نگاهی به مناظرات انتخاباتی در آلمان

گرچه نظام‌های سیاسی در هر یک از کشورهای دنیا تفاوت بسیاری با هم دارند، اما می‌توان گفت شیوه‌های تبلیغات و ارائه برنامه‌ نامزدهای انتخاباتی تقریبا در سراسر دنیا مشابه است. بر این اساس یکی از اصلی‌ترین روش‌های معرفی کاندیداها و آشنایی با برنامه‌های آنها مناظره‌های زنده تلویزیونی است. در این رابطه کشورهای انگلیس و آمریکا جزو اولین کشورهایی هستند که از این روش در انتخابات خود استفاده کردند (انگلیس اولین مناظره زنده تلویزیونی انتخابات را در سال ۱۹۵۹ و آمریکا در سال ۱۹۶۰ برگزار نمود). اما کشور آلمان که اولین مناظره انتخاباتی خود را در سال ۱۹۶۸ برگزار نمود، به عقیده کارشناسان یکی از مناسب‌ترین شیوه‌های مناظره‌ زنده انتخاباتی را در میان کشورهای غربی داراست. با توجه به اینکه نظام سیاسی آلمان مشابه کشورهای انگلیس، کانادا، استرالیا و... «دموکراسی پارلمانی» است - در نظام «دموکراسی پارلمانی» هر حزبی که بیشترین نماینده را به‌واسطه رأی مردم در پارلمان داشته باشد، سکان هدایت دولت را به‌دست خواهد گرفت. شخص اول دولت نیز در این نظام نخست‌وزیر یا صدراعظم است که از حزب حاکم انتخاب می‌شود. همچنین در این نظام رئیس‌جمهور نقشی نمادین دارد - انتخاب حزب‌ها برای حضور در مناظره‌های تلویزیونی، مهم‌ترین چالش محسوب می‌شود.

بر این اساس، مناظرات انتخاباتی در آلمان در چند دور برگزار می‌شود که تمامی حزب‌ها در آن حضور و در یکی از مناظرات دو کاندیدای اصلی نقش پررنگ‌تری دارند. آخرین مناظره تلویزیونی این کشور نیز به سپتامبر ۲۰۱۳ و چند هفته قبل از برگزاری انتخابات ملی بر می‌گردد که در آن آنگلا مرکل، صدراعظم فعلی آلمان و رقیب سوسیال دموکراتش پیر اشتاین بروک در مدت ۹۰ دقیقه، مباحث مختلفی را به بحث گذاشتند. موضوعاتی که در این مناظره مطرح شد طیف گسترده‌ای را شامل می‌شد که اصلی‌ترین آنها سیاست‌های داخلی، سیاست‌های خارجی از قبیل بحران سوریه و اختلاف نظر درباره سیاست اقتصادی آلمان در قبال یونان و همچنین افشاگری‌های اسنودن بود. در این مناظره که به‌طور زنده از چند شبکه تلویزیونی و رادیویی آلمان پخش می‌شد، خانم مرکل از کارنامه ۴ ساله خود دفاع کرد. همچنین این مناظره که با حضور ۴ مجری شبکه‌های دولتی و خصوصی برگزار شد بیش از ۱۵ میلیون بیننده داشت. در این رابطه یکی از نکات حائز اهمیتی که در آن زمان کارشناسان به آن اشاره داشتند این بود که فاصله زمانی میان مناظره و برگزاری انتخابات (حدود سه هفته) زیاد بود. به عقیده آنها زیاد بودن فاصله میان مناظره و روز برگزاری انتخابات، به کاهش اثرات این مناظرات در انتخابات منجر می‌شود.

ویژگی‌های ستادهای انتخاباتی

در آلمان قوانین فدرال هیچ محدودیتی برای طول مدت فعالیت ستادهای انتخاباتی مشخص نکرده است. همچنین به غیر از ممنوعیت تبلیغاتی که در روز انتخابات و در نزدیکی محل‌های اخذ رأی در نظر گرفته شده، هیچ محدودیت دیگری در قوانین فدرال برای تبلیغات انتخاباتی تعیین نشده است. این درحالیست که قوانین ایالتی و محلی تنها محدودیت‌هایی را در نظر گرفته‌اند. بر اساس این قوانین ستادهای انتخاباتی تنها مجاز خواهند بود در چند هفته منتهی به انتخابات از بیلبوردهای تبلیغاتی استفاده کنند. همچنین بر اساس قوانین ایالتی ستادهای انتخاباتی تنها اجازه دارند در چند مورد محدود و مشخص شده و آن هم در ماه آخر، تبلیغات رادیویی و تلویزیونی خود را انجام دهند. بر این اساس در آلمان هر حزب تنها می‌تواند یک کلیپ تبلیغاتی ۹۰ ثانیه‌ای تهیه کند و تعداد دفعات پخش آن در تلویزیون نیز به تعداد رأی آن حزب در انتخاب دوره قبل بستگی دارد.

در واقع حزب‌های کوچک تقریبا ۴ بار حق پخش کلیپ‌های تبلیغاتی را در دو شبکه اصلی و دولتی آلمان (ZDF و ARD) و حزب‌های بزرگ همچون دموکرات‌های مسیحی حدود ۸ بار اجازه پخش کلیپ‌های خود را در این کانال‌ها دارند. در آلمان حزب‌های سیاسی برای تمام فعالیت‌هایی که در قانون اساسی این کشور تعریف شده است از بودجه دولتی بهره‌مند می‌شوند که ستادهای انتخاباتی یکی از این فعالیت‌ها است. بر این اساس تمام حزب‌هایی که در انتخابات دوره قبل بیش از ۵/ ۰ درصد کل آراء را کسب کرده باشند شامل دریافت این کمک‌های دولتی می‌شوند. مبلغ این کمک‌ها نیز به درصد رأی حزب‌ها در انتخابات پیشین بستگی دارد که بر اساس آن هر حزب به ازای هر رأی ۷/ ۰ یورو دریافت می‌کند. البته کل بودجه‌ای که سالانه به هر حزب تعلق می‌گیرد محدودیت ۱۳۳ میلیون یورویی دارد. همچنین هزینه‌های در نظر گرفته برای اعضای حزب و کمک‌های شخصی از دیگر منابع درآمدی حزب‌ها در آلمان است. البته بر اساس گزارش سایت «پولیتیکو»، هزینه ستادهای انتخاباتی حزب‌های بزرگ در آلمان در حدود ۳۰ میلیون یورو است.

انتخابات امسال

امسال قرار است انتخابات ملی آلمان در ۲۴ سپتامبر برگزار شود. این انتخابات که هر ۴ سال یک بار پیش از ۲۲ اکتبر برگزار می‌شود، امسال به منظور مصادف نشدن با تعطیلات مدارس اندکی زودتر برگزار خواهد شد. در این رابطه به ‌نظر می‌رسد آنگلا مرکل امسال نیز تمایل زیادی دارد تا دوباره به صدراعظمی آلمان انتخاب شود. او از سال ۲۰۰۵ صدراعظم آلمان است و اعلام کرده است که در دور چهارم انتخابات نیز حضور خواهد یافت. طی این ۱۱ ‌سال مهر شخصی او پای سیاست‌های اقتصادی و سیاسی اروپا نقش بسته است. سیاست‌های ریاضتی گسترده برای حل بحران بدهی ناحیه اروپا، پناه دادن به بیش از یک میلیون پناهنده در آلمان و متحد کردن اروپا در مقابل روسیه برخی از اقدامات او در سال‌های صدراعظمی است. اما به‌نظر می‌رسد او به‌تدریج محبوبیت خود را از دست داده است. بر این اساس انتظار می‌رود «حزب آلترناتیو آلمان» در انتخابات پیش‌رو بتواند موفقیت‌های پیش‌بینی نشده‌ای را به‌دست آورد، حزبی راست‌گرا که سیاست‌های ضد اسلامی، ضدمهاجرت و ضداتحادیه اروپا دارد. این حزب که در انتخابات ایالتی و محلی موفق عمل کرده، در حال حاضر از حمایت ۱۳ درصدی برخوردار است. اگر این حزب در انتخابات پیش‌رو آنگلا مرکل را شکست دهد، اتحادیه اروپا باید منتظر شوک بزرگ دیگری باشد.

نگاهی به مناظرات انتخاباتی در آلمان