دخالت بجا دخالت نابجا - ۳ اسفند ۹۱
یاسر میرزایی
دبیر گروه اندیشه
میانگین قیمت پسته صادراتی طبق محاسبات چیزی حدود کیلویی ۲۹هزار‌تومان است. در روزهای اخیر همین محصول در بازار داخلی قیمت بالاتری را تجربه می‌کند؛ آن‌قدر که برخی از هموطنان تصمیم گرفته‌اند امسال عیدی بی‌پسته داشته باشند. دولت در توافق با صادرکنندگان پسته، عرضه مستقیم پسته صادراتی به قیمت ۳۰ هزارتومان را پیشنهاد کرده است. تحلیل اقتصادی پدیده فوق چیست؟ وقتی صادرکننده ترجیح می‌دهد محصولش را با قیمت پایین‌تر از بازار داخلی صادر کند، یعنی یا صادرکننده با مشکلی قانونی مواجه است، یا عرضه محصول در بازار داخلی مانعی دارد و یا شبکه توزیع داخلی محصول ناکارآمد است. اگر توافق دولت و صادرکنندگان پسته تنها سهل کردن مسیر قانونی عرضه داخلی پسته صادراتی است، هیچ ایراد اقتصادی نمی‌‌توان به این تصمیم گرفت. اما اگر دولت با ایجاد محدودیت‌های صادراتی، صادرکننده را وادار کرده محصولش را در داخل بفروشد یا دولت خود وارد شبکه توزیع شده و بخشی از عملیات توزیع را برعهده گرفته است، مصداق بارز دخالت دولت است و از نظر اقتصادی امری غیرمجاز. از نظر علم اقتصاد تنها عرصه مجاز حضور دولت، عرصه اجرای قوانین کسب و کار است. دولت با سهل‌ کردن این قوانین چرخ‌های بازار را روغن‌کاری می‌کند. در عوض، نشستن به جای صاحبان کسب و کار و انجام کارهای آن‌ها مصداق بارز دخالت نابجا است و عموما نتیجه‌ای جز ناکارآمدی اقتصاد ندارد. امید است که داستان پسته عید امسال مصداقی از روغن‌کاری دولت باشد و نه نشستن دولت پشت کامیونی که پسته را عیدی می‌دهد