خدمات گردشگری و نقش آن در توسعه گردشگری اصفهان

شهرام امیری*

بی تردید خدمات؛ اصلی ترین تولید صنعت گردشگری به شمار می‌رود به گونه ای که هرساله میلیون ها انسان از سراسر گیتی برای دریافت خدمات گردشگری به سرزمین های مختلف سفر می کنند. در این میان مطابق با آمار جهانی جهانگردی در حدود ۴۰۰ میلیون نفر در زیرساخت های گردشگری به بیش از یک و نیم میلیارد گردشگر در سراسر جهان خدمات رسانی می کنند. اگر بپذیریم که خدمات اصلی ترین خروجی گردشگری به شمار می‌رود پس نگاهی هرچند گذرا به ارائه خدمات در شهر تاریخی اصفهان داشته باشیم. هم اینک که براساس برنامه ریزی به عمل آمده همچون سند آمایش استان، برش استانی سند توسعه برنامه ششم گردشگری به یکی از مهم‌ترین و اساسی ترین محورهای توسعه شهر و استان اصفهان بدل شده پس لازم است تا به مقوله ارائه خدمات گردشگران به عنوان اساسی ترین بخش این صنعت نگاه ویژه ای داشته باشیم. اگرچه نباید فراموش کنیم که کمیت و کیفیت خدمات ارائه شده به گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است. در این راستا خدمات ارائه شده به گردشگران را می توان در چند دسته تقسیم بندی نمود.

۱- خدمات اقامتی، اعم از انواع اقامت های گردشگری

۲- خدمات دولتی اعم از ارائه خدمات کنسولی، شهری، امنیتی و مواردی از این دست

۳- خدمات مسافرتی، دفاتر خدمات مسافرتی

استان اصفهان در حوزه خدمات اقامتی از منظر کمی و کیفی از یکسو نیاز مبرم به توسعه زیرساخت های اقامتی از جمله تاسیس هتل هایی با درجه های بالاهمچون پنج ستاره داشته و از سوی دیگر لزوم نظارت دائم به ارائه خدمات گردشگری در این واحدهای اقامتی به گردشگران که توسط کارکنان هتل ها انجام می‌شود از طریق لزوم آموزش های به روز و نظارت اداری به کارکرد آنها بیش از پیش احساس می‌شود. در بررسی کارکردهای خدماتی گردشگران به نظر می‌رسد در حوزه دوم یعنی خدمات اداری و دولتی بیش از هر زمان دیگر در اصفهان نیازمند توسعه کمی و کیفی هستیم. به گونه ای که ارائه خدمات شهری به گردشگران یکی از اصلی ترین کارکردهای این صنعت است که از آن جمله می‌توان به آموزش شهروندی جهت برخورد با گردشگر انواع خدمات مانند پذیرایی، بهداشتی، حمل و نقل و ترابری، ترافیک و مواردی از این دست اشاره کرد. یعنی اینکه اگر محور توسعه شهر اصفهان در آینده گردشگری است، تمامی امکانات شهر در راستای توسعه براین مبنا باید آماده شود. برنامه ریزی جهت ایجاد زیرساخت ها در این حوزه باید به این سمت گرایش یابد.

پرسش مهمی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا مردم اصفهان و همچنین زیرساخت های ارائه خدمات در این حوزه به طور کامل به سوی توسعه شهر از منظر گردشگری سوق یافته اند؟ سومین مرحله توسعه خدمات مسافرتی از طریق دفاتر مسافرتی است در این حوزه نیز به نظر می رسد توسعه کمی این دفاتر در دستور کار سازمان ذیربط متولی گردشگری قرار گرفته؛ اما در اینجا نباید فراموش کنیم که در دو حوزه گردشگری داخلی و خارجی فعالیت های این دفاتر از یکسو تعریف تورهای ایران گردی و اصفهان گردی و همچنین از سوی دیگر نداشتن تلاش در راستای ایجاد تورهای مسافرتی خارج از کشور و برقراری تورهای گردشگری ویژه جذب گردشگران خارجی به داخل استان اصفهان متمرکز است که به نظر می رسد در این راستا نیز عمدتا تورهای دست دوم یعنی برقراری تورهای مسافرتی ویژه خروج گردشگران به خارج از کشور پیش از دو زمینه دیگر فعال است.

در این راستا در دو حوزه دولتی و خصوصی به ویژه در راستای تبلیغات و بازاریابی برای جلب و جذب گردشگران خارجی از طریق دفاتر مسافرتی داخل استان هنوز در ابتدای راه هستیم. در این زمینه عزم جدی مسئولان و تلاش های فعالان گردشگری باید بیش از گذشته باشد به هر ترتیب صنعت گردشگری صنعتی است که جهت بسط و گسترش آن نیازمند برنامه‌های جدی است. چراکه ظرفیت های توسعه به گونه ای است که هرگونه کوتاهی در هر بخش آن منتج به از دست رفتن فرصت های زودگذر در این حوزه با وجود رقابت های فعال جهانی خواهدشد. در این بین سرنوشت ناخوشایند بسیاری از کشورهای گردشگر پذیر منطقه می‌تواند راهگشای برنامه های آتی برای توسعه باشد.

*کارشناس ارشد میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان