفرهای رئیس دستگاه دیپلماسی، پیام عملی برای گسترش روابط با کشورهای جهان است. بهرام قاسمی توسعه مناسبات با آمریکای لاتین و آفریقا را دستور کار همیشگی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دانست و گفت: «همراهی شرکت‌های اقتصادی و تجاری در سفرهای خارجی رئیس دستگاه دیپلماسی پیام عملی برای گسترش روابط با جهان است.» او افزود: «وزارت امور خارجه به لحاظ راهبردی معتقد به نگاه متوازن به همه کشورها و مناطق جغرافیایی در سیاست خارجی است و در کنار تقویت روابط با همسایگان و کشورهای اسلامی که همواره از اولویت‌های سیاست خارجی کشورمان بوده است، توسعه همه‌جانبه مناسبات با کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی نیز همیشه در دستور کار قرار داشته است.»

بهرام قاسمی گفت که در فضای مثبت ایجاد شده پس از توافق هسته‌ای ظرف یک سال گذشته و با چشم‌انداز روشنی که پیش روی ملت ایران قرار دارد، کارآفرینان و شرکت‌های ایرانی می‌توانند از حداکثر ظرفیت‌های فنی، مهندسی، مالی، تجاری و تولیدی خود در خارج از کشور استفاده کنند. او اضافه کرد: «حضور ده‌ها شرکت ایرانی در سفرهای دوره‌ای وزیر امور خارجه به مناطق مختلف جهان از جمله آسیا، آفریقا و سفر آتی به آمریکای لاتین در همین چارچوب و در راستای صدور خدمات فنی - مهندسی و ترویج صادرات غیرنفتی به‌عنوان اهداف اقتصاد مقاومتی است.»

سخنگوی وزارت امورخارجه با بیان اینکه امروزه نمی‌توان ابعاد مختلف دیپلماسی و مولفه‌های گوناگون یک سیاست خارجی موفق را از یکدیگر تفکیک کرد، گفت: «اقتصاد در خدمت دیپلماسی و دیپلماسی در خدمت اقتصاد هستند تا اهداف سیاست خارجی کشورها را به پیش برانند.» قاسمی با اشاره به اهمیت کشورهای آمریکای لاتین برای جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل قرابت‌های سیاسی، فرهنگی و همسویی در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی به‌ویژه در جنبش عدم تعهد گفت: «امروزه جمهوری اسلامی ایران در موقعیتی است که می‌تواند دوستان سیاسی و شرکای تجاری‌اش را خود انتخاب کند و ناگزیر به همکاری با کشور یا منطقه خاصی در جهان نیست.»

بازگشایی سفارت شیلی

معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه در ادامه گفت‌وگوی خود درباره ابعاد و جزئیات این سفر، بازگشایی سفارت شیلی در تهران را در ماه‌های اخیر پس از ۳۶ سال تعطیلی، نشانه روشنی از این علاقه‌مندی دانست و ابراز کرد: «بعد از تصویب برجام و رفع تحریم‌های ظالمانه‌ای که بر روابط عادی اقتصادی ایران با دیگر کشورها تاثیر گذاشته بود، اکنون زمینه برای همکاری‌ها فراهم شده و کشورهای مختلف از جمله در آمریکای لاتین علاقه خود را به همکاری با ایران بیشتر نشان می‌دهند.» او توضیح داد: «سفارت شیلی از چند ماه پیش با استقرار یک کاردار موقت در تهران بازگشایی شده است و به‌تدریج به سطح سفیر ارتقا خواهد یافت.»

ونزوئلا و مشکلات اقتصادی

مجید تخت‌روانچی در پاسخ به سوالی در‌باره رابطه این سفر با تحولات داخلی ونزوئلا گفت: «از نظر ما، دولت ونزوئلا، یک دولت قانونی است و نیکلاس مادورو نیز در میانه دوره ریاست جمهوری خویش است. از سوی دیگر، می‌دانیم که مشکلات اقتصادی در آن کشور وجود دارد و با توجه به تغییر ترکیب مجلس، وجود برخی اعتراض‌ها به سیاست‌های دولت امری طبیعی به شمار می‌رود.» او افزود: «ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران، ونزوئلا را کشور دوست خود می‌دانیم و معتقدیم که این بر عهده مردم این کشور است که بخواهند چه دولتی بر آنها حاکم باشد.» به‌دلیل کاهش قیمت نفت و همچنین آشکار شدن سیاست‌های پوپولیستی دولت هوگو چاوز و همچنین جانشین او، وضعیت اقتصادی ونزوئلا در شرایط بی‌ثباتی قرار گرفته که به گفته کارشناسان زمینه را برای اعتراض‌های سیاسی فراهم کرده است. به همین خاطر مقامات ونزوئلا از زمان کاهش قیمت نفت تاکنون درصدد بوده‌اند تا با سفر به کشورهایی چون ایران و عربستان، از وضعیت قیمت نفت و همچنین چشم‌انداز آن و نقشی که این کشورها در بازار نفت ایفا می‌کنند، آگاه شده و چانه‌زنی کنند. پیشتر هم ظریف ۲۵ مرداد ماه در تهران میزبان وزیر خارجه ونزوئلا به همراه وزیر نفت این کشور بود. همچنین ظریف ۲۸ فروردین ماه نیز میزبان همتای ونزوئلایی و وزیر نفت این کشوردر تهران بود. «دلسی رودریگز» وزیر خارجه ونزوئلا ۳۱ فروردین ۱۳۹۴ نیز به همراه وزیر نفت و معادن این کشور به تهران آمده بود.

بدهی نیکاراگوئه

تخت‌روانچی یکی دیگر از محورهای سفر ظریف به آمریکای لاتین را وضعیت بدهی نیکاراگوئه به ایران دانست و گفت: «مساله بدهی نیکاراگوئه به ایران که مربوط به بیش از ۳۰ سال پیش بود، سال گذشته حل شده و دو کشور به ترتیبات جدیدی برای پرداخت آن رسیده‌اند که در این سفر در دستور کار قرار دارد.»