گزارش «دنیای اقتصاد» از ماجرای خرید و فروش بی ضابطه سهام در مشهد:
شبه سهام پرسود؛ پر خطر
دنیای اقتصاد- در سالهای اخیر شرکت های مختلفی در سطح کشور و به ویژه شهر مشهد اقدام به فروش سهام خود خارج از بورس کرده اند، برای اطلاع از چگونگی ماجرا با یکی از شرکت هایی کـه بـه تازگـی اقـدام به ایـن‌کار کـرده و پـیامکـی با مـضمـون« خرید، فروش و پذیره نویسی سهام. . . » برای ما ارسال کرده است، تماس گرفتیم. فرد پاسخگو می‌گوید:« قیمت هر سهم ۳۰ تومان و حداقل مبلغ قرارداد پنج میلیون تومان است و سقف آن تا یک میلیارد تومان هم می‌رسد و هرگاه فرد خریدار قصد فروش سهامش را داشته باشد، خود شرکت سهام را از او خریداری می‌کند؛ اما بهتر است صبر کنید؛ زیرا این موضوع به نفع خودتان بوده و قیمت سهام تا عید نوروز به ۵۰ تومان هم می‌رسد.
دنیای اقتصاد- در سالهای اخیر شرکت های مختلفی در سطح کشور و به ویژه شهر مشهد اقدام به فروش سهام خود خارج از بورس کرده اند، برای اطلاع از چگونگی ماجرا با یکی از شرکت هایی کـه بـه تازگـی اقـدام به ایـن‌کار کـرده و پـیامکـی با مـضمـون« خرید، فروش و پذیره نویسی سهام...» برای ما ارسال کرده است، تماس گرفتیم. فرد پاسخگو می‌گوید:« قیمت هر سهم 30 تومان و حداقل مبلغ قرارداد پنج میلیون تومان است و سقف آن تا یک میلیارد تومان هم می‌رسد و هرگاه فرد خریدار قصد فروش سهامش را داشته باشد، خود شرکت سهام را از او خریداری می‌کند؛ اما بهتر است صبر کنید؛ زیرا این موضوع به نفع خودتان بوده و قیمت سهام تا عید نوروز به 50 تومان هم می‌رسد.» قیمت سهام شرکت ما هیچ‌وقت پایین نمی‌آید...
دنیای اقتصاد، داود حاجیان پیروز، زهرا صفدری- امروز قیمت سهام چند شده؟ سایت شرکت برای خرید کی باز میشه؟ مجمع شرکت کی برگزار میشه؟ چه خبر از جایزه مجمع برای سهامدارا؟ میگن تا آخر سال قیمت سهامش 10 برابر میشه؟ حالا کجا سهامشو می‌فروشن؟ شنیدین میگن فلان مغازه کلا دیگه کارش شده دلالی سهام؟
این‌ها پرسش‌ها و حرف‌هایی است که امروز اگر هر جای شهر قدم بزنید، به گوش می‌رسد. فرقی هم نمی‌کند کسانی که درباره این موضوع صحبت می‌کنند پیر باشند یا جوان، زن باشند یا مرد، دارا باشند یا ندار، آن‌هایی که به قول خودشان سهام‌دار شرکت فلان هستند، آنقدر با اشتیاق به دفاع از عملکرد شرکت متبوعشان می‌پردازند که شاید خود مؤسسان شرکت هم هیچ‌گاه نتوانند چنین جانانه از آن دفاع کنند. کسانی هم که سهامی نخریدند شاید به پول‌های نداشته‌ای فکر می‌کنند که داشتن آن می‌توانست آنها را از سودهای زیاد و بادآورده بهره‌مند سازد. این روزها و شب‌ها آنقدر تب خرید و فروش سهام شرکت‌های خارج از بورس داغ است که سرمای پاییز امسال را کمرنگ کرده است. شیوع این وضعیت به کام عده معدودی است که سودهای سرشاری از این وضعیت نابسامان و غیرعادی کسب کرده‌اند و نگرانی اصلی درباره افرادی است که به‌عنوان سهام‌دار خرد شناخته می‌شوند و گاه تمامی سرمایه خود را به امید کسب سودهای چند برابری صرف سرمایه‌گذاری در این گونه شرکت‌ها کرده‌اند. در این نوشتار سعی داریم به دور از هرگونه قضاوت و اتهام‌زنی با استناد به قوانین جاری و رویه‌های استاندارد موجود در کشور به آسیب‌شناسی رواج این‌گونه خرید و فروش سهام پرداخته و به افزایش آگاهی افراد کمکی کرده باشیم.
در سالهای اخیر شرکت های مختلفی در سطح کشور و به ویژه شهر مشهد اقدام به فروش سهام خود خارج از بورس کرده اند، برای اطلاع از چگونگی ماجرا با یکی از شرکت هایی که به تازگی اقدام به این‌کار کرده و پیامکی با مضمون«خرید، فروش و پذیره نویسی سهام...» به ما ارسال کرده است، تماس گرفتیم. فرد پاسخگو می‌گوید: قیمت هر سهم 30 تومان و حداقل مبلغ قرارداد پنج میلیون تومان است و سقف آن تا یک میلیارد تومان هم می‌رسد و هرگاه فرد خریدار قصد فروش سهامش را داشته باشد، خود شرکت سهام را از او خریداری می‌کند؛ اما بهتر است صبر کنید؛ زیرا این موضوع به نفع خودتان بوده و قیمت سهام تا عید نوروز به 50 تومان هم می‌رسد. قیمت سهام شرکت ما هیچ‌وقت پایین نمی‌آید و اگر امروز به نرخ 30 تومان سهم را خریداری کنید، فردا با قیمت 31 تومان آن را از شما خریداری می‌کنیم.
وی برای جلب رضایت ما در خرید سهام، می‌گوید: شرکت ما معتبر و دارای ۱۱ کارخانه در تهران است، پروژه های بسیار مهمی در دست اجرا دارد و ارزش کل کارخانه‌هایش به ۴۵۰ میلیارد تومان می‌رسد، شرکت ناچیز و کوچکی نیست، ارزش سهام ما در ابتدا ۱۵ تومان بوده و به ۳۰ تومان رسیده است. این شرکت سهامی خاص است و مردم با خرید سهم، در سود شرکت شریک می‌شوند، ما با این کار هم به آبادانی کشور کمک می‌کنیم و هم به مردم سود می‌رسانیم.
بورس و بورس‌بازی
500 سال پیش زمانی که صرافان مقابل منزل «واندر بورس» در بلژیک اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کردند، شاید گمان نمی‌کردند این کار آنها سال‌ها بعد روند تکاملی طی کرده و نقش بی‌مانندی نه تنها در اقتصاد هر کشور بلکه در اقتصاد دنیا ایفا کند. بازار سرمایه به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد هر کشور، نقش مهمی در جذب پس‌اندازها و منابع مالی کوچک مردم و تخصیص آنها در جهت تأمین مالی طرح‌های بزرگ اقتصادی دارد. تردیدی نیست که رشد اقتصادی، توسعه رفاه و عدالت اجتماعی و گسترش سازوکارهای تأمین مالی در گرو رشد بازار سرمایه به تناسب سایر اجزای سیستم اقتصادی است. بورس از ارکان مهم اجرایی بازار سرمایه است که به عقیده اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران یک بازی برد-برد سه طرفه برای سرمایه‌گذار، منتشرکننده سهام و اقتصاد کلان کشور است. از جمله منافع سرمایه‌گذاری در بورس برای سرمایه‌گذار می‌توان به نبود حد سرمایه مجاز برای وارد شدن به بورس، قابلیت نقدشوندگی بالا، ظرفیت‌های باز موجود، کسب بازده مناسب، پوشش نسبی در مقابل تورم و برخورداری از معافیت‌های مالیاتی قانونی اشاره کرد.
شرکت‌های منتشر کننده سهام نیز می توانند از منافعی چون سهولت تأمین مالی شرکت‌ها از طریق بورس، افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه، افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی، ارزیابی بهتر عملکرد مدیریت شرکت، افزایش قدرت چانه‌زنی شرکت و بهبود ساختار مالی و اقتصادی بهره‌مند شوند. وجود بازار بورس فعال و شفاف به رشد و توسعه اقتصادی کشور، تخصیص بهینه سرمایه، افزایش ثروت و رفاه اقتصادی، کنترل حجم نقدینگی اقتصاد، گسترش اقتصاد بازار و نظارت عمومی بر شرکت‌ها کمک می‌کند.
آنچه اشاره شد منافع حاصل از یک بازار بورس فعال، شفاف و پویا در اقتصاد است که سودی سه جانبه همراه دارد؛ اما همواره در این بازار افرادی هستند که به هر نحوی به دنبال کسب سود در کمترین زمان هستند. در واقع «بورس باز» درصدد کسب سود سریع و آسان و بدون زحمت است و به‌واسطه این شیوه رفتار، بعضی مواقع سود می‌برد و بعضی وقت‌ها متحمل زیان می‌شود. ساموئلسون (1958) نام این گروه را ناظرین روز به‌روز و ساعت به ساعت بازار سهام می‌گذارد که می‌خرند و می‌فروشند یا برعکس در این فرآیند خرید و فروش که باعث حرکت بازار می‌شود، هیچ‌گونه مطالعه یا تحلیلی در خصوص سهام شرکتی که سهم آن‌را می‌خرند یا می‌فروشند، انجام نمی‌دهند. این دقیقا آن چیزی است که امروز شاهد آن هستیم، یعنی افراد زیادی که بدون توجه به کاری که می‌کنند، فقط به سودهایی می‌اندیشند که دیگران در زمان کوتاهی کسب کرده‌اند و آنها هم به همین امید اقدام به خریدوفروش سهام می‌کنند.
pic۱
عملکرد غیرقانونی قانونی‌نما
با توجه به نحوه عملکرد شرکت‌ها در عرضه سهام و قیمت‌گذاری بی‌ضابطه آن، پرسش این است که چرا همچنان این کار ادامه دارد؟ پاسخ این پرسش را باید در نحوه عرضه سهام جست‌وجو کرد. روند کلی فعالیت این‌گونه شرکت‌ها را می‌توان این‌گونه بیان کرد؛ ابتدا شخصی که در زمینه کسب‌وکار و تجارت سابقه و شهرت خوبی دارد، شرکتی را تاسیس می‌کند. سپس شرکت اصلی شرکت دیگری را تاسیس کرده و بخشی از سهام خود را به آن می‌فروشد، حال این شرکت است که وارد بازار شده و با تبلیغات و ایجاد جو روانی و شایعات مختلف، فروش سهام را آغاز می‌کند.
نکته جالب در قیمت‌گذاری سهام است؛ در ابتدای تشکیل شرکت، قیمت اسمی هر سهم را در اساس‌نامه بسیار پایین و در حد 100 تا 1000 ریال تعیین می‌کنند. همین امر در کنار بازار داغ شایعات و احتمال افزایش قیمت‌ها در آینده نزدیک سبب جذاب شدن بیشتر سهام شده و صفوف خرید زنجیره‌وار ایجاد می‌کند. این سؤال در ذهن متبادر می‌شود که آیا این رویه غیر قانونی نیست؟ به موجب ماده ۲۱ قانون «اصلاح قسمتی از قانون تجارت»، شرکت‌های سهامی خاص نمی‌توانند نسبت به انتشار آگهی و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام خود مبادرت ورزند، مگر اینکه از مقررات مربوط به شرکت‌های سهامی عام به نحوی که در قانون مذکور ذکر گردیده، تبعیت کنند. به دلیل همین محدودیت قانونی، هیات مؤسس غالبا به صورت غیرمستقیم و با تاسیس یک شرکت وابسته که همه یا بخشی از سهام آن را در اختیار دارد، اقدام به تبلیغ سهم و آگهی فروش آن می‌کند.
اگرچه فروش سهم از این طریق عملا باعث تغییر ماهیت و نه ظاهر شرکت از سهامی خاص به سهامی عام می‌گردد؛ ولی با توجه به اصلاحیه قانون تجارت به نظر نمی‌رسد بتوان اتهامی را از این حیث متوجه هیات مؤسس کرد، زیرا در ظاهر امر فعالیت مغایر با قانون تجارت جاری کشور انجام نگرفته است؛ اما بر کسی پوشیده نیست که شرکت‌های اصلی فعالانه در پس فعالیت شرکت فرعی قرار دارند و این‌گونه است که یک فعالیت غیرقانونی از نظر قوانین جاری کشور، ظاهری قانونی پیدا می‌کند.
سوء استفاده از یک خلأ قانونی
در فروش سهام شرکت‌ها
pic۲
یک کارشناس بورس در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد می‌گوید: براساس قانون، تمامی شرکت‌هایی که در سازمان بورس ثبت شده‌اند، تمامی خرید و فروش‌ها و فعالیت‌هایشان باید زیر نظر این سازمان باشد و بر همین اساس بازار پایه و پایه توافقی در فرا بورس شکل گرفت؛ اما در این میان و به ویژه در مشهد برخی از شرکت‌های سهامی خاص در حال سوء استفاده از یک خلأ قانونی هستند، کار آنها در خرید و فروش سهام خارج از بورس غیرقانونی نیست؛ اما در این میان سکوت و خلأ قانون را شاهد هستیم.
مهدی دانایی می‌افزاید: فروش سهام در این شرکت‌ها بدون ضابطه و مشخص بودن مکانیزم قیمت‌گذاری و ارزش‌گذاری است. آنها با کارشناسان داخلی خود بر روی سهام قیمت‌گذاری می‌کنند که اغلب این قیمت‌ها غیر واقعی و غلط است و مکانیزم و سیستمی برای خرید و فروش و عرضه و تقاضای سهام وجود ندارد. اگر ارزش ذاتی این شرکت‌ها را بررسی کنیم شاید ده‌ها و صدها برابر بیشتر از ارزش واقعی سهام معامله می‌شود و این‌کار به طور قطع با ریسک بالایی همراه است و ممکن است شائبه سفته‌بازی را به وجود بیاورد. وی خاطرنشان می‌کند: در صورت بروز اتفاقی در حوزه این شرکت‌ها و نبود منابع مالی لازم برای حفظ قیمت سهام، چه کسی پاسخگوی مردمی است که سهام را خریده‌اند؟ و آیا کسی با این قیمت‌های نجومی سهام را از مردم خریداری می‌کند؟ اینکه این شرکت‌ها در همان ابتدا اعلام می‌کنند که خود خریدار سهام مردم هستند، خلاف قانون و نوعی دور زدن قانون است. اگر روزی منابع مالی نباشد چه کسی می‌خواهد سهامی را که چند برابر شده است از مردم بخرد؟
مشاور بورس گروه سرمایه‌گذاری توس‌گستر ادامه می‌دهد: در دو سال گذشته رکود به وجود آمده در کشور آشکار بود و اینکه در این میان برخی از شرکت‌ها نه تنها یک‌بار هم کاهش قیمت سهام نداشته‌اند، بلکه شاهد افزایش نجومی قیمت سهام‌شان بوده‌ایم، جای سوال دارد. وی تصریح می‌کند: متاسفانه یکی از نقاط ضعف در شهرهای بزرگ به ویژه مشهد، تمایل بسیاری از افراد به افزایش سرمایه خود در مدت زمانی کوتاه، بدون زحمت و علم سرمایه‌گذاری است و این باور غلط فرهنگی موجب رشد قارچ‌گونه این شرکت‌ها و استقبال از آنها شده است. مسئولان دولت و سیستم‌های نظارتی باید روی سازوکار این مبادلات دقت بیشتری داشته و نگران سرمایه‌های خرد مردم باشند. اگر نظارتی در این حوزه وجود نداشت این رشد غیر واقعی و حباب‌گونه در قیمت سهام را شاهد نبودیم.
دانایی می‌گوید: بازار سرمایه و بورس دنیای بزرگی است و شرکت‌های بزرگی هم در آن وارد می‌شوند و یک حوزه کوچک نمی‌تواند آسیب چندانی به جایگاه بورس کشور بزند. بورس بازار مولد و دماسنج اقتصاد کشور است و آسیب فروش سهام شرکت‌ها به شهر خودمان وارد می‌شود. مردم به جای آشنا شدن با فضای سرمایه‌گذاری در بورس، به سوی چنین پدیده‌هایی رفته‌اند و لازم است اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به مردم صورت گیرد تا با هر هیجان و شایعه‌ای به سوی سرمایه‌گذاری نروند.
نتایج و تبعات بورس‌بازی خارج از بورس
آنچه که این روزها دغدغه اصلی اقتصاددانان، فعالان بازار بورس، تولیدکنندگان و حتی خود مردم شده، تبعات و تأثیرگذاری خریدوفروش سهام خارج از بازار بورس بر اقتصاد شهر، استان و کشور است. نگرانی اصلی این است که این شرکت‌ها تعهداتی بیش از ظرفیت و دارایی‌های خود ایجاد می‌کنند و حتی اگر چندین بار هم اقدام به افزایش سرمایه کنند، غالبا افزایش سرمایه این شرکت‌ها هم به‌صورت اعطای سهام جدید به سهامداران قبلی است، بیم آن می‌رود که به نقطه‌ای برسند که سرمایه آنها تکافوی پاسخ‌گویی به تعهدات شرکت را نداشته باشد. از جمله سایر تبعات این کار می‌توان به فرار سرمایه‌ها از تولید و کارآفرینی به سمت سفته‌بازی، ایجاد انتظارات سودآوری کوتاه‌مدت که این امر سبب کاهش تحمل سرمایه‌گذار در کسب سود در سایر فعالیت‌ها می‌شود، افزایش معاملات صوری از طریق دست‌کاری قیمت‌ها برای کسب سود بیشتر، ایجاد رکود در سایر بازارها و افزایش ریسک افرادی که با کمترین سرمایه به خرید سهام اقدام نموده‌اند، اشاره کرد.
خرید و فروش سهام، خارج از بورس
خطرناک است
pic3
نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی شیوه کار شرکت‌هایی را که خارج از بورس اقدام به خرید و فروش سهام خود کرده‌اند، خطرناک دانسته و به دنیای اقتصاد می‌گوید: برخی از این شرکت‌ها اموالی را خریده و یا به تملک درمی‌آورند و سپس سهام ۳۰ درصد از آن زمین و یا کارخانه را منتشر می‌کنند و از طریق عوامل خود در بازار، بدون واقعیت قیمت را به بورس بازی درمی‌آورند و پس از افزایش قیمت آن در بازار، سایر درصدها را از طریق واسطه‌ها به بازار عرضه می‌کنند. در واقع ۴۰ درصد ارزش سرمایه این املاک به صورت رایگان در اختیار چند نفر اصلی قرار گرفته و چیزی جز چند برگه کاغذ در دست مردم نیست و در صورت سقوط سهام، کسی پاسخگو نخواهد بود. این تجربه برای برخی از تعاونی‌ها اتفاق افتاده و سرمایه‌گذاران نتوانسته‌اند حتی به اصل سرمایه خود برسند چه برسد به سود.
محمد سیادت درباره دلیل وقوع چنین اتفاقاتی اظهار می‌کند: متاسفانه سیستم بانکی ما رها شده و در خدمت تولید نیست و سیستم حمایت‌های بانکی برای سرمایه‌گذاری روی کالاهای ارزشمند با کالاهای پیش پا افتاده فرقی نمی‌کند. بانک‌های خصوصی و تعاونی‌های اعتبار تنها به فکر منافع خود بوده و یکی از دلایل طولانی شدن رکود کشور این است که بانک‌های خصوصی درباره روند کاهش تورم و رکود که درخواست دولت است، مخالفت می‌کنند. این نوسانات در بازار سرمایه و پول نقد موجب نگرانی مردم شده و آنها سرمایه خود را در جایی قرار می‌دهند که سود بیشتری داشته باشد. وی خاطرنشان می‌کند: اگر سرمایه حاصل از فروش سهام در راستای تولید و اشتغال و پروژه های خدماتی و تولیدی به کار گفته شود ارزشمند است؛ اما در وضعیت کنونی هیچ ضابطه‌ای توسط قانون‌گذاران و سازمان‌های ذی‌ربط گذاشته نشده و برخی از شرکت‌ها از این خلا قانونی و بلاتکلیفی در اقتصاد استفاده می‌کنند. آنها اگر افرادی وطن‌پرست و ملی باشند، سرمایه به دست آمده را صرف تولید و خدمات می‌کنند در غیر این صورت این پول صرف دلال بازی و افزایش تورم می‌شود.
سیادت ادامه می‌دهد: هیچ تضمینی برای نرخ کنونی معاملات در بازار وجود ندارد و مردم تنها بر روی اوراقی که ارزشی ندارد، بورس بازی می‌کنند و دلیل این خطای فاحش و اتفاق اشتباهی که در آینده همه را گرفتار خواهد کرد، تاخیر مسئولان و سیاست‌گذاران در قانون‌گذاری برای این‌گونه کارها است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح می‌کند: چه کسی قیمت سهام این شرکت‌های خصوصی را به طور کاذب افزایش می‌دهد، این‌کار در مجموعه‌ای سالم می‌تواند درست باشد؛ اما احتمال خطا در آن بسیار زیاد است و در صورت عدم موفقیت در آینده اعتماد مردم به شرکت‌های سرمایه‌گذاری از بین خواهد رفت و دولت نمی‌تواند از طریق این شرکت‌ها در آینده به تجمیع سرمایه بپردازد
اهمیت اطلاعات در خریدوفروش سهام
برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نیاز به اطلاعاتی است که بتوان با کمک آنها منابع موجود و در دسترس را به نحوی مطلوب تخصیص داد. یکی از مهم‌ترین عوامل در تصمیم‌گیری صحیح، اطلاعات مناسب و مرتبط با موضوع تصمیم است که اگر به درستی فراهم و پردازش نشوند، اثرات منفی برای فرد گیرنده در پی خواهد داشت. از سوی دیگر، نوع و چگونگی دستیابی به اطلاعات نیز حائز اهمیت است. در صورتی که اطلاعات مورد نیاز به صورتی نامتقارن در بین افراد توزیع شود، می‌تواند نتایج متفاوتی را نسبت به موضوع واحد سبب شود. بنابراین، قبل از اینکه خود اطلاعات برای فرد تصمیم‌گیرنده مهم باشد، کیفیت توزیع زمانی اطلاعات است که باید به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. در صورت انتشار محرمانه و ناهمگون اطلاعات، واکنش‌های متفاوتی را از سوی سرمایه‌گذاران شاهد هستیم، که این امر تحلیل‌های نادرست و گمراه‌کننده‌ای را از وضعیت جاری بازار به همراه خواهد داشت. در نتیجه افرادی که از نظر اطلاعاتی نسبت به سایرین در موقعیت بهتری قرار داشته باشند، قادر به برآوردهای بهتری نیز خواهند بود و به دلیل این موقعیت اطلاعاتی، بر عرضه و تقاضای بازار تأثیر گذاشته و نوسانات قیمت‌های سهام را منجر می‌شوند. در وضعیت سهام فروشی که امروز شاهد آن هستیم، رانت اطلاعاتی برخی افراد سبب شده تا از ابزاری برای خرید یا فروش سهام خود استفاده کنند که این امر به معنای به مخاطره انداختن سرمایه‌های خرد افراد بسیاری است که با داشتن اطلاعات اندک اقدام به خریدوفروش می‌کنند.
شفافیتی در افزایش سهام این شرکت‌ها
وجود ندارد
pic۴
مدیرعامل شرکت مسکن‌سازان منطقه شرق که از شرکت های فعال در حوزه صنعت ساختمان شرق کشور به شمار می رود در این باره به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: مشکلات زیادی در جامعه ما وجود دارد که یکی از آنها عدم استفاده از منابع مالی موجود در کشور است؛ زیرا مکانیزم‌های لازم و تعریف شده در دنیا را نداریم و شیوه‌هایی که استفاده می‌شود، ممکن است تبعاتی به دنبال داشته باشد.
نوروزی با اشاره به وجود منابع مالی هنگفت موجود در کشور به شکل سرمایه‌های خرد و کلان در دست مردم، تصریح می‌کند: برای حفظ ارزش این سرمایه‌ها و یا ایجاد ارزش افزوده باید بسترهای لازم فراهم شود. شرکت عمران مسکن‌سازان منطقه شرق با مطالعه روش‌های رایج در دنیا بحث سهام پروژه را مطرح کرد و موفق شد یکی از بزرگترین کارهای توسعه شهری مانند طرح مجد و پروژه سارا را با منابع خرد مردم اجرایی کند که این‌کار با نظارت وزارت راه و شهرسازی و حسابرسان و با مکانیزم‌های مشخص و تعریف شده انجام شد.
نوروزی خاطرنشان می‌کند: با اجرای این‌گونه پروژه‌ها از صرف سرمایه و نقدینگی جامعه در سفته‌بازی و بازارهای کاذب و گرانی جلوگیری می‌شود؛ اما متاسفانه گاهی فعالیت‌هایی شکل می‌گیرد که به علت شفاف نبودن ممکن است در جایگاه خود هزینه نشود. وی با بیان اینکه خرید سهام توسط مردم در ماهیت خود کار خوبی است، می‌افزاید: این کارها نقایصی دارد که از جمله آنها می‌توان به عدم شفافیت اشاره کرد. منابع در این روش‌های خارج از عرف سهامی عام و خاص باید در پروژه‌های تعریف شده به کار گرفته شود. مشکلی که در حال حاضر در بحث سهام مطرح می‌شود، عدم شفافیت لازم است، اگرچه شرکت‌های توسعه‌گری بوده‌اند که توانستند اعتماد عمومی را در این کار جلب کنند و استقبال گسترده‌ای از آنها شده است.
شهردار اسبق مشهد ادامه می‌دهد: امیدواریم مدیران دولتی با هدایت، نظارت و کنترل این موضوع، به حفظ منابع مردمی بپردازند؛ زیرا در غیر این صورت و با بروز مشکل، اعتماد عمومی از بین رفته و زمینه مشارکت مردم در سرمایه‌گذاری‌های اصولی از بین می‌رود. اگر سرمایه مردم در جای درستی هزینه می‌شود، مسئولان هم باید با قاطعیت پشتیبانی کنند و اگر شرکت‌های سهامی خاص دارای مشکل هستند، جلوی این‌کار آنها گرفته شود و اجازه ندهند اعتماد عمومی به سرمایه‌گذاری اصولی از بین برود.
نوروزی یادآور می‌شود: استفاده از سرمایه‌های خرد در دست مردم کار درستی است، اگر در جهت توسعه اصولی شهرها و صنعت باشد، اگر شرکت‌هایی که اقدام به خرید و فروش سهام خود کرده‌اند سهامی عام باشند، باید مجوزهای لازم برای این‌کار را گرفته و طبق قانون باید الزامات سرمایه‌گذاری از طریق بورس را رعایت کنند؛ اما اگر شرکت‌ها سهامی خاص هستند باید در حوزه محدودی کار کنند.
مدیرعامل شرکت مسکن‌سازان منطقه شرق می‌گوید: مدیران استانی به جای مانع شدن، باید سرمایه جمع شده در استان را با سیستم نظارتی هدایت کنند تا در حوزه‌های مورد نیاز توسعه و عمران شهرها و صنعت به کار گرفته شود. امروز سهام خرید و فروش شده نمی‌تواند بدون ورود به فعالیت‌های مربوطه ارزش‌افزوده پیدا کند و این جای سوال دارد سهامی که برخی از شرکت‌ها اعلام می‌کنند پس از مدتی کوتاه بر ارزش آنها افزوده می‌شود، چگونه بدون اینکه وارد فعالیتی شده باشد، افزایش یافته و این نکته‌ای است که موسسات حسابرسی و مالی می‌توانند کنترل کرده و در نظارت‌های خود مورد بررسی قرار دهند.
وقتی اقتصاد سالم نباشد
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این‌باره می گوید: خرید و فروش سهام توسط شرکت های خارج از بورس، حاکی از این است که اقتصاد ما سالم نبوده و بر مدار خودش نیست، وقتی اقتصاد سالم باشد چنین مسائلی به وجود نمی‌آید.
حسن حسینی می‌افزاید: اینکه هر روز موضوعی در اقتصاد ما مطرح می شود، جای بررسی دارد.
یک روز بازار سکه و ارز، روز دیگر موبایل، مسکن و اتومبیل برای سرمایه‌گذاری مهم می شود و تنها بخشی که کمتر در بورس قرار می‌گیرد، بخش تولید است. این اتفاق اگر برای بخش تولید رخ دهد، به نفع تولیدکنندگان و اقتصاد کشور است.
نتیجه‌گیری
سودآوری حباب‌گونه و بی‌منطق این گونه سهام‌ها در کنار مشکلات حقیقی‌ها در بازار سرمایه می‌تواند عاملی برای گرایش سهامداران خرد بازار به سوی چنین بازارهایی باشد. این موضوع که خرید سهام این دست شرکت‌ها دارای ریسک‌های آشکار و نهان بسیاری است و برای سرمایه‌گذار می‌تواند تبعات منفی بسیاری به بار آورد برای اغلب کارشناسان مالی آشکار است؛ اما در کنار این موضوع می‌توان به تأثیرات مخرب تشکیل بازارهای دلالی و خریدوفروش‌هایی اشاره کرد که به واسطه این نوع دادوستدها ایجاد می‌شود.
شکل صحیح، سرمایه‌گذاری ورود شرکت‌ها به بورس و شفاف‌سازی اطلاعاتشان در حضور نهادهای نظارتی برای حضور سرمایه‌گذاران به صورت عمده است. حال آن‌که وقتی سهمی به این شکل عرضه می‌شود نگاه خریدار سهم به جای تحلیل و تعمیق در خصوص اطلاعات مالی شرکت به شایعات و جو ایجاد شده متمرکز می‌شود و خروج سرمایه‌گذاران از خریدها به شکل منطقی و تحلیل محور و ورود به بازار شایعات می‌تواند تبعات بسیار منفی را به بار آورد. هر چند اگر سهامداری قصد رصد صورت‌های مالی این دست شرکت‌ها به منظور خرید یا فروش سهام را داشته باشد، با عدم دسترسی به صورت‌های مالی آنها یا مواجه با صورت‌های مالی که اصالت آنها مورد تردید است، مواجه می‌شود.
با توجه به مطالب بیان شده و بالا گرفتن تب داغ سهام فروشی، باید منتظر ماند تا ببینیم صدای زنگ خطر این کار چه زمانی برای مسئولان امر به صدا در می‌آید. آنچه در این نوشتار بیان شد صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی از نحوه عملکرد این شرکت‌ها در عرضه سهام بود و قضاوت درباره فعالیت آنها و خریدوفروش سهام را به خود خوانندگان واگذار می‌کنیم و در پایان آرزو داریم هر آنچه که اتفاق می‌افتد، کمترین ضرر و زیان را برای سرمایه‌گذاران خرد این بازار داشته باشد.
دنیای اقتصاد، داود حاجیان پیروز، زهرا صفدری- امروز قیمت سهام چند شده؟ سایت شرکت برای خرید کی باز میشه؟ مجمع شرکت کی برگزار میشه؟ چه خبر از جایزه مجمع برای سهامدارا؟ میگن تا آخر سال قیمت سهامش 10 برابر میشه؟ حالا کجا سهامشو می‌فروشن؟ شنیدین میگن فلان مغازه کلا دیگه کارش شده دلالی سهام؟
این‌ها پرسش‌ها و حرف‌هایی است که امروز اگر هر جای شهر قدم بزنید، به گوش می‌رسد. فرقی هم نمی‌کند کسانی که درباره این موضوع صحبت می‌کنند پیر باشند یا جوان، زن باشند یا مرد، دارا باشند یا ندار، آن‌هایی که به قول خودشان سهام‌دار شرکت فلان هستند، آنقدر با اشتیاق به دفاع از عملکرد شرکت متبوعشان می‌پردازند که شاید خود مؤسسان شرکت هم هیچ‌گاه نتوانند چنین جانانه از آن دفاع کنند. کسانی هم که سهامی نخریدند شاید به پول‌های نداشته‌ای فکر می‌کنند که داشتن آن می‌توانست آنها را از سودهای زیاد و بادآورده بهره‌مند سازد. این روزها و شب‌ها آنقدر تب خرید و فروش سهام شرکت‌های خارج از بورس داغ است که سرمای پاییز امسال را کمرنگ کرده است. شیوع این وضعیت به کام عده معدودی است که سودهای سرشاری از این وضعیت نابسامان و غیرعادی کسب کرده‌اند و نگرانی اصلی درباره افرادی است که به‌عنوان سهام‌دار خرد شناخته می‌شوند و گاه تمامی سرمایه خود را به امید کسب سودهای چند برابری صرف سرمایه‌گذاری در این گونه شرکت‌ها کرده‌اند. در این نوشتار سعی داریم به دور از هرگونه قضاوت و اتهام‌زنی با استناد به قوانین جاری و رویه‌های استاندارد موجود در کشور به آسیب‌شناسی رواج این‌گونه خرید و فروش سهام پرداخته و به افزایش آگاهی افراد کمکی کرده باشیم.
در سالهای اخیر شرکت های مختلفی در سطح کشور و به ویژه شهر مشهد اقدام به فروش سهام خود خارج از بورس کرده اند، برای اطلاع از چگونگی ماجرا با یکی از شرکت هایی که به تازگی اقدام به این‌کار کرده و پیامکی با مضمون«خرید، فروش و پذیره نویسی سهام...» به ما ارسال کرده است، تماس گرفتیم. فرد پاسخگو می‌گوید: قیمت هر سهم 30 تومان و حداقل مبلغ قرارداد پنج میلیون تومان است و سقف آن تا یک میلیارد تومان هم می‌رسد و هرگاه فرد خریدار قصد فروش سهامش را داشته باشد، خود شرکت سهام را از او خریداری می‌کند؛ اما بهتر است صبر کنید؛ زیرا این موضوع به نفع خودتان بوده و قیمت سهام تا عید نوروز به 50 تومان هم می‌رسد. قیمت سهام شرکت ما هیچ‌وقت پایین نمی‌آید و اگر امروز به نرخ 30 تومان سهم را خریداری کنید، فردا با قیمت 31 تومان آن را از شما خریداری می‌کنیم.
وی برای جلب رضایت ما در خرید سهام، می‌گوید: شرکت ما معتبر و دارای ۱۱ کارخانه در تهران است، پروژه های بسیار مهمی در دست اجرا دارد و ارزش کل کارخانه‌هایش به ۴۵۰ میلیارد تومان می‌رسد، شرکت ناچیز و کوچکی نیست، ارزش سهام ما در ابتدا ۱۵ تومان بوده و به ۳۰ تومان رسیده است. این شرکت سهامی خاص است و مردم با خرید سهم، در سود شرکت شریک می‌شوند، ما با این کار هم به آبادانی کشور کمک می‌کنیم و هم به مردم سود می‌رسانیم.
بورس و بورس‌بازی
500 سال پیش زمانی که صرافان مقابل منزل «واندر بورس» در بلژیک اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کردند، شاید گمان نمی‌کردند این کار آنها سال‌ها بعد روند تکاملی طی کرده و نقش بی‌مانندی نه تنها در اقتصاد هر کشور بلکه در اقتصاد دنیا ایفا کند. بازار سرمایه به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد هر کشور، نقش مهمی در جذب پس‌اندازها و منابع مالی کوچک مردم و تخصیص آنها در جهت تأمین مالی طرح‌های بزرگ اقتصادی دارد. تردیدی نیست که رشد اقتصادی، توسعه رفاه و عدالت اجتماعی و گسترش سازوکارهای تأمین مالی در گرو رشد بازار سرمایه به تناسب سایر اجزای سیستم اقتصادی است. بورس از ارکان مهم اجرایی بازار سرمایه است که به عقیده اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران یک بازی برد-برد سه طرفه برای سرمایه‌گذار، منتشرکننده سهام و اقتصاد کلان کشور است. از جمله منافع سرمایه‌گذاری در بورس برای سرمایه‌گذار می‌توان به نبود حد سرمایه مجاز برای وارد شدن به بورس، قابلیت نقدشوندگی بالا، ظرفیت‌های باز موجود، کسب بازده مناسب، پوشش نسبی در مقابل تورم و برخورداری از معافیت‌های مالیاتی قانونی اشاره کرد.
شرکت‌های منتشر کننده سهام نیز می توانند از منافعی چون سهولت تأمین مالی شرکت‌ها از طریق بورس، افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه، افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی، ارزیابی بهتر عملکرد مدیریت شرکت، افزایش قدرت چانه‌زنی شرکت و بهبود ساختار مالی و اقتصادی بهره‌مند شوند. وجود بازار بورس فعال و شفاف به رشد و توسعه اقتصادی کشور، تخصیص بهینه سرمایه، افزایش ثروت و رفاه اقتصادی، کنترل حجم نقدینگی اقتصاد، گسترش اقتصاد بازار و نظارت عمومی بر شرکت‌ها کمک می‌کند.
آنچه اشاره شد منافع حاصل از یک بازار بورس فعال، شفاف و پویا در اقتصاد است که سودی سه جانبه همراه دارد؛ اما همواره در این بازار افرادی هستند که به هر نحوی به دنبال کسب سود در کمترین زمان هستند. در واقع «بورس باز» درصدد کسب سود سریع و آسان و بدون زحمت است و به‌واسطه این شیوه رفتار، بعضی مواقع سود می‌برد و بعضی وقت‌ها متحمل زیان می‌شود. ساموئلسون (1958) نام این گروه را ناظرین روز به‌روز و ساعت به ساعت بازار سهام می‌گذارد که می‌خرند و می‌فروشند یا برعکس در این فرآیند خرید و فروش که باعث حرکت بازار می‌شود، هیچ‌گونه مطالعه یا تحلیلی در خصوص سهام شرکتی که سهم آن‌را می‌خرند یا می‌فروشند، انجام نمی‌دهند. این دقیقا آن چیزی است که امروز شاهد آن هستیم، یعنی افراد زیادی که بدون توجه به کاری که می‌کنند، فقط به سودهایی می‌اندیشند که دیگران در زمان کوتاهی کسب کرده‌اند و آنها هم به همین امید اقدام به خریدوفروش سهام می‌کنند.
pic۱
عملکرد غیرقانونی قانونی‌نما
با توجه به نحوه عملکرد شرکت‌ها در عرضه سهام و قیمت‌گذاری بی‌ضابطه آن، پرسش این است که چرا همچنان این کار ادامه دارد؟ پاسخ این پرسش را باید در نحوه عرضه سهام جست‌وجو کرد. روند کلی فعالیت این‌گونه شرکت‌ها را می‌توان این‌گونه بیان کرد؛ ابتدا شخصی که در زمینه کسب‌وکار و تجارت سابقه و شهرت خوبی دارد، شرکتی را تاسیس می‌کند. سپس شرکت اصلی شرکت دیگری را تاسیس کرده و بخشی از سهام خود را به آن می‌فروشد، حال این شرکت است که وارد بازار شده و با تبلیغات و ایجاد جو روانی و شایعات مختلف، فروش سهام را آغاز می‌کند.
نکته جالب در قیمت‌گذاری سهام است؛ در ابتدای تشکیل شرکت، قیمت اسمی هر سهم را در اساس‌نامه بسیار پایین و در حد 100 تا 1000 ریال تعیین می‌کنند. همین امر در کنار بازار داغ شایعات و احتمال افزایش قیمت‌ها در آینده نزدیک سبب جذاب شدن بیشتر سهام شده و صفوف خرید زنجیره‌وار ایجاد می‌کند. این سؤال در ذهن متبادر می‌شود که آیا این رویه غیر قانونی نیست؟ به موجب ماده ۲۱ قانون «اصلاح قسمتی از قانون تجارت»، شرکت‌های سهامی خاص نمی‌توانند نسبت به انتشار آگهی و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام خود مبادرت ورزند، مگر اینکه از مقررات مربوط به شرکت‌های سهامی عام به نحوی که در قانون مذکور ذکر گردیده، تبعیت کنند. به دلیل همین محدودیت قانونی، هیات مؤسس غالبا به صورت غیرمستقیم و با تاسیس یک شرکت وابسته که همه یا بخشی از سهام آن را در اختیار دارد، اقدام به تبلیغ سهم و آگهی فروش آن می‌کند.
اگرچه فروش سهم از این طریق عملا باعث تغییر ماهیت و نه ظاهر شرکت از سهامی خاص به سهامی عام می‌گردد؛ ولی با توجه به اصلاحیه قانون تجارت به نظر نمی‌رسد بتوان اتهامی را از این حیث متوجه هیات مؤسس کرد، زیرا در ظاهر امر فعالیت مغایر با قانون تجارت جاری کشور انجام نگرفته است؛ اما بر کسی پوشیده نیست که شرکت‌های اصلی فعالانه در پس فعالیت شرکت فرعی قرار دارند و این‌گونه است که یک فعالیت غیرقانونی از نظر قوانین جاری کشور، ظاهری قانونی پیدا می‌کند.
سوء استفاده از یک خلأ قانونی
در فروش سهام شرکت‌ها
pic۲
یک کارشناس بورس در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد می‌گوید: براساس قانون، تمامی شرکت‌هایی که در سازمان بورس ثبت شده‌اند، تمامی خرید و فروش‌ها و فعالیت‌هایشان باید زیر نظر این سازمان باشد و بر همین اساس بازار پایه و پایه توافقی در فرا بورس شکل گرفت؛ اما در این میان و به ویژه در مشهد برخی از شرکت‌های سهامی خاص در حال سوء استفاده از یک خلأ قانونی هستند، کار آنها در خرید و فروش سهام خارج از بورس غیرقانونی نیست؛ اما در این میان سکوت و خلأ قانون را شاهد هستیم.
مهدی دانایی می‌افزاید: فروش سهام در این شرکت‌ها بدون ضابطه و مشخص بودن مکانیزم قیمت‌گذاری و ارزش‌گذاری است. آنها با کارشناسان داخلی خود بر روی سهام قیمت‌گذاری می‌کنند که اغلب این قیمت‌ها غیر واقعی و غلط است و مکانیزم و سیستمی برای خرید و فروش و عرضه و تقاضای سهام وجود ندارد. اگر ارزش ذاتی این شرکت‌ها را بررسی کنیم شاید ده‌ها و صدها برابر بیشتر از ارزش واقعی سهام معامله می‌شود و این‌کار به طور قطع با ریسک بالایی همراه است و ممکن است شائبه سفته‌بازی را به وجود بیاورد. وی خاطرنشان می‌کند: در صورت بروز اتفاقی در حوزه این شرکت‌ها و نبود منابع مالی لازم برای حفظ قیمت سهام، چه کسی پاسخگوی مردمی است که سهام را خریده‌اند؟ و آیا کسی با این قیمت‌های نجومی سهام را از مردم خریداری می‌کند؟ اینکه این شرکت‌ها در همان ابتدا اعلام می‌کنند که خود خریدار سهام مردم هستند، خلاف قانون و نوعی دور زدن قانون است. اگر روزی منابع مالی نباشد چه کسی می‌خواهد سهامی را که چند برابر شده است از مردم بخرد؟
مشاور بورس گروه سرمایه‌گذاری توس‌گستر ادامه می‌دهد: در دو سال گذشته رکود به وجود آمده در کشور آشکار بود و اینکه در این میان برخی از شرکت‌ها نه تنها یک‌بار هم کاهش قیمت سهام نداشته‌اند، بلکه شاهد افزایش نجومی قیمت سهام‌شان بوده‌ایم، جای سوال دارد. وی تصریح می‌کند: متاسفانه یکی از نقاط ضعف در شهرهای بزرگ به ویژه مشهد، تمایل بسیاری از افراد به افزایش سرمایه خود در مدت زمانی کوتاه، بدون زحمت و علم سرمایه‌گذاری است و این باور غلط فرهنگی موجب رشد قارچ‌گونه این شرکت‌ها و استقبال از آنها شده است. مسئولان دولت و سیستم‌های نظارتی باید روی سازوکار این مبادلات دقت بیشتری داشته و نگران سرمایه‌های خرد مردم باشند. اگر نظارتی در این حوزه وجود نداشت این رشد غیر واقعی و حباب‌گونه در قیمت سهام را شاهد نبودیم.
دانایی می‌گوید: بازار سرمایه و بورس دنیای بزرگی است و شرکت‌های بزرگی هم در آن وارد می‌شوند و یک حوزه کوچک نمی‌تواند آسیب چندانی به جایگاه بورس کشور بزند. بورس بازار مولد و دماسنج اقتصاد کشور است و آسیب فروش سهام شرکت‌ها به شهر خودمان وارد می‌شود. مردم به جای آشنا شدن با فضای سرمایه‌گذاری در بورس، به سوی چنین پدیده‌هایی رفته‌اند و لازم است اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به مردم صورت گیرد تا با هر هیجان و شایعه‌ای به سوی سرمایه‌گذاری نروند.
نتایج و تبعات بورس‌بازی خارج از بورس
آنچه که این روزها دغدغه اصلی اقتصاددانان، فعالان بازار بورس، تولیدکنندگان و حتی خود مردم شده، تبعات و تأثیرگذاری خریدوفروش سهام خارج از بازار بورس بر اقتصاد شهر، استان و کشور است. نگرانی اصلی این است که این شرکت‌ها تعهداتی بیش از ظرفیت و دارایی‌های خود ایجاد می‌کنند و حتی اگر چندین بار هم اقدام به افزایش سرمایه کنند، غالبا افزایش سرمایه این شرکت‌ها هم به‌صورت اعطای سهام جدید به سهامداران قبلی است، بیم آن می‌رود که به نقطه‌ای برسند که سرمایه آنها تکافوی پاسخ‌گویی به تعهدات شرکت را نداشته باشد. از جمله سایر تبعات این کار می‌توان به فرار سرمایه‌ها از تولید و کارآفرینی به سمت سفته‌بازی، ایجاد انتظارات سودآوری کوتاه‌مدت که این امر سبب کاهش تحمل سرمایه‌گذار در کسب سود در سایر فعالیت‌ها می‌شود، افزایش معاملات صوری از طریق دست‌کاری قیمت‌ها برای کسب سود بیشتر، ایجاد رکود در سایر بازارها و افزایش ریسک افرادی که با کمترین سرمایه به خرید سهام اقدام نموده‌اند، اشاره کرد.
خرید و فروش سهام، خارج از بورس
خطرناک است
pic3
نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی شیوه کار شرکت‌هایی را که خارج از بورس اقدام به خرید و فروش سهام خود کرده‌اند، خطرناک دانسته و به دنیای اقتصاد می‌گوید: برخی از این شرکت‌ها اموالی را خریده و یا به تملک درمی‌آورند و سپس سهام ۳۰ درصد از آن زمین و یا کارخانه را منتشر می‌کنند و از طریق عوامل خود در بازار، بدون واقعیت قیمت را به بورس بازی درمی‌آورند و پس از افزایش قیمت آن در بازار، سایر درصدها را از طریق واسطه‌ها به بازار عرضه می‌کنند. در واقع ۴۰ درصد ارزش سرمایه این املاک به صورت رایگان در اختیار چند نفر اصلی قرار گرفته و چیزی جز چند برگه کاغذ در دست مردم نیست و در صورت سقوط سهام، کسی پاسخگو نخواهد بود. این تجربه برای برخی از تعاونی‌ها اتفاق افتاده و سرمایه‌گذاران نتوانسته‌اند حتی به اصل سرمایه خود برسند چه برسد به سود.
محمد سیادت درباره دلیل وقوع چنین اتفاقاتی اظهار می‌کند: متاسفانه سیستم بانکی ما رها شده و در خدمت تولید نیست و سیستم حمایت‌های بانکی برای سرمایه‌گذاری روی کالاهای ارزشمند با کالاهای پیش پا افتاده فرقی نمی‌کند. بانک‌های خصوصی و تعاونی‌های اعتبار تنها به فکر منافع خود بوده و یکی از دلایل طولانی شدن رکود کشور این است که بانک‌های خصوصی درباره روند کاهش تورم و رکود که درخواست دولت است، مخالفت می‌کنند. این نوسانات در بازار سرمایه و پول نقد موجب نگرانی مردم شده و آنها سرمایه خود را در جایی قرار می‌دهند که سود بیشتری داشته باشد. وی خاطرنشان می‌کند: اگر سرمایه حاصل از فروش سهام در راستای تولید و اشتغال و پروژه های خدماتی و تولیدی به کار گفته شود ارزشمند است؛ اما در وضعیت کنونی هیچ ضابطه‌ای توسط قانون‌گذاران و سازمان‌های ذی‌ربط گذاشته نشده و برخی از شرکت‌ها از این خلا قانونی و بلاتکلیفی در اقتصاد استفاده می‌کنند. آنها اگر افرادی وطن‌پرست و ملی باشند، سرمایه به دست آمده را صرف تولید و خدمات می‌کنند در غیر این صورت این پول صرف دلال بازی و افزایش تورم می‌شود.
سیادت ادامه می‌دهد: هیچ تضمینی برای نرخ کنونی معاملات در بازار وجود ندارد و مردم تنها بر روی اوراقی که ارزشی ندارد، بورس بازی می‌کنند و دلیل این خطای فاحش و اتفاق اشتباهی که در آینده همه را گرفتار خواهد کرد، تاخیر مسئولان و سیاست‌گذاران در قانون‌گذاری برای این‌گونه کارها است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح می‌کند: چه کسی قیمت سهام این شرکت‌های خصوصی را به طور کاذب افزایش می‌دهد، این‌کار در مجموعه‌ای سالم می‌تواند درست باشد؛ اما احتمال خطا در آن بسیار زیاد است و در صورت عدم موفقیت در آینده اعتماد مردم به شرکت‌های سرمایه‌گذاری از بین خواهد رفت و دولت نمی‌تواند از طریق این شرکت‌ها در آینده به تجمیع سرمایه بپردازد
اهمیت اطلاعات در خریدوفروش سهام
برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نیاز به اطلاعاتی است که بتوان با کمک آنها منابع موجود و در دسترس را به نحوی مطلوب تخصیص داد. یکی از مهم‌ترین عوامل در تصمیم‌گیری صحیح، اطلاعات مناسب و مرتبط با موضوع تصمیم است که اگر به درستی فراهم و پردازش نشوند، اثرات منفی برای فرد گیرنده در پی خواهد داشت. از سوی دیگر، نوع و چگونگی دستیابی به اطلاعات نیز حائز اهمیت است. در صورتی که اطلاعات مورد نیاز به صورتی نامتقارن در بین افراد توزیع شود، می‌تواند نتایج متفاوتی را نسبت به موضوع واحد سبب شود. بنابراین، قبل از اینکه خود اطلاعات برای فرد تصمیم‌گیرنده مهم باشد، کیفیت توزیع زمانی اطلاعات است که باید به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. در صورت انتشار محرمانه و ناهمگون اطلاعات، واکنش‌های متفاوتی را از سوی سرمایه‌گذاران شاهد هستیم، که این امر تحلیل‌های نادرست و گمراه‌کننده‌ای را از وضعیت جاری بازار به همراه خواهد داشت. در نتیجه افرادی که از نظر اطلاعاتی نسبت به سایرین در موقعیت بهتری قرار داشته باشند، قادر به برآوردهای بهتری نیز خواهند بود و به دلیل این موقعیت اطلاعاتی، بر عرضه و تقاضای بازار تأثیر گذاشته و نوسانات قیمت‌های سهام را منجر می‌شوند. در وضعیت سهام فروشی که امروز شاهد آن هستیم، رانت اطلاعاتی برخی افراد سبب شده تا از ابزاری برای خرید یا فروش سهام خود استفاده کنند که این امر به معنای به مخاطره انداختن سرمایه‌های خرد افراد بسیاری است که با داشتن اطلاعات اندک اقدام به خریدوفروش می‌کنند.
شفافیتی در افزایش سهام این شرکت‌ها
وجود ندارد
pic۴
مدیرعامل شرکت مسکن‌سازان منطقه شرق که از شرکت های فعال در حوزه صنعت ساختمان شرق کشور به شمار می رود در این باره به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: مشکلات زیادی در جامعه ما وجود دارد که یکی از آنها عدم استفاده از منابع مالی موجود در کشور است؛ زیرا مکانیزم‌های لازم و تعریف شده در دنیا را نداریم و شیوه‌هایی که استفاده می‌شود، ممکن است تبعاتی به دنبال داشته باشد.
نوروزی با اشاره به وجود منابع مالی هنگفت موجود در کشور به شکل سرمایه‌های خرد و کلان در دست مردم، تصریح می‌کند: برای حفظ ارزش این سرمایه‌ها و یا ایجاد ارزش افزوده باید بسترهای لازم فراهم شود. شرکت عمران مسکن‌سازان منطقه شرق با مطالعه روش‌های رایج در دنیا بحث سهام پروژه را مطرح کرد و موفق شد یکی از بزرگترین کارهای توسعه شهری مانند طرح مجد و پروژه سارا را با منابع خرد مردم اجرایی کند که این‌کار با نظارت وزارت راه و شهرسازی و حسابرسان و با مکانیزم‌های مشخص و تعریف شده انجام شد.
نوروزی خاطرنشان می‌کند: با اجرای این‌گونه پروژه‌ها از صرف سرمایه و نقدینگی جامعه در سفته‌بازی و بازارهای کاذب و گرانی جلوگیری می‌شود؛ اما متاسفانه گاهی فعالیت‌هایی شکل می‌گیرد که به علت شفاف نبودن ممکن است در جایگاه خود هزینه نشود. وی با بیان اینکه خرید سهام توسط مردم در ماهیت خود کار خوبی است، می‌افزاید: این کارها نقایصی دارد که از جمله آنها می‌توان به عدم شفافیت اشاره کرد. منابع در این روش‌های خارج از عرف سهامی عام و خاص باید در پروژه‌های تعریف شده به کار گرفته شود. مشکلی که در حال حاضر در بحث سهام مطرح می‌شود، عدم شفافیت لازم است، اگرچه شرکت‌های توسعه‌گری بوده‌اند که توانستند اعتماد عمومی را در این کار جلب کنند و استقبال گسترده‌ای از آنها شده است.
شهردار اسبق مشهد ادامه می‌دهد: امیدواریم مدیران دولتی با هدایت، نظارت و کنترل این موضوع، به حفظ منابع مردمی بپردازند؛ زیرا در غیر این صورت و با بروز مشکل، اعتماد عمومی از بین رفته و زمینه مشارکت مردم در سرمایه‌گذاری‌های اصولی از بین می‌رود. اگر سرمایه مردم در جای درستی هزینه می‌شود، مسئولان هم باید با قاطعیت پشتیبانی کنند و اگر شرکت‌های سهامی خاص دارای مشکل هستند، جلوی این‌کار آنها گرفته شود و اجازه ندهند اعتماد عمومی به سرمایه‌گذاری اصولی از بین برود.
نوروزی یادآور می‌شود: استفاده از سرمایه‌های خرد در دست مردم کار درستی است، اگر در جهت توسعه اصولی شهرها و صنعت باشد، اگر شرکت‌هایی که اقدام به خرید و فروش سهام خود کرده‌اند سهامی عام باشند، باید مجوزهای لازم برای این‌کار را گرفته و طبق قانون باید الزامات سرمایه‌گذاری از طریق بورس را رعایت کنند؛ اما اگر شرکت‌ها سهامی خاص هستند باید در حوزه محدودی کار کنند.
مدیرعامل شرکت مسکن‌سازان منطقه شرق می‌گوید: مدیران استانی به جای مانع شدن، باید سرمایه جمع شده در استان را با سیستم نظارتی هدایت کنند تا در حوزه‌های مورد نیاز توسعه و عمران شهرها و صنعت به کار گرفته شود. امروز سهام خرید و فروش شده نمی‌تواند بدون ورود به فعالیت‌های مربوطه ارزش‌افزوده پیدا کند و این جای سوال دارد سهامی که برخی از شرکت‌ها اعلام می‌کنند پس از مدتی کوتاه بر ارزش آنها افزوده می‌شود، چگونه بدون اینکه وارد فعالیتی شده باشد، افزایش یافته و این نکته‌ای است که موسسات حسابرسی و مالی می‌توانند کنترل کرده و در نظارت‌های خود مورد بررسی قرار دهند.
وقتی اقتصاد سالم نباشد
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این‌باره می گوید: خرید و فروش سهام توسط شرکت های خارج از بورس، حاکی از این است که اقتصاد ما سالم نبوده و بر مدار خودش نیست، وقتی اقتصاد سالم باشد چنین مسائلی به وجود نمی‌آید.
حسن حسینی می‌افزاید: اینکه هر روز موضوعی در اقتصاد ما مطرح می شود، جای بررسی دارد.
یک روز بازار سکه و ارز، روز دیگر موبایل، مسکن و اتومبیل برای سرمایه‌گذاری مهم می شود و تنها بخشی که کمتر در بورس قرار می‌گیرد، بخش تولید است. این اتفاق اگر برای بخش تولید رخ دهد، به نفع تولیدکنندگان و اقتصاد کشور است.
نتیجه‌گیری
سودآوری حباب‌گونه و بی‌منطق این گونه سهام‌ها در کنار مشکلات حقیقی‌ها در بازار سرمایه می‌تواند عاملی برای گرایش سهامداران خرد بازار به سوی چنین بازارهایی باشد. این موضوع که خرید سهام این دست شرکت‌ها دارای ریسک‌های آشکار و نهان بسیاری است و برای سرمایه‌گذار می‌تواند تبعات منفی بسیاری به بار آورد برای اغلب کارشناسان مالی آشکار است؛ اما در کنار این موضوع می‌توان به تأثیرات مخرب تشکیل بازارهای دلالی و خریدوفروش‌هایی اشاره کرد که به واسطه این نوع دادوستدها ایجاد می‌شود.
شکل صحیح، سرمایه‌گذاری ورود شرکت‌ها به بورس و شفاف‌سازی اطلاعاتشان در حضور نهادهای نظارتی برای حضور سرمایه‌گذاران به صورت عمده است. حال آن‌که وقتی سهمی به این شکل عرضه می‌شود نگاه خریدار سهم به جای تحلیل و تعمیق در خصوص اطلاعات مالی شرکت به شایعات و جو ایجاد شده متمرکز می‌شود و خروج سرمایه‌گذاران از خریدها به شکل منطقی و تحلیل محور و ورود به بازار شایعات می‌تواند تبعات بسیار منفی را به بار آورد. هر چند اگر سهامداری قصد رصد صورت‌های مالی این دست شرکت‌ها به منظور خرید یا فروش سهام را داشته باشد، با عدم دسترسی به صورت‌های مالی آنها یا مواجه با صورت‌های مالی که اصالت آنها مورد تردید است، مواجه می‌شود.
با توجه به مطالب بیان شده و بالا گرفتن تب داغ سهام فروشی، باید منتظر ماند تا ببینیم صدای زنگ خطر این کار چه زمانی برای مسئولان امر به صدا در می‌آید. آنچه در این نوشتار بیان شد صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی از نحوه عملکرد این شرکت‌ها در عرضه سهام بود و قضاوت درباره فعالیت آنها و خریدوفروش سهام را به خود خوانندگان واگذار می‌کنیم و در پایان آرزو داریم هر آنچه که اتفاق می‌افتد، کمترین ضرر و زیان را برای سرمایه‌گذاران خرد این بازار داشته باشد.
ارسال نظر