فیلترینگ تلگرام مانع از توسعه خرابکاری شد
آقای زارعیان، در دو سال گذشته همواره صحبت‌هایی درباره فیلترینگ پیامرسان تلگرام وجود داشته است. خرداد ماه سال گذشته بود که برای تلگرام شرطی گذاشته شد تا سرورهای اطلاعاتی خود را به ایران منتقل کند، در غیر این‌صورت فیلتر خواهد شد، اما این اتفاق نیفتاد تا اینکه در یکی، دو هفته اخیر همزمان با ناآرامی‌ها در چند شهر کشور و تحریک مردم از سوی یکی از کانال‌های تلگرامی، مسوولان شورای‌عالی امنیت ملی تصمیم به فیلتر کردن تلگرام گرفتند. البته قبل از فیلترینگ کلی تلگرام با مذاکراتی که با مدیریت تلگرام انجام شده بود، کانال نامبرده از دسترس خارج شد. می‌خواهم با توجه به اینکه بحث فیلترینگ تلگرام از پیش وجود داشته و در این مدت با توجه به محبوبیت بالای آن در کشور به اجرا در نیامده، نظر شما درباره فیلترینگ تلگرام چیست؟
ببینید فضای مجازی به‌طور کلی و برخی از شبکه‌های اجتماعی و پیامرسان‌هایی مانند تلگرام برای کاربرانشان هم فرصت‌هایی دارند، هم تهدیدهایی. مهم این است که سواد و دانش رسانه‌ای ما تا چه مقدار می‌تواند آثار سوء را کنترل کند و آثار سودمند را گسترش دهد. بله در دو سال اخیر کسب‌وکارهای زیادی در فضای تلگرام شکل گرفت. البته من شخصا نمی‌توانم آمارهایی که گفته شده را تایید کنم. در بعضی رسانه‌ها اعلام شده تا ۱۰۰ هزار بنگاه تجاری در تلگرام وجود داشته که از نظر من اغراق شده است. به هر حال واقعیت امر آن است که کسب و کارهایی شکل گرفته. فعالیت‌هایی در تلگرام وجود دارد که درآمدزا هستند اما این دلیل نمی‌شود که بگوییم شغل‌های تلگرامی وجود دارند چون اصالتا تعریف شغل متفاوت است. به هر حال فعالیت‌های درآمدزایی هم در تلگرام وجود دارند. همانطور که شما هم گفتید در دوسال اخیر تلاش‌هایی وجود داشته که تلگرام مدیریت شود. البته جزئیات این طرح مفصل است. اما مهم‌ترین نقد ما هم همین است که تلاش‌ها برای مدیریت تلگرام منتج به نتیجه نشد. نه نرم‌افزاری و نه سخت‌افزاری! همین موضوع باعث شد تا تهدیدهایی هم از سوی این نرم‌افزار به جامعه ما تحمیل شود. تهدید‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... در مسائل اخیر هم تلگرام در به انحراف کشاندن مطالبات مردمی و تحریک سیاسی مردم بی‌تاثیر نبود.
فیلترینگ تاثیر داشت؟
بله، فیلترینگ تاثیر داشت. مانع از توسعه خرابکاری و سوءاستفاده شد. بعد از فیلتر کردن تلگرام مصرف اینترنت در حد ۳۰ تا ۴۰ درصد در کشور کاهش پیدا کرد که کاهش بسیار چشمگیری است، البته آمار رسمی را باید مسوولان مربوطه گزارش دهند اما شواهد نشان می‌دهد که همین مقدار کاهش داشته‌ایم، خب یعنی فیلترینگ تاثیر کاملی داشته است.
خودتان هم می‌گویید ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش داشته، یعنی تلگرام به تنهایی ۳۰ تا ۴۰ درصد مصرف اینترنت کشور را به خودش اختصاص داده است. طبیعی است که فیلترینگ نمی‌تواند اثر بلندمدت داشته باشد. جامعه‌ای که تا این حد به تلگرام دسترسی و وابستگی دارد، با فیلترشکن دسترسی‌اش را برمی‌گرداند. غیر از این است؟
بله همین‌طور است. سوال ما این است که فیلترینگ تلگرام تاثیر داشت یا نه! من گفتم تاثیر داشت زیرا با فیلتر کردنش هم مصرف اینترنت کاهش داشت و هم خرابکاری‌ها تا حد بسیار زیادی کم شد و این فرآیند تا متوقف شدن کل ماجرا ادامه پیدا کرد. اما اینکه فیلترینگ بهترین راه حل است یا نه، این بحث دیگری است.
بهترین راه‌حل چیست؟
بهترین راه‌حل جایگزین کردن پیام‌رسان‌های داخلی است. اصولا چندان قابل درک نیست که چرا کسب‌وکارهای مردم در داخل کشور ما بر بستر یک نرم‌افزاری طراحی شود و توسعه پیدا کند که مالکیت و کنترلش در دست یک کشور خارجی است.
فکر می‌کنید چرا مردم از این پیام‌رسان‌های داخلی استقبال نمی‌کنند؟
این پیام‌رسان‌های نوپای داخلی باید اعتمادسازی کنند. مردم باید بپذیرند و درک کنند که اهمیت اطلاعات چقدر است. اینکه ما همه اطلاعات خودمان را در اختیار یک کشور بیگانه قرار دهیم علی‌الاصول خطاست. مردم باید این را درک کنند. قضیه عجیب و غریبی که نیست. همین کسب وکارهایی که می‌گویید در فضای تلگرام شکل گرفته است آیا غیرقانونی است؟ خیر! همه اینها مبنا و موازین قانونی دارند. پس چرا نباید در یک فضای ارتباطی و تعاملی ملی فعال باشند؟ بله من هم معتقدم فیلترینگ بهترین راه‌حل نیست. اصولا موقتی است. در مواقع اضطراری ممکن است کارآیی داشته باشد اما در بلندمدت و حتی میان‌مدت هم کارآمد نیست.
البته حتی در کوتاه‌مدت هم تاثیر ندارد. واقعیت آن است که پس از فیلترینگ میزان بازدید از مطالب کانال‌های حمایتگر از ناآرامی‌ها بیشتر شد یا دست کم کاهشی نداشت اما در مقابل کانال‌های مربوط به خبرگزاری‌هایی که وجهه انقلابی‌تری دارند به نصف رسید. اینکه می‌گویم در فاصله یکی دو روز رخ داد، یعنی زمانی بسیار کوتاه. البته میزان بازدیدها و تعداد اعضای کانال‌ها و... می‌تواند کاذب باشد. درباره این آمارها به این شکل نمی‌توان استنتاج کرد. ولی واقعیت این است که هرچه کانال‌های خبری کمتر اخبار را کنترل و مدیریت کنند، بیشتر مخاطب دارند. به این معنی که هر چه اخبار در یک رسانه داغتر، اغراق‌شده‌تر و هیجانیتر باشد، بیشتر مورد پسند عامه مخاطبان است.
چگونه می‌توان اعتمادسازی کرد؟ چگونه می‌توان مردم را با رسانه‌های داخلی آشتی داد؟ راه و روش عملیاتی آن چگونه است؟ در چند سال اخیر صداوسیما به عنوان بزرگ‌ترین رسانه داخلی در معرض اتهام‌های بسیاری بوده است. این موضوع اعتماد به صدا و سیما را خدشه دار کرده است.
من معتقدم که صدا و سیما یک کلیت منسجم نیست که بتوانیم همه آن را به یک نگاه ببینیم. صدا و سیما یک سازمان عریض و طویل است. فکرها و روش‌های مختلفی هم در آن جریان دارد. از درون این سازمان رویکردها شکل می‌گیرند، خبرنگاران، رویه‌های سازمانی، سردبیران، کارمندان، مدیران پخش، مدیران شبکه‌ها، رئیس سازمان و... می‌خواهم بگویم خروجی نهایی این رسانه محصول مشترک این فکرهای متعدد و متفاوت است. پس نکته اول اینکه صدا وسیما را نباید به عنوان یک کل منسجم با یک خط مشی فکری خاص و مشخص دید. مجموعه‌ای از افکار و رویکردهاست. اما اینکه می‌گویید بی‌اعتمادی نسبت به صدا وسیما وجود دارد، موضوع قابل بحثی است. بله این روزها در خیلی از رسانه‌ها چنین گزارش‌ها و مقالاتی نوشته می‌شود. اما باید بگویم که واقعا تا حالا چنین بی‌اعتمادی به دقت سنجش نشده است.
اعتمادبرانگیز بودنش سنجش شده است؟
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قابل اعتماد بوده است. مثلا در تبلیغات تجاری تلویزیون واقعا اثرگذار است و بیش از همه دیگر انواع رسانه تاثیر دارد. این را می‌توان به صورت عینی مشاهده کرد. اعتماد یک‌شبه و یک روزه به دست نیامده است که یک شبه از دست برود.
داشتید از روش‌ها و شیوههای اعتمادسازی می‌گفتید.
بله. مهم این است که ما بتوانیم آزادی را برای رسانه‌ها در بخش‌های مختلف تبیین کنیم. نباید با رسانه‌ها برخورد سیاسی کنیم. رسانه باید بتواند فسادها را آشکار و در توسعه و سلامت جامعه نقش مهم و کاملی ایفا کند. ایجاد چنین فضایی می‌تواند اعتمادبرانگیز بودن را تقویت کند. تقویت سرمایه اجتماعی در کشور ما تا حد زیادی مبتنی بر مدیریت درست رسانه‌ها است. اگر رسانه‌ها را درست اداره کنیم و بتوانیم مصونیت قانونی و مکفی برایشان ایجاد کنیم، اعتمادسازی به‌خوبی می‌تواند ایجاد شود. اول ما باید به رسانه‌های داخلی خودمان اعتماد کنیم، تا مردم هم به آنها اعتماد کنند. این روش درستی برای حصول به هدفی است که با هم درباره‌اش صحبت کردیم.
ارسال نظر