تحلیلی از وزیر راه و شهرسازی درباره ماموریت‌های شهردار جدید
پایتخت سه مساله اساسی دارد
عباس آخوندی در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود، پیرامون ماموریت‌های شهردار آینده تهران منتشر کرده، از سه مساله اساسی پایتخت گفته است که به اعتقاد او، سکاندار جدید این کلان‌شهر باید حل آنها را در اولویت قرار دهد. رئیس شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به‌عنوان مسوول عالی رتبه ناظر بر حسن اجرای مقررات و ضوابط بالادست شهری، معتقد است: «حرکت سخت و گران شهروندان در سطح شهر، شهر فروشی و همچنین بی‌اعتمادی شهروندان به مدیریت شهری»، سه چالش اساسی پایتخت در شرایط فعلی است که باید در اولین فرصت بعد از استقرار کامل ترکیب جدید مدیریت شهری در تهران، حل و فصل شود.
عباس آخوندی در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود، پیرامون ماموریت‌های شهردار آینده تهران منتشر کرده، از سه مساله اساسی پایتخت گفته است که به اعتقاد او، سکاندار جدید این کلان‌شهر باید حل آنها را در اولویت قرار دهد. رئیس شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به‌عنوان مسوول عالی رتبه ناظر بر حسن اجرای مقررات و ضوابط بالادست شهری، معتقد است: «حرکت سخت و گران شهروندان در سطح شهر، شهر فروشی و همچنین بی‌اعتمادی شهروندان به مدیریت شهری»، سه چالش اساسی پایتخت در شرایط فعلی است که باید در اولین فرصت بعد از استقرار کامل ترکیب جدید مدیریت شهری در تهران، حل و فصل شود. سختی حرکت در شهر تهران از نگاه وزیر راه و شهرسازی، مجموعه‌ای از متغیرها همچون وابستگی شدید مسافرت‌های درون شهری به سفر با خودروی شخصی، ترافیک‌های طاقت‌فرسا و در نتیجه اتلاف وقت مفید شهروندان و از آن مهمتر، سرعت پایین حرکت در معابر را شامل می‌شود که به دلیل ضعف حلقه اصلی که همان شبکه حمل و نقل عمومی بخصوص کمبود ظرفیت مترو در مقابل تقاضای انبوه است، در حال حاضر مشکلات در این زمینه افزایش پیدا کرده است.
آخوندی برای حل این مساله، اولویت قایل شدن برای توسعه شبکه حمل و نقل عمومی با اولویت مترو را به شهردار آینده پیشنهاد می‌کند. توسعه شبکه یکپارچه مترو در کلان‌شهرهای دنیا، راهکار آزموده شده هم برای کاهش ترافیک و هم افزایش کیفیت محیط زیست شهرها است. رئیس شورای عالی شهرسازی، درباره مساله دوم که از آن به شهرفروشی یاد می‌کند، معتقد است: مدیریت شهری به جای فروش ضوابط از طریق تغییر حریم قانونی و از قبل مصوب مقررات ساختمانی به نفع گروه محدود، باید با پایبندی نسبت به ضوابط طرح‌های جامع و تفصیلی شهر، از حقوق عمومی همه شهروندان در برابر منافع اقلیت، محافظت کند. بخش‌هایی از نوشته‌های عباس آخوندی درباره سه مساله اصلی پایتخت را در زیر بخوانید: این روزها انتخاب شهردار نقل محافل است. قاعدتا شهردار باید بتواند مساله یا مسائل مشخصی از شهر را حل کند. تهران سه مساله اصلی دارد.
مساله اول آن است که جابه‌جایی در شهر گران و با سختی صورت می‌گیرد. ساعتها وقت مردم هر روز در ترافیک می‌گذرد. عده‌ای به‌کارشان نمی‌رسند. آلودگی محیط زیست، عدم ایمنی و عصبیت تبعات بعدی آن است. مساله دوم، بی‌انضباطی و شهرفروشی است که عمومیت یافته و در نتیجه سرزندگی، هویت، کیفیت و قابلیت زندگی در بسیاری از نقاط شهر، با مشکل مواجه شده است. مساله سوم، بی‌قانونی در شهر است که موجب لگدمال شدن حقوق شهروندان و موجب بی‌اعتمادی عمومی و هرج و مرج شهری شده است. بنابراین، شهرداری که انتخاب می‌شود باید بتواند این سه مساله اصلی شهر را تدبیر کند. راهکار اصلی ترافیک و آلودگی هوای تهران، شهرسازی ریل‌پایه است. بدین مفهوم که عمده جابه‌جایی در تهران باید بر بنیان حمل و نقل عمومی و ریلی صورت گیرد، اعم از ریل سبک مانند تراموا که شهردار پیشین در ۱۲ سال به آن نزدیک هم نشد یا مترو که باز در دوره مدیریت فعلی هیچ‌گاه در برابر توسعه خودرومحورِ شهر مورد اولویت قرار نگرفت.
اجرای شهرسازی ریل‌پایه در پیوند با ریل حومه‌ای و اتصال آن به شبکه راه‌آهن می‌تواند هجوم روزانه ماشین‌ها در هر صبح به تهران را کاهش و سامان دهد. موضوعی که هیچ‌گاه در دستور کار شهردار فعلی قرار نگرفت. نکته بعدی پایبندی به طرح جامع و تفصیلی است که تنها راهِ به سامان رسیدن شهر است و نهایتا نیاز به شهرداری داریم که پایبند به حاکمیت قانون باشد. امیدوارم که شوراهای شهر در طبقه‌بندی و تعیین اولویت مدیریت شهری دقت داشته باشند و شهردارانی انتخاب کنند که بتوانند مساله مشخصی را حل کنند و در پایان دوره، گزارش مشخصی به مردم ارائه کنند.
اصلاحات حمل و نقلی
کارشناسان شهری درباره اصل وریشه مشکلات ترافیکی وآلودگی هوا -مرتبط به سه مساله اساسی پایتخت- نوع نگاه مدیران شهری به شهر را عامل می‌دانند و تاکید می‌کنند: متاسفانه دغدغه مدیران حرکت ماشین در سطح شهر است، نه حرکت انسان. در مواجهه با این چالش، صاحب‌نظران اقتصاد شهر و شهرسازان، راه‌حل ترکیبی حمل و نقلی، اقتصادی، اجتماعی و شهرسازانه را پیشنهاد می‌کنند. از این منظر برای مواجهه با مساله حمل و نقل تهران، نگاه انسانی‌تر به موضوع با ارجحیت نظام حمل و نقل عمومی برشخصی و فراهم کردن بستر حرکت پیاده و دوچرخه در سطح شهر است. هم اکنون مجموعه سیاست‌ها و اقدامات انجام شده منجر به سرکوب حمل و نقل عمومی توسط حمل و نقل شخصی شده است.
به نظر همزمان با سرمایه‌گذاری در حوزه حمل و نقل عمومی انبوه بر(مترو و اتوبوس) و پرهیز از سرمایه‌گذاری درخصوص تسهیل استفاده از اتومبیل شخصی شامل معابر و بزرگراه‌های جدید، پل‌های طبقاتی جدید وتونل‌های جدید باید نظام قیمت‌گذاری حمل و نقل شخصی با توجه به آثار خارجی زیان‌بار استفاده از آن در زندگی شهروندان به خصوص در بخش هزینه‌های متغیر مورد بازنگری جدی قرار گیرد. در این باره، حبیب‌اله طاهرخانی صاحب‌نظر شهری معتقد است: بازنگری در قیمت حامل‌های انرژی،عوارض سالانه خودرو با توجه به میزان حرکت و آلایندگی و قیمت‌گذاری مناسب پارکینگ‌های حاشیه‌ای و عمومی و حق تردد ضروری است.علاوه بر این در قیمت‌گذاری حمل و نقل عمومی توجه به قابل رقابت بودن با حمل و نقل شخصی و اعطای یارانه به منظور مصرف بیشتر کالای خوب و ارزشمند مدنظر قرار گیرد.
از نظر شهرسازی طرح جامع وتفصیلی شهر تهران لازم است به فوریت با هدف ترکیب با نظام حمل و نقل عمومی (TOD) یا همان «شهرسازی ریل‌پایه» مورد بازنگری قرار گیرد. طی دوره‌های اخیر، اساس بارگذاری درخصوص تراکم‌های ساختمانی و کاربری‌ها در طرح جامع وتفصیلی شهر تهران، عرض معابر شهری بوده است. در حالی که در رویکردهای اخیر برنامه‌ریزی شهری در دنیا، بارگذاری تراکم ساختمانی و استقرار فعالیت‌های دارای جذب سفر بالا در اطراف ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی صورت می‌گیرد. شهر توکیو در این زمینه یک الگوی موفق جهانی است؛ وقتی از طریق تصاویر ماهواره‌ای و از بالا به شهر نگاه کنید تصاویر جزایر بلند مرتبه ای را در شهر توکیو می‌بینید که همه این جزایر بلند مرتبه در اطراف ایستگاه‌های قطار شهری شکل گرفته‌اند.
موضوع بعد به‌عنوان راهکار شهرسازانه برای مواجهه با ترافیک شهری مربوط به اختلاط کاربری‌ها به جای تفکیک کاربری‌ها در سطح شهر است. محورهای برنامه اصلاح حمل و نقل شهری تهران می‌تواند به شرح زیر در دستور کار مدیران شهری جدید قرار بگیرد: گسترش حمل و نقل عمومی به خصوص مترو و سیستم اتوبوسرانی تندرو و پرهیز از صرف منابع برای ایجاد معابر بزرگراهی جدید، کنترل و پایش آلودگی هوا و صدا با همکاری دستگاه‌های دولتی وبخش عمومی و نهادهای مدنی و غیر دولتی شهروندان با تدوین واجرای منشور کنترل آلودگی هوا با استفاده از ظرفیت‌های اخیر مصوبه مجلس درخصوص کنترل آلودگی هوا، گسترش و توسعه تسهیلات و وسایل نقلیه غیر موتوری (دوچرخه)، پرهیز از ایجاد مسیرهای جدید دوچرخه بدون بررسی جامع و مکان‌یابی با توجه به جمیع جهات، فراهم کردن بسترها و تضمین ایمنی حرکت پیاده و معلولان در شهر و همچنین توسعه پیاده‌راه‌ها در بافت‌های تاریخی و مقاصد اصلی سفر، کنترل رفتارهای ترافیکی و کاهش تصادفات با گسترش استفاده از فناوری‌های نوین و هوشمندسازی نظام حمل و نقل ترافیک، گسترش سیستم‌های نظارت تصویری، کاهش و مدیریت تقاضای سفر در شهر، برتری دادن سیستم حمل و نقل عمومی به شخصی ازطریق روش‌هایی همچون افزایش سرعت جابه‌جایی در حمل و نقل عمومی، برتری قیمتی حمل و نقل عمومی به شخصی و بالا بردن آسایش سفر وامکان برنامه‌ریزی در استفاده از حمل و نقل عمومی، مدیریت حمل و نقل بار در شهر.
حمل و نقل بار اگرچه سهم محدودی از کل سفرها را در شهر به خود اختصاص می‌دهد، ولی چنانچه به نحو مناسبی مدیریت نشود آمد وشد در کل شبکه را با اختلال مواجه می‌کند. برای این منظور، مدیریت زمانی بارگیری و تخلیه بار و هدایت به ساعات حداقل بار ترافیکی و ساماندهی بنگاه‌های حمل بار از اولویت‌های اساسی است. همچنین استفاده از ابزار قیمتی در مدیریت ترافیک شهری و اخذ عوارض سبز از خودروهای آلاینده از جمله اصلاحات مورد نیاز حوزه حمل و نقل و ترافیک شهر تهران است. قیمت‌گذاری متنوع پارکینگ‌های عمومی و حاشیه‌ای، قیمت‌گذاری ورود به محدوده ترافیک با توجه به میزان توقف در محدوده، وضع عوارض عبور از بزرگراه‌ها، تونل‌ها و پل‌های دوطبقه و تخصیص مستقیم منابع حاصل از آن به حمل و نقل عمومی و همچنین وضع عوارض ویژه بر مصرف حامل‌های انرژی در منطقه کلان شهری تهران و مصرف آن در شبکه حمل و نقل عمومی نیز از جمله برنامه‌های اصلاحی است.
طاهرخانی درباره یکی دیگر از انواع اصلاحات مورد نیاز در پایتخت، معتقد است: در برخی کلان‌شهرهای جهان برای تشویق شهروندان به استفاده از سایر ظرفیت‌های حمل و نقلی به جای خودروی شخصی، از سیاست خیابان باریک در شهرداری‌ها استفاده می‌شود. اجرای سیاست خیابان باریک و باریک‌تر، برای اتومبیل‌های شخصی به نفع سیستم حمل و نقل عمومی و دوچرخه و پیاده، باعث کاهش آلودگی و افزایش مطلوبیت زندگی در شهرهای بزرگ از جمله تهران خواهد شد. در نهایت، لازم است تعریف پروژه‌های عمرانی شهری خارج از چارچوب ضوابط بالادست، متوقف شود.
ارسال نظر