جنون سرعت از کرخه تا راین
امیررشید مهرآبادی
در برخورد با بسیاری از افرادی که اصطلاحا، عشق سرعت هستند و جویا شدن از دلایل این امر، چنین پاسخ می‌دهند که: اتومبیل تندرو خریداری کرده‌ام که سریع برانم و نه لاک‌پشتی و نیز می‌گویند که خودرو اگر قرار بوده با سرعت ۱۰۰ کیلومتر تردد کند پس چرا سازنده، دستیابی به سرعت ۲۲۰ کیلومتر را برای آن در دسترس قرار داده است.
همچنین با اشاره به سرعت بالا در بزرگراه‌های اروپایی، درخواست بالا رفتن استاندارد جاده‌ها و بالطبع بالا رفتن میانگین سرعت هستند، ولی آیا به‌درستی در کشورهای دیگر می‌توان با چنین سرعت‌هایی و بدون برخورد پلیس تردد کرد و آیا از کنار کرخه تا حاشیه راین این مقدار فاصله است؟

این روزها رانندگی تبدیل به یکی از اجزای زندگی هر شخص شده است؛ به‌طوری‌که اگر این قسمت را از زندگی هر شخصی جدا سازند، به‌طور یقین با سختی‌هایی روبه‌رو می‌شود. رانندگی کردن به‌خصوص در خیابان‌های شلوغ و پرترافیک کلان شهرها و به‌ویژه با وجود آلودگی زیاد هوا کاری بس دشوار است که نیاز به ترفند‌ها و ریزه‌کاری‌هایی برای لذت بردن از آن دارد.
بسیاری از رانندگان با اینکه هیچ عجله‌ای در رسیدن به مقصد ندارند، باز هم با سرعت می‌رانند. این امر باعث استرس‌زا شدن رانندگی برای ایشان شده و لذت رانندگی را با این کار از دست می‌دهند. (البته ناگفته نماند رانندگی با سرعت بالا لذتی غیرقابل‌توصیف دارد، اما در جایی که بتوان سرعت گرفت و نه در میان انسان‌ها و اتومبیل‌ها!) همچنین علاوه‌بر اینکه شاید متحمل ضرر و زیان مالی شوند با جان مردم هم بازی می‌کنند. شاید یکی از دلایلی که بعضی افراد با سرعت بالا رانندگی می‏کنند این است که می‌گویند: «دیر شده.» پس اگر فقط چند دقیقه زودتر راه بیفتیم، دیگر نیازی به سریع راندن نیست. همیشه برخورد آنی و غیرمنتظره با رویدادها و مسائل، چه خوب و چه بد باعث ایجاد استرس می‌شود. این استرس می‌تواند عواقبی وخیم به دنبال داشته باشد که بعدها خود را نشان می‏دهد. چرا بعضی از افراد پس از رانندگی یا در حین رانندگی بسیار اخمو و ترشرو هستند یا اینکه حالت تدافعی دارند؟ این به‌خاطر وجود استرس است. از مهم‌ترین دلایل ایجاد تنش و استرس در رانندگی، سرعت بالا و رقابت با رانندگان دیگر است. اکثر اوقات هنگامی که خیال می‌کنیم رانندگی با سرعت بالا می‌تواند باعث صرفه‏جویی در وقت شود، می‏فهمیم که اینطور هم نیست. عدم توانایی در تصمیم‏گیری به موقع به دلیل سرعت بالا و وجود استرس می‌تواند عاملی شود تا دقیقا ورودی یک بزرگراه را رد کرده و پس از طی چند متر که دیگر راه برگشتی نیست بفهمیم! یا اینکه یک تصادف بسیار کوچک هم شاید باعث اتلاف وقتی قابل توجه شود.

در بررسی گزارش‌های پلیس از حوادث رانندگی، بالاترین آمار حوادث رانندگی مربوط به تخطی از سرعت مجاز و مطمئنه است. یکی از اشکالات سرعت زیاد در رانندگی بالا رفتن ضریب خطا و افزایش ضریب عکس‌العمل است و خودرو نیز در زمان‌های نیاز به توقف اضطراری، مسافت بیشتری برای توقف نیاز دارد که همین افزایش مسافت توقف گاهی می‌تواند به از دست دادن جان یک انسان ختم شود.
اگر سرعت مجاز در یک اتوبان 120 کیلومتر بر ساعت و طول مسیر 480 کیلومتر باشد و شما با 20 درصد سرعت غیر‌مجاز؛ یعنی 144 کیلومتر بر ساعت برانید تنها 45 دقیقه زودتر به مقصد می‌رسید، اما اگر با این سرعت تصادف کنید احتمال مرگ شما و دیگر سرنشینان خودرو 5 برابر افزایش می‌یابد. حال در نظر بگیرید که افزایش سرعت در مسیرهای کوتاه‌تر، تقریبا تغییر محسوسی در زمان رسیدن به مقصد ایجاد نمی‌کند و با کوچک‌ترین توقف اضطراری، تمام خودروهایی که با سرعت پایین‌تر در حال حرکت بودند، از شما خواهند گذشت.

در بسیاری از موارد که از رانندگان دارای سرعت زیاد، درباره دلایل رانندگی با سرعت بالا پرسیده می‌شود عمدتا سرعت را لذت‌بخش می‌دانند و از سرعت برای تخلیه قسمتی از هیجانات و انرژی جوانی یاد می‌کنند. حال آنکه از منظر روانشناسی سرکوب برخی کمبودهای اجتماعی و احساس قدرت و برتری‌جویی، از عوامل اصلی این مطلب است. در ایران حداقل سرعت رانندگی در بزرگراه‌ها 70 کیلومتر بر ساعت و حداکثر سرعت مجاز برای خودروهای سواری 120 کیلومتر بر ساعت است. در فرانسه سرعت مجاز متغیر بوده و در آب و هوای خشک 130 کیلومتر بر ساعت و در شرایط بارانی 110 کیلومتر بر ساعت بوده که در سال 2005 جهت کاهش مصرف سوخت و میزان تصادفات، سرعت مجاز به 115 کیلومتر در ساعت کاهش یافت. آلمان که به عدم‌محدودیت سرعت در جهان معروف است تقریبا در 30 درصد جاده‌ها محدودیت سرعت وجود دارد و در 10 درصد جاده‌ها نیز سیستم‌های کنترل سرعت مجاز نصب شده است. در همه جاده‌های این کشور برای کامیون- اتوبوس و وسایل نقلیه دارای تریلر محدودیت سرعت وجود دارد.

در نروژ دو سرعت مجاز وجود دارد، در مناطق پرجمعیت 50 کیلومتر بر ساعت و در مناطق کم جمعیت 80 کیلومتربر ساعت است. در بهترین آزادراه‌ها سرعت مجاز به 100 کیلومتر بر ساعت می‌رسد و در حال حاضر بررسی‌ها و آزمایش‌های لازم در حال انجام است تا سرعت به 110 کیلومتر بر ساعت افزایش یابد. در انگلستان از سال 1930 تا 1965 اغلب راه‌های خارج شهر و آزادراه‌ها بدون محدودیت سرعت بودند، همین امر باعث افزایش چشمگیر تصادفات در آزادراه‌ها خصوصا در شرایط مه‌آلود شد، به همین دلیل سرعت مجاز 112 کیلومتر بر ساعت تعیین شد و در سال 1967 به 100 کیلومتر بر ساعت کاهش یافت. در سال 1955 سرعت مجاز برای وسایل نقلیه سنگین حمل بار 30 کیلومتر بر ساعت تعیین شد. در کانادا نیز حداکثر سرعت مجاز 110 کیلومتر بر ساعت است.