فاصله بهره‌وری ایران با استانداردهای جهانی
مهندس سجادی مدیر عامل سازمان بهره‌وری انرژی ایران بهره وری به عنوان یک شاخص کلیدی عملکرد و نشانگر نحوه استفاده ار منابع در تولید محسوب می‌شود. یکی از ارکان رشد اقتصادی افزایش بهره‌وری است. از آنجا که انرژی یکی از اصلی‌ترین نهاده‌‌های تولید می‌باشد، میزان بهره‌وری بر آثار سیستمی که در هزینه‌ها ی تولیدی، رقابت پذیری و بهره‌وری کل عوامل خواهد داشت، با تاثیر بر میزان انتشار آلاینده‌های زیست محیطی بر رفاه اجتماعی تاثیر مضاعف دارد. بر اساس آمارهای رسمی در سال 1389 حدود 37 در صد از انرژی در بخش‌های خانگی، تجاری و عمومی، 24 درصد در بخش صنعت، 26 درصد در بخش حمل و نقل، 4 درصد در بخش کشاورزی مصرف شده و 9 درصد به مصارف غیر انرژی رسیده است. چنانکه مشخص است مصرف انرژی با رشد اقتصادی دارای همبستگی مثبت بوده و به این ترتیب مطابق انتظار به طور متوسط مصارف انرژی در سال‌های گذشته با افزایش همراه بوده است. اما باید توجه داشت که با افزایش بهره‌وری می‌توان همراه با روند رشد، میزان رشد مصرف را کاهش داده و کنترل کرد. اما پایین بون قیمت مبنا حامل‌های انرژی، عدم رعایت الگوی مصرف استفاده از تکنولوژی‌های ناکارآمد و الزامات قانونی ناکامی سبب شده است بهره‌وری انرژی در حد مطلوب نباشد. برای سنجش میزان بهره‌وری انرژی در اقتصاد ملی از سه شاخص عمده شدت مصرف انرژی، ضریب انرژی و بهره‌وری انرژی استفاده می‌گردد. شدت مصرف انرژی معیاری است برای تعیین کارایی انرژی در سطح اقتصاد ملی و کشور که به طور سالانه از تقسیم مصرف نهایی انرژی به تولید ناخالص داخلی به دست می‌آید. این شاخص در سال 2009 بر اساس برابری قدرت خرید در ایران حدود 250 تن معادل نفت خام به ازای هر یک میلیون دلار تولید ناخالص داخلی بوده است در حالی که مقدار متوسط جهانی شاخص حدود 120 می‌باشد. اگر ارزش تولید ناخالص داخلی بر مبنای نرخ اسمی برابری ارز کشورها تبدیل شود این شاخص برای ایران حدود 900 و برای متوسط جهانی حدود 200 خواهد بود به عبارت دیگر با توجه به تفاوت در محاسبات شاخص‌ شدت مصرف انرژی کشور ما بین 2 تا 4.5 برابر متوسط جهانی است. ضریب انرژی شاخص دیگری است که روند تغییرات بهره‌وری انرژی در هر دوره زمانی را نشان می‌دهد و از تغییر نرخ رشد مصرف نهایی انرژی بر نرخ رشد تولید نا خالص داخلی به دست می‌آید که ظرف سه دهه گذشته به طور متوسط در هر دهه کاهش یافته و نشانگر موفقیت در افزایش بهره‌وری انرژی می‌باشد. شاخص بهره‌وری انرژی نیز عکس شدت انرژی است . اما چنانکه اشاره شد عدم افزایش بهره‌وری انرژی منجر به رشد بی رویه مصارف داخلی و کاهش درآمد‌های ارزی صادارات منابع انرژی، افزایش نیاز به سرمایه گذاری برای ایجاد تاسیسات تولید، تبدیل را متقابل انرژی افزایش سهم هزینه‌های انرژی و در بخش تولید، افزایش سهم هزینه انرژی در سبد اقتصاد خانواده و نهایتا افزایش آلاینده‌های زیست محیطی می‌گردد. ارتقای بهره‌وری انرژی مبتنی بر چهار رکن و راهبرد اساسی قیمتی، انتقال وتوسعه تکنولوژی آموزش آگاهسازی و تغییر رفتار و تدوین و اجرای مقررات و استانداردها است که به رکن آن به عنوان راهبرد‌های غیر قیمتی شناخته می‌شوند. باید توجه داشت که راهبرد‌های غیر قیمتی بدون به کارگیری راهبرد قیمتی معمولا موثر نیست و یکی از عوامل توفیق ناکافی در کنترل معرف انرژی، کاهش قیمت واقعی این نهاده در سالهای گذشته بوده است اما اجرای فاز هدفمندی یارانه‌ها زمینه حل این مساله را فراهم کرده است. سازمان بهره‌وری انرژی ایران از طریق ابزار‌های حاکمیتی سیاست گذاری، تسهیل گری و نظارتی تلاش کرده است از همه راهبردهای غیر قیمتی فوق استفاده نمایند. آموزش و آگاهسازی، افزایش بهره‌وری در تبدیل، انتقال و توزیع انرژی، ارتقای بازده در تجهیزات و فرایند‌های انرژی بر و ایجاد شبکه هوشمند انرژی الکتریکی از مهمترین حوزه‌های فعالیت این سازمان تا کنون بوده است.