دربست، آینده!

ندا لهردی

ذات انسان به‌دنبال کمال مطلوب است، بنابراین رشد و پیشرفت هدف همیشگی بشریت بوده است. ایجاد کسب‌و‌کارهای جدید هم با همین انگیزه اتفاق می‌افتد و در حقیقت ماهیت استارت‌آپ‌ها هم ایجاد بنگاه‌های تجاری نه چندان بزرگ با پتانسیل رشد بالا است. با این اوصاف استارت‌آپ‌ها حالا به ابزاری مهم برای رسیدن به این هدف تبدیل شده اند.

رشد استارت‌آپ‌ها در یک دهه اخیر و به‌خصوص دو سال گذشته بسیار چشمگیر بوده است. هدف استارت‌آپ‌ها ایجاد زندگی راحت با استفاده از فرآیندهای خلاقانه است و در نهایت مهم‌ترین هدف آنها داشتن تاثیری مثبت روی پیشرفت جامعه بشر است. معمولا تکنولوژی به‌عنوان ابزاری برای صرفه‌جویی در زمان و کمک به پرورش خلاقیت شناخته می‌شود، اما در واقع تکنولوژی می‌تواند تاثیرات بیشتر و عمیق‌تری در زندگی ما داشته باشد. در بسیاری از مناطق دنیا مردم به‌خاطر نبود فرصت‌های مناسب، نمی‌توانند در طول زندگی‌شان از توانایی‌ها و پتانسیل‌هایی که دارند بهره ببرند. در دنیای وب اما این فرصت‌ها به وفور وجود دارند؛ این همان امکانی است که این روزها استارت‌آپ‌ها آن را به خوبی شناسایی کرده و از آن استفاده می‌کنند.

کسب‌و‌کار نوپا یا استارت‌آپ به شرکت‌ یا مشارکت یا یک سازمان موقت گفته می‌شود که به‌دنبال راه‌حلی برای یک مدل کسب‌و‌کار قابل توسعه و تکرارپذیر راه‌اندازی می‌شود. این شرکت‌های نوپا در فاز توسعه و تحقیق برای بازاریابی قرار دارند. استارت‌آپ‌ها می‌توانند در هر شکلی ایجاد شوند، اما این نام اغلب برای شرکت‌هایی به‌کار می‌رود که رشد سریعی دارند و اغلب در زمینه تکنولوژی فعالیت می‌کنند. سرمایه‌گذارها به‌طور کلی به آن دسته از استارت‌آپ‌هایی جلب می‌شوند که نسبت خطر به سود بالایی دارند و مقیاس‌پذیرتر هستند؛ بنابراین آنها هزینه راه‌اندازی کمتر، ریسک زیاد و توان بالقوه بالاتری برای بازگرداندن سرمایه دارند. معمولا یک استارت‌آپ موفق قابلیت رشد بیشتری نسبت به یک شرکت جاافتاده و قدیمی دارد؛ یعنی می‌تواند با سرمایه‌ای کمتر، نیروی کار یا زمینه رشد بیشتری نسبت به شرکت‌های قدیمی داشته باشد.

استارت‌آپ‌ها گزینه‌های مختلفی برای پیدا کردن سرمایه موردنیاز خود دارند. شرکت‌ها یا افراد سرمایه‌گذار می‌توانند به استارت‌آپ‌ها با تبادل پول نقد در برابر سهام کمک کنند تا فعالیت خود را شروع کنند. در عمل خیلی از کارنوپاها توسط بنیانگذارانشان سرمایه‌گذاری می‌شوند. وظیفه مهم در روند راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار، تحقیق برای اعتبار، ارزیابی و توسعه ایده یا مفاهیم کسب‌و‌کار است. اگر ارزش یک شرکت براساس تکنولوژی آن شرکت باشد، مهم است که بنیانگذاران از مالکیت معنوی ایده‌های خود حفاظت کنند.

انواع استارت‌آپ‌ها

شناختن انواع مختلف استارت‌آپ‌ها و مدل تجاری آنها برای سازمان‌دهی و ایجاد اکوسیستم حمایتی از آنها لازم و ضروری است. همه استارت‌آپ‌ها مانند گوگل کارشان را از یک گاراژ خانگی آغاز نمی‌کنند. این روزها بسیاری از استارت‌آپ‌ها در یک اتاق شخصی و کوچک یا یک فروشگاه نه چندان بزرگ و بسیاری دیگر از مراکز رشد استارت‌آپی شکل می‌گیرند. با این اوصاف بد نیست بدانید که کارشناسان معتقدند در حال حاضر پنج نوع استارت‌آپ محبوب در دنیا وجود داشته و مشغول فعالیت هستند.

استارت‌آپ‌های سبک زندگی: در سال‌های اخیر تعداد استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپایی که مرز میان علاقه و کار حرفه‌ای را از بین برده‌اند، به سرعت افزایش پیدا کرده است. برای مثال افرادی که عاشق طراحی هستند، استارت‌آپ‌های تولید انیمیشن یا پویانمایی را راه‌اندازی کرده‌اند که برای آنها فرصتی طلایی جهت انجام کاری که دوست دارند، فراهم می‌آورد. مردمی که به پرش در آسمان علاقه داشته و تخصصی هم در این زمینه دارند، حالا استارت‌آپ‌هایی برای آموزش پرش در آسمان تاسیس کرده‌اند. استارت‌آپ‌های سبک زندگی در واقع علایق فردی را دنبال می‌کنند یا راهی برای کسب درآمد از طریق این علایق ایجاد می‌کنند.

استارت‌آپ‌های کسب‌و‌کارهای کوچک: واقعیت این است که اغلب استارت‌آپ‌ها هنوز همان کسب‌و‌کارهای کوچک قدیمی هستند. آژانس‌های مسافرتی، لوله‌کشی‌ها، الکتریکی‌ها، نجاری‌ها، فروشگاه‌ها، مشاوران و... بعضی از انواع استارت‌آپ‌هایی هستند که در این دسته قرار می‌گیرند.

این نوع کسب‌و‌کارهای کوچک تلاش می‌کنند تا بتوانند توجه رسانه‌های عمومی را به خودشان جلب کنند، اما حقیقت این است که مالکان کسب‌و‌کارهای کوچک به سختی مالکان استارت‌آپ‌های دیگر کار می‌کنند. نکته مثبتی که درباره این استارت‌آپ‌های کوچک وجود دارد، این است که آنها اغلب نیروهای با استعداد بومی را به‌کار گرفته و در نتیجه به اقتصاد داخلی کمک می‌کنند. هدف این استارت‌آپ‌ها کسب درآمد کافی برای تامین مخارج خانواده‌هایشان است. کارآفرینان کسب‌و‌کارهای کوچک به‌ندرت روی جلد مجله‌ها راه پیدا می‌کنند، اما نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورشان ایفا می‌کنند.

استارت‌آپ‌هایی که خریده می‌شوند: هزینه طراحی و توسعه یک اپلیکیشن موبایل یا مبتنی‌بر وب به‌طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده است و این باعث متولد شدن استارت‌آپ‌های کوچکی می‌شود که خیلی زود توسط شرکت‌های بزرگ‌تر خریداری می‌شوند. بعضی از این استارت‌آپ‌ها حتی به‌دنبال سرمایه‌گذاران سنتی هم نبوده و در مقابل سعی می‌کنند سرمایه خودشان را از طریق سرمایه‌گذاری‌های گروهی و بزرگ افزایش دهند. هر چند این نوع استارت‌آپ‌ها معمولا بعد از دوره‌ای سودآوری، به یک شرکت بزرگ دیگر فروخته می‌شوند. این استارت‌آپ‌ها با گذشت چند سال محبوب و شناخته‌شده‌تر می‌شوند.

استارت‌آپ‌های اجتماعی: برخلاف دیگر انواع استارت‌آپ‌ها، استارت‌آپ‌های اجتماعی به جای رشد به کمک سودآوری، به‌خاطر هدف و جریان قدرتمندی که ایجاد می‌کنند، رشد می‌کنند. تلاش و مبارزه کارآفرینان اجتماعی برای یک هدف، به معنای آن نیست که آنها تمایلی به موفقیت یا روبه‌رو شدن با ایده سودآوری ندارند. برخلاف شرکت‌های سنتی و قدیمی، هدف اغلب استارت‌آپ‌های اجتماعی تبدیل دنیا به مکانی بهتر برای زندگی است. اگرچه بعضی استارت‌آپ‌های اجتماعی هستند که در زمینه تولید ثروت هم فعالیت می‌کنند.

استارت‌آپ‌های مقیاس‌پذیر: چنین استارت‌آپ‌های به‌طور گسترده‌ای با استارت‌آپ‌ها و کسب‌و‌کارهای کوچک متفاوت هستند، هر چند آنها هم مانند رقبای کوچک‌شان کاملا بی‌سر و صدا کار خود را آغاز می‌کنند. موسسان استارت‌آپ‌های مقیاس‌پذیر معتقدند که ایده آنها می‌تواند دنیا را تغییر داده و نمونه‌هایی مانند فیس‌بوک، توییتر و اسکایپ را تکمیل کند. این استارت‌آپ‌ها روندی ساده اما مفاهیم پیچیده‌ای را دنبال می‌کنند و همیشه به‌دنبال سرمایه‌گذاران مالی جهت افزایش سرمایه اولیه خود برای دنبال کردن ایده‌های رویایی خودشان هستند.

تغییرات اساسی در مسیری رو به رشد

استارت‌آپ‌ها حالا با ایجاد کسب‌و‌کارها و ارایه خدمات مختلف، شیوه زندگی مردم در فرآیند تبدیل شدن به جامعه‌ای مدرن را تغییر داده‌اند. اغلب افراد در دنیا بخش بزرگی از زندگی روزانه خودشان را صرف کار کردن و کسب درآمد می‌کنند. جوامع مهارت محور اما این امکان را برای افراد ایجاد می‌کنند تا با صرف زمانی یکسان و حتی گاهی کمتر، درآمد بیشتری کسب کنند. این موضوع باعث شکل‌گیری نیروهای کاری شاد، راضی و البته با استعداد در چنین جوامعی می‌شود.

درآمد بیشتر معمولا از رشد و پیشرفت می‌آید. استارت‌آپ‌ها با دریافت سرمایه از منابع مالی خارج از کشور خودشان، توجه بیشتری از جهان را به خود جلب کرده و توسعه بیشتری را هم به‌دنبال خود می‌آورند. برای مثال انقلاب استارت‌آپی در کشور استونی که از حدود پنج سال پیش آغاز شد، سیل سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به این کشور روانه کرد تا به این ترتیب حتی صنایع مجهول و ناشناخته آن هم رونق بگیرند. این کشور کوچک اروپای شرقی که حدود ربع قرن پیش از اتحاد جماهیر شوروی جدا شد، حالا به کمک انقلاب استارت‌آپی سعی دارد رونق اقتصادی را تجربه کند.

ثبات اقتصادی در یک جامعه کمک بزرگی به افزایش سطح رفاه عمومی، دسترسی به امکانات آموزشی و در نهایت رشد جمعیت می‌کند. به این ترتیب این روند منجر به ارتقای کیفیت زندگی می‌شوند. در جامعه‌ای با چنین مشخصاتی مردم می‌توانند برای آینده خودشان برنامه‌ریزی کرده، زندگی راحت‌تری داشته باشند و تاثیر بیشتری بر موفقیت و رشد جامعه داشته باشند.

با این اوصاف است که حالا سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها در مراحل اولیه شکل‌گیری آنها بیشتر از همیشه شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر در سال گذشته میلادی در بیش از هزار و پانصد و سرمایه‌گذاران فرشته (سرمایه‌گذارانی که سرمایه یک یا چند شرکت نوپا را فراهم کرده و برخلاف یک شریک، به ندرت در مدیریت شرکت دخالت می‌کنند) در بیش از پنجاه هزار استارت‌آپ تازه‌کار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

جالب اینکه همزمان هزینه ورود استارت‌آپ‌ها به بازار کار هم به سرعت در حال کاهش است. زمانی بود که راه‌انداختن و طراحی یک وب‌سایت برای تجارت الکترونیک به‌راحتی به چیزی در حدود یک میلیون دلار سرمایه نیاز داشت، در حالی که حالا می‌توانید تقریبا بدون هیچ هزینه‌ای یک وب‌سایت راه‌اندازی کنید و به این ترتیب بیشتر تمرکزتان را روی نوآوری بگذارید. حالا اپلیکیشن‌های مورد استفاده در موبایل‌های هوشمند و تبلت‌ها می‌توانند با هزینه‌ای کمتر از ۱۰ هزار دلار طراحی و ساخته بشوند. همه این‌ها باعث می‌شوند شما کمبود یک سرمایه‌گذار بزرگ را در آغاز راه کمتر احساس کنید.

مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپی حالا همه جا هستند. مرکز رشد یا انکوباتور، یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که به‌منظور حمایت از کارآفرینان تحصیلکرده تاسیس می‌شود و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه شکل گرفتن شرکت‌های جدید را فراهم می‌کند. استفاده از مراکز رشد، امروزه به‌عنوان یکی از ابزارهای پذیرفته شده برای تبدیل خلاقیت‌ها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابل عرضه به بازار و توسعه کارآفرینی محسوب می‌شود. امروزه بیش از ۳۰۰۰ انکوباتور در سراسر دنیا وجود دارد که بیشتر آنها در کشورهای آمریکا و ژاپن مستقر هستند. شتاب‌دهنده‌ها هم شرکت‌هایی هستند که از ابتدای کار یک استارت‌آپ آن را تحت حمایت خود در می‌آورند. این مجموعه‌ها در ابتدا شرکت‌کنندگان را برای مدتی کوتاه مورد بررسی قرار می‌دهند و سپس ایده‌های برگزیده را از میان آنها گلچین و انتخاب می‌کنند. با این اوصاف مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها ابزارهای کمکی خوب و مهمی برای راه‌اندازی کسب‌و‌کارها و استارت‌آپ‌ها به حساب می‌آیند.

رسانه‌ و شبکه‌های اجتماعی این روزها به مثابه ابزاری کلیدی و راه‌گشا برای کارآفرینان و استارت‌آپ‌ها به حساب می‌آیند. حالا کارآفرینان به کمک این پلت‌فرم‌ها می‌توانند به‌خوبی نیازسنجی و برندسازی کنند و کسب‌و‌کارشان را با هزینه‌ای بسیار کم و تعاملی که قبلا هرگز ممکن نبود، رشد و رواج دهند. عناصری مانند ارتباطات، پلت‌فرم‌های موبایلی و سرویس‌های مبتنی‌بر مکان ابزارهایی هستند که شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی به راحتی و بدون هیچ هزینه‌ای آن ها را در اختیار افراد و کسب‌و‌کارهای نوپای آنها قرار می‌دهند.

زنان به‌سرعت در فضای استارت‌آپ‌ها رشد می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد که حالا تقریبا ۲۰ درصد از زنان جوان در سراسر دنیا اشتیاق زیادی برای راه‌اندازی کسب‌و‌کار خودشان به‌عنوان یک کارآفرین دارند، در حالی که این میزان در سال ۲۰۰۸ برابر ۱۵ درصد بود. از آنجایی که زن‌ها در حال حاضر کنترل بیش از ۷۰ درصد از درآمد خانه و به‌دنبال آن بیش از ۲۰ تریلیون دلار هزینه مصرفی خانوارها را در اختیار دارند، بنابراین ذاتا می‌توانند مدیران خوب و موثری باشند.

اغلب شرکت‌های بزرگ توانایی خودشان برای نوآوری را از دست داده‌اند. شرکت‌های بزرگ و مجموعه‌ای که بخش قابل توجهی از رشد صنعتی و اقتصادی در قرن بیستم را رقم می‌زدند، حالا در همراهی با روند نوآوری کند هستند و به سختی می‌توانند ابداعات جدیدی را ارایه کنند. این همان چیزی است که می‌تواند رشد استارت‌آپ‌ها و کسب‌و‌کارهای نوپا در این روزها را تضمین کند.