آوار پسوردهای پرشمار بر ذهن انسان مدرن
تا حالا فکر کرده‌اید که یک فرد در زندگی مدرن برای دوام آوردن و به روز بودن باید چند پسورد (password)، رمز، یا شماره را در ذهنش حفظ کند؟ رمز و پسوردهایی که گم شدن یا فراموش شدن هر کدامشان ممکن است ضرر و زیان بسیاری برای او به دنبال داشته باشد. بیایید با هم تعدادی از آنها را که ضروری هستند بشماریم، پسورد ایمیل، پسورد فیسبوک، رمز کارت‌های بانکی، پسورد اینترنتی بانکی، رمز دوم کارت، پسورد ورود به سامانه محل کار، پسورد وبلاگ، رمز کارت بنزین، شماره ملی، شماره شناسنامه، پین کد موبایل و گاهی کد پستی و... چندین و چند شماره و رمز دیگر. این شماره‌ها و رمزها کلید گاوصندوق‌هایی هستند که بخش بزرگی از دارایی‌ها و داشته‌های مادی و معنوی ما را حفظ می‌کنند و درست همان اندازه که کلید یک گاو صندوق برای یک بانکدار مهم و حیاتی است، هر کدام از اینها هم مهم و ضروری هستند.
بسیاری از ما در طول روز یا هفته با یک مورد از این مجموعه‌ای که در بالا ردیف کردیم سر و کار داریم و برای انجام گرفتن کارمان باید به یاد بیاوریمش. تا اینجای کار شاید کسی به آن سوی ماجرا فکر نکند و تنها همین را در نظر آورد که چه خوب است که همین رمز و پسوردها حریم خصوصی و داشته‌های شخصیمان را در برابر دیگران حفظ می‌کند و امنیت می‌بخشد. آن سوی ماجرا اما شاید کمی تلخ باشد، وقتی که با استرس و ترس قرار است این رمزها و کدها و پسوردها را که در دنیای واقعی هیچ معنایی ندارند برای در امان ماندن از دیگران به حافظه خود یا گوشی موبایل سپرد.
فقط تصور اینکه یکی از این پسوردها و رمزها به دست افراد غریبه، اعم از دزدها، هکرها، افراد سودجو یا متخلف بیافتد، آنها می‌توانند با جابه‌جا کردن یا عوض کردن این رمزها دار و ندار ما را از بین برده یا مال خود کنند. می‌توان اینگونه گفت که این پسوردها اگر چه ارقامی بی‌معنا در دنیای مجازی هستند، اما گاهی ضرر و زیان ناشی از لو رفتن یا فراموش کردنشان می‌تواند افراد را در زندگی واقعیشان نیست و نابود کند. مثلا لو رفتن رمز یا هک شدن حساب بانکی ما.
حال ارزش و اعتبار ایمیل، فیسبوک یا دیگر شبکه‌های اجتماعی هم اگر چه در بیشتر مواقع مادی نیست، اما بخش مهمی از خاطرات، عکس‌ها، نوشته‌ها و داشته‌های خصوصی ما را در خود دارند، دوستی می‌گفت، «وقتی پسورد ایمیلم توسط هکر یا هکرهایی به سرقت رفته بود، تصور اینکه فردی غریبه در ایمیل من مشغول کند و کاو است به من این احساس را می‌داد که فردی غریبه به درون خانه‌ام پا گذاشته و مشغول وارسی نقاط مختلف آن، اعم از اتاق خواب، حمام، آشپزخانه و درون کمدهاست.» با این همه خوشبختانه راهکارهایی که در دنیای مجازی برای به دست آوردن و برگرداندن ایمیل‌های فراموش شده یا سرقت شده هست کم نیست، اما حتی احتمال یک روز خارج شدن آنچه به وسیله این پسوردها محافظت می‌شود هم ترس‌آفرین است.
مصطفی شکوهی فرد روانشناس و روان درمان است، از او درباره فشارها و تاثیرات ناشی از حفظ کردن این همه پسورد در دنیای مدرن پرسیده‌ایم و اینکه هراس‌ها و استرس‌های ناشی از گم شدن از آنها با افراد چه می‌کند، او اینگونه پاسخ داد: «البته برای ذهن انسان حفظ کردن و به یاد آوردن این تعداد پسورد و رمز کار سنگین و طاقت فرسایی نیست، یعنی در حقیقت هیچ فشار مظاعفی به مغز وارد نمی‌شود، حتی می‌توان گفت کمترین اثری هم بر روی ساختار ذهنی افراد ندارد، چه بسا انسان در دوره مدرسه و دانشگاه مفاهیم و مطالبی گاه هزاران برابر تعداد حروف یک یا چند پسورد را به ذهن سپرده است، اما آنچه در این میان این مفاهیم را مهم و تاثیرات آن بر روح و روان انسان‌ها را قابل بررسی می‌کند، به میزان اهمیت و نقش آنها در زندگی افراد بستگی دارد، ممکن است فردی رمز یا رمزهای کارت‌های بانکی یا دیگر کارت‌های خود را به حافظه سپرده باشد و همیشه در هراس و نگرانی دائم از دست دادن آنها باشد، آنگاه است که به یاد داشتن و مشغول بودن ذهنی به این پسوردها و تلاش برای تغییرات هر از چند گاه آنها ممکن است به آسیبی برای روان افراد بدل شود؛ چرا که برای انسان‌ها تأثیر روانی ضرر کردن دو برابر قوی‌تر از لذت به‌دست آوردن است. از همین رو گرفتار بودن دائم افراد برای به خاطر سپردن و تلاش برای دور نگه داشتن رمزها و پسوردهای مهم ممکن است به آسیبی روانی برای افراد بدل شود.»
انسان پیشامدرن نیاز چندانی به حفظ و نگهبانی از این همه پسورد و رمز را نداشت، در نهایت اگر پول یا طلایی داشت آن را در بالشت زیر سر یا گوشه‌ای از خاک باغچه حیاط پنهان می‌کرد، اما هر چه بود همان یک مورد بود، انسان مدرن اما برای حفاظت از داشته‌های پرشمارش به حفظ چندین و چند کلیدواژه و رمز نیاز دارد. از همین رو است که می‌گویند هر چه بیشتر میل به داشتن و خواستن، داشته باشی بیشتر هم در هراس و اندوه از دست دادن خواهی بود.
نگهبانی و نگهداشت این همه رمز و پسورد و هراس از دست دادن یک یا همه آنها را هم باید به فشارها و ترس‌های ناشی از تکنولوژی مدرن افزود، شاید اگر انسانی از دوران گذشته به مدد ماشین زمان یا معجزه‌ای به دوران حاضر پا بگذارد، به همان اندازه که از پیشرفت‌های انسان امروزی و ساده و راحت‌تر شدن زندگی امروز غبطه بخورد یا حسودی کند، به همان اندازه هم به فشارها و گرفتاری‌های نوظهوری که انسان مدرن برای خود ساخته و پرداخته است نیز بخندد و شاید دل بسوزاند، اما هر چه هست زندگی مدرن همان قدر که با خود مزیت آورده در خود معایب و نقصان‌های بسیاری هم دارد.