در هفته‌ای که گذشت مجتمع فرهنگی «باغ کتاب» پس از سال‌ها ساخت‌وساز و تعویق در افتتاح، سرانجام گشایش یافت. این مجتمع که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین کتابفروشی کشور یاد شده و بنا بر گفته‌ها هزینه‌ای افزون بر ۲۰۰ میلیارد تومان برایش صرف شده است،‌ در مساحت ۱۱۰ هزار متر مربع علاوه بر نمایشگاه دائمی با ۱۰ سالن سینما و آمفی تئاتر و همچنین مراکز تفریحی و فرهنگی دیگر همه روزه از ساعت ۱۰ تا ۲۲ پذیرای علاقه‌مندان است. تالارهای متعدد باغ کتاب همچون تالار علم خردسال، تالار علم کودک، تالار علم نوجوان، کشتی کتاب، بخش داستان‌های تجسمی، داستان‌های شاهنامه و مجموعه سالن‌های سینما، تئاتر، همایش و... از جمله زیر پروژه‌های باغ کتاب به‌شمار می‌آیند. همچنین در این مکان به مساحت ۱۰ هزار متر مربع بام سبز باغ کتاب تهران در نظر گرفته شده است که فضایی دلنشین برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان فراهم می‌کند. در بخش فروشگاهی باغ کتاب، ۴۰۰ هزار جلد کتاب در ۷۰ هزار عنوان به نمایش گذاشته شده است.

باغ کتاب کجاست؟

باغ کتاب تهران در تپه‌های عباس‌آباد تهران واقع شده است. این باغ از شرق با کتابخانه ملی ایران، از شمال شرقی با فرهنگستان‌های علوم و زبان و ادبیات فارسی، از شمال غربی با باغ هنر و از غرب با باغ‌موزه دفاع مقدس همسایه است. فضای داخلی باغ کتاب تهران شامل ۱۶ سالن نمایشگاهی هریک به مساحت ۲ هزار متر مربع و در دو طبقه بنا شده است. قرار است باغ کتاب تهران به‌عنوان نمایشگاه کتاب دائمی در چهارفصل سال به نمایش و ارائه کتاب بپردازد.

امکانات

مجتمع بزرگ «باغ کتاب» به نمایشگاه کتاب محدود نمی‌شود. شبکه اطلاع‌رسانی برای جست‌وجو و سفارش کتاب از جمله این امکانات است. همچنین در باغ کتاب، قالب‌های الکترونیکی کتاب به رسمیت شناخته می‌شود و برای سهولت دسترسی مخاطبان به این قالب‌های جدید اقدامات اساسی صورت خواهد گرفت. در باغ کتاب، نمایشگاهی از آخرین پدیده‌های فناوری تولید و نشر کتاب (سخت‌افزار و نرم‌افزار) به معرفی و ترویج آنها می‌پردازد و نیز موزه‌ای تحت عنوان موزه کتاب برپا می‌شود که در آن مجموعه‌ای از اسناد و مدارک و ابزار تاریخی تولید و نشر کتاب در ایران به نمایش درمی‌آید. از دیگر بخش‌های «باغ کتاب» می‌توان به «درمانگاه کتاب» اشاره کرد. کتاب‌درمانی روشی موثر و مفید در درمان بیماری‌ها با استفاده از مطالعه کتاب است که از سال‌ها پیش به‌عنوان یک روش بین‌رشته‌ای کتابداری و روان‌شناسی دنبال شده است.

باغ کتاب کلینیکی (درمانگاهی) به این منظور تاسیس می‌کند و علاقه‌مندان می‌توانند به پزشکان این درمانگاه مراجعه و از خدمات آنها استفاده کنند. رستوران باغ کتاب، همزمان پذیرای ۵۰۰ نفر از مراجعان است و در طبخ غذا و ارائه منوهای پیشنهادی ابتکاراتی مبتنی بر کتاب و مطالعه به کار می‌بندد. همچنین کافه‌کتاب، یک نوع چای‌سرای ویژه کتاب است که در طراحی فضا و چگونگی پذیرایی مهمانان در آن، عنصر کتاب نقش ممتازی دارد. علاوه بر اینها یک فضای اختصاصی برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده است که در آن افزون بر عرضه مستقیم کتاب و محصولات فرهنگی و جذاب مناسب این دوره سنی، امکان بازی و سرگرمی نیز برای آنها فراهم می‌شود.

ویترین بزرگ کتاب

اینکه کشور ما از نظر تعداد کتابفروشی‌ها و ویترین کتاب در مضیقه است موضوعی است که سال‌ها است از سوی صاحب‌نظران و ناشران بر سر آن اتفاق نظر وجود دارد. بسیاری دلیل پایین بودن آمار مطالعه در کشور را نبود تناسب بین تعداد کتابفروشی‌ها و میزان محصولات ناشران می‌دانند. با این همه درباره راهکار برون‌رفت از این بحران اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی ایجاد مراکز غیر‌خصوصی مانند باغ کتاب را راه‌حل مناسبی برای حل این مشکل می‌دانند و گروهی دیگر مخالف این نظریه هستند و براین باورند که اگر چه کمبود کتابفروشی‌ها احساس می‌شود ولی راه‌حل ایجاد تسهیلات ویژه برای کتابفروشی‌های خصوصی است نه ایجاد رقبایی که با بودجه‌های کلان سازمان‌های دولتی یا سازمان‌هایی مانند شهرداری راه رقابت عادلانه با آنها را بسته است. از سوی دیگر متولیان برپایی این مجتمع بر این باورند که باغ کتاب با عرضه ۳۰هزار عنوان کتاب کودک فرصت مناسبی برای عرضه و فروش را فراهم می‌کند.

هیچ نقطه دیگری را در ایران نداریم که بتواند امکان عرضه و فروش را برای این حجم از کتاب به‌وجود بیاورد. این فضا کمک می‌کند تا محرومیتی را که بسیاری از ناشران کودک با آن مواجه هستند و بعضا در طول سال هیچ‌گونه ویترینی برای عرضه پیدا نمی‌کنند پوشش دهد. در مقابل منتقدان اعتقاد دارند کمبود ویترین کتاب توجیهی نیست که با مدیریت غلط، همین تعداد ویترین محدود را هم در معرض خطر قرار بدهیم. باید بررسی کنیم با چنین فضای جذابی که دست‌کم ۱۴ تا ۱۵هزار مترمربع فضای سرپوشیده فروشگاهی دارد و در ۳۶۵ روز سال قرار است کتاب عرضه کند دیگر چه کسی سراغ کتابفروشی‌های سطح شهر تهران می‌رود. حال باید دید با شفاف‌شدن برنامه «باغ کتاب» که در شروع کار تا حدی برای ناشران و مردم مبهم است، در آینده با تعامل با ناشران و کتابفروشان،‌ آیا بر میزان سرانه مطالعه افزوده خواهد شد یا با حذف کتابفروشی‌های مستقل قوزی بر قوزهای اقتصاد نشر خواهد نشست.