دلایل سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌‌ها

نمایشگاه الکامپ از بیست‌ویکمین دوره خود در سال ۹۴ بخش ویژه‌ای را برای استارت‌آپ‌‌ها با نام الکام‌استارز در نظر گرفته که امروز در ایستگاه چهارم خود به سر می‌برد. استارت‌آپ‌‌ها با تسهیلاتی که سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور برای آنها در نظر گرفته در سالن‌های مشخص حضور می‌یابند و با ارائه ایده‌های خود در آوردگاه‌های سرمایه‌ که در نمایشگاه تعبیه شده است، گام مؤثری در جذب سرمایه برمی‌دارند. از آن سو شرکت‌ و افراد سرمایه‌گذار نیز برای آشنایی و برخورداری از مزایای تأمین مالی استارت‌آپ‌‌ها به این رویداد گام می‌گذارند. اما سؤال اینجاست که چرا باید سرمایه‌گذاران در استارت‌آپ‌‌ها سرمایه‌گذاری کنند؟ این کسب‌وکارهای نوپا چه مزایایی برای سهامداران و سرمایه‌گذاران خود دربردارند؟ در ادامه پاسخ این سؤال‌ها و سؤالاتی از این قبیل را با هم بررسی می‌کنیم.

ایده‌های ناب، فرصت‌های بکر

ایده‌ها‌یی در استارت‌آپ‌‌ها ارائه می‌شود، که فرصت‌های مناسبی تجاری و اقتصادی را فراهم می‌آورد که می‌تواند برای اهالی صنعت و تجارت به نقطه عطفی تبدیل شود. در این میان برخی از این ایده‌ها فرصت‌های بکری در بازار ایجاد می‌کند که اگر به موقع روی آنها سرمایه‌گذاری شده و به روش صحیح و کاربردی روی آنها کار شود تبدیل به فرصرت‌های عظیم تجاری شده که برای سرمایه‌گذاران و مالکان ایده سودهای مالی زیادی را به همراه خواهد داشت. البته باید دانست که بیشتر این ایده‌های ناب مانند ماهی نیستند که هر وقت از آب بگیری، تازه باشد. باید در فرصت مناسب روی این ایده‌ها سرمایه‌گذاری کرد. دقیقاً مانند شکارچی‌ای که باید در زمانی کم دست روی ماشه ببرد و شکار خود را صید کند. ایده‌های استارت‌آپ‌ی در دنیا از ارزش بالایی برای سرمایه‌گذاران برخوردار است و اهالی سرمایه برای بررسی بهترین‌ها و شکار آنها، زمان زیادی صرف می‌کنند.

رشد سریع

یکی از قابلیت‌های مهمی که استارت‌آپ‌‌ها و ایده‌های استارت‌آپ‌ی را برای سرمایه‌گذاران با ارزش می‌کند، رشد سریع این کسب‌وکارها است. این بدان معناست که استارت‌آپ‌‌ها زمان کمتری را برای رشد در بازار و کسب مشتریان نسبت به شرکت‌ها طی می‌کنند. این رشد سریع برای تبدیل شدن به سود یا بازگشت سرمایه شاید نیاز به کمی صبر بالا داشته باشد. هم‌اکنون استارت‌آپ‌‌هایی در بازار ایران هستند که هرچند رشد بسیار سریعی داشته‌اند و زودتر از هدف‌ها و برنامه‌های تجاری به مقاصد مورد نظر رسیده‌اند اما هنوز برای رسیدن به سوددهی یا بازگشت سرمایه مسیر مشخصی پیش‌روی خود دارند. رشد سریع در کسب‌وکارهای نوپا که سودآور هستند می‌تواند رسیدن به سود یا بازگشت سرمایه را در مسیر بهتری قرار دهد.

سکوی پرتاب

برخی از فرصت‌های اقتصادی می‌تواند افراد یا شرکت‌های سرمایه‌گذار را یک شبه به اهدافشان برساند. دقیقاً مانند سکوی پرتاب ماهواره‌ها که سبب اوج گرفتن به سرعت موشک‌ها و قرارگرفتن ماهواره در زمان کم‌می‌شود، این فرصت‌های اقتصادی نیز سبب می‌شود که سرمایه‌گذاران بسیار زودتر از آنچه فکر می‌کنند به اوج رسیده و به خواسته‌های اصلی و جانبی‌شان دست پیدا کنند. استارت‌آپ‌‌ها و ایده‌های کسب‌وکارهای نوپا بخش مهمی از این ایده‌های اقتصادی برای سرمایه‌گذاران هستند. شرکت‌های و افرادی که می‌خواهند در استارت‌آپ‌‌ها ورود کنند، یکی از اهداف‌شان به اوج رسیدن زودتر از دیگر بنگاه‌های تجاری است. اوج گرفتن موفقی که در کنار این سرمایه‌گذاران سودهای مالی و غیرمالی را برای‌ آنها در بر دارد. البته باید دقت داشت که تعدادی از سکوهای پرتاب کار ارسال ماهواره را به درستی انجام نمی‌دهند. اشکال محاسباتی و فنی در این سکوهای پرتاب موفق نشدن را در بردارد. پس هنگام سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌‌ها باید دقت داشت که محاسبات به درستی انجام شده و تمام موارد قبل از انجام کار کاملاً چک شود.

کارآفرینی

یکی از مهم‌ترین‌دستاوردهای استارت‌آپ‌‌ها مانند دیگر کسب‌وکارها ایجاد اشتغال و کارآفرینی است. فرصت‌های شغلی که در کسب‌وکارهای نوپا ایجاد می‌شود مزایایی را به همراه دارد که در دیگر کسب‌وکارها کمتر به دنبال آنها می‌توان گشت. مهم‌ترین مزیت تولید اشتغال در بخش استارت‌آپ‌‌ها، کم‌هزینه بودن نسبت به دیگر بخش‌ها و صنایع است. بر اساس اعلام رئیس اتاق تعاون در شش ماهه دوم سال ۹۶ هزینه ایجاد یک شغل صنعتی ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان است. این در حالی است که هزینه تولید شغل در تعاونی های از ۱۵ تا ۱۵۰ میلیون تومان برآورد شده است. اما هزینه تولید شغل در استارت‌آپ‌‌ها کمتر از ۱۵ میلیون تومان یا حتی زیر ۱۰ میلیون تومان برآورد می‌شود. از سویی اشتغال‌زایی در بخش استارت‌آپ‌ی کمتر از دیگر مشاغل نیاز به زیرساخت‌های گران‌قیمت دارد. در بخش استارت‌آپ‌ی می‌توان به راحتی از استخدام دورکار (فری‌لنسر) اقدام کرد که هزینه‌ها را بسیار کاهش می‌دهد.

بازاریابی آسان‌تر

یکی از مواردی که در سوددهی و بازگشت سرمایه تأثیر به‌سزایی دارد، بازاریابی و فروش است. هیچ کسب‌وکاری بدون فروش خدمات و محصولات یا بازاریابی موفق میان مشتریان تجاری و فردی خود نمی‌تواند به درآمدزایی برسد و بدون کسب درآمد سرمایه‌ای که سهام‌داران هزینه‌کرده‌اند بازنخواهد گشت و شرکت به سودآوری نیز نخواهد رسید. یکی از نکات مهم در بازاریابی استارت‌آپ‌ی استفاده از کاربران استارت‌آپ‌ و همچنین جذابیت و بکر بودن ایده است. جذابیت و بکر بودن ایده سبب کاهش زمان جذب شدن مشتری در هنگام فروش و بازاریابی می‌شود و کاربران را زودتر از زمانی که دیگر کسب‌وکارها صرف می‌کنند به سوی مشتری سوق می‌دهد. کاربران استارت‌آپ‌‌ها نه تنها از نظر ساختاری به عنوان مشتریان سیستم شناخته می‌شوند بلکه بهترین ابزار برای جذب مشتریان جدید به شمار می‌روند و این یعنی کاهش هزینه‌های بازاریابی و فروش. استفاده از کاربران به عنوان ابزار بازاریابی را در استارت‌آپ‌‌هایی چون تاکسی‌های اینترنتی بیش از دیگر استارت‌آپ‌‌ها مشاهده کردیم. از طرفی استارت‌آپ‌‌ها می‌توانند بهترین ابزار برای بازاریابی دیگر کسب‌وکارهای سرمایه‌گذاران خود باشند. یعنی سرمایه‌گذاران با توجه به محبوبیت برخی ایده‌ها یا پتانسیل بازاریابی که در استارت‌آپ‌‌های مختلف مشاهده می‌کنند، سرمایه مطلوب استارت‌آپ‌‌ مورد نظرشان را تأمین کرده، به عنوان سهام‌دار به این کسب‌وکار ورود پیدا می‌کنند و از پتانسیل‌های بازاریابی استارت‌آپ‌‌ها برای گسترش دیگر کسب‌وکارهایشان بیشترین بهره را می‌برند.

زودبازدهی

شاید همه استارت‌آپ‌‌ها در این بخش موفق نباشند، اما بازدهی استارت‌آپ‌‌ها نسبت به کسب‌وکارهای دیگر و هم سطحشان‌ زودتر محقق می‌شود. یعنی زودبازدهی برخی از استارت‌آپ‌‌ها قطعی و برخی دیگر زودبازدهی نسبی دارند. یکی از شرایط و معیارهای مهم در سرمایه‌گذاری، بازدهی کسب‌وکار یا شرکتی است که در آن سرمایه‌گذاری می‌شود. هر سرمایه‌گذاری بیش از هر کسی منتظر دیدن نتیجه بنگاه اقتصادی یا کسب‌وکار نوپایی است که در آن سرمایه‌گذاری می‌کند. بازدهی سریع و قابل مشاهده‌ی استارت‌آپ‌‌ها یکی از بهترین انگیزه‌ها برای سرمایه‌گذاران برای تأمین مالی و مشارکت در این کسب‌وکارها است.

سهم بازار و گسترش مشتریان

کسب سهم از بازار و توسعه آن، یکی از ابتدایی‌ترین حروف الفبای تجارت است. بدون جذب بازار هیچ کسب‌وکار تجاری نمی‌تواند پابرجا بماند. جذب و گسترش مشتریان یکی از عوامل توسعه سهم بازار است. خیلی از کسب‌وکارها و مراکز اقتصادی در دنیا و کشورمان برای گسترش مشتریان و توسعه سهم بازار اقدام به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌‌های همسو یا پرمخاطب می‌کنند. بهترین مقصد برای رسیدن به این هدف می‌تواند سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌‌های مرتبط با نشر یا تولید محتوا، فروشگاهی‌ها، تاکسی‌های اینترنتی و اپلیکیشن‌های با مخاطب عمومی باشد. بانک‌های خصوصی و دولتی در کشورمان به صورت مستقیم یا باواسطه در این راه گام برمی‌دارند و روز به روز میزان سرمایه‌ خود را در این بخش توسعه می‌دهند.

تکمیل سبد محصولات و خدمات

گروه‌های اقتصادی(هلدینگ‌ها) در بیشتر موارد دنبال تکمیل سبد خدمات یا محصولاتشان هستند تا بتوانند مشتریان خود را حفظ کردن و بر تعداد آنها بیافزایند. به همین خاطر کسب‌وکارهای جدیدی را به مجموعه خود اضافه می‌کنند. اگر این گروه‌ها بخواهند شرکتی را از ابتدا تأسیس کنند، زمان بردن بیش از حد، آنها را از هدفی که داشتند باز می‌دارد. پس بهترین راه جذب کسب‌وکارهای موجود است. در این میان استارت‌آپ‌‌ها بهترین گزینه برای جذب هستند. اول اینکه استارت‌آپ‌‌ها در ابتدای راه تجاری خود هستند و انعطاف زیادی برای تغییر ساختار درونی خود یا تعیین مسیر جدید برای رسیدن به اهداف دارند. دوم اینکه سرمایه‌ کمتری برای جذب آنها زیاد است. سوم اینکه مشخصات اقتصادی آنها از جمله زودبازدهی، رشد سریع و هزینه کارآفرینی کم می‌تواند سکوی پرتاب واقعی گروه‌های اقتصادی باشد.

بهره‌مندی از تسهیلات مالی و غیرمالی

استارت‌آپ‌‌ها شامل تسهیلات مالی و غیرمالی متعددی از سوی نهادهای دولتی و حکومتی می‌شوند. مخصوصاً اگر استارت‌آپ‌ در دسته شرکت‌های دانش بنیان قرار گیرد. تسهیلاتی از جمله معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات بیمه‌ای، استفاده از سربازان، دریافت وام از محل وجوه اداره شده، مشوق‌های صادراتی و مواردی از این قبیل به استارت‌آپ‌‌ها به ویژه دانش بنیان‌ها داده می‌شود.

جذب مشارکت خارجی و داخلی

شراکت تجاری می‌تواند مسیر توسعه کسب‌وکارها را کوتاه کند. این شراکت داخلی یا خارجی باشد برای برخی از افراد آنچنان جذاب است که حاضرند برای این کار سرمایه‌گذاری کنند. استارت‌آپ‌‌ها یکی از ابزارهای مهم برای جذب مشارکت سرمایه‌گذارن داخلی و خارجی است. امروزه در کشورمان سرمایه‌گذارانی وجود دارند که حتی با توجه به عمر کمتر استارت‌آپ‌‌ها در ایران نسبت به دنیا، توانسته‌اند با تأمین مالی استارت‌آپ‌‌ها، شرکای تجاری داخلی و خارجی پیدا کنند. در برخی از این مشارکت‌ها دو طرح به شرکای استراتژیک و اساسی یکدیگر تبدیل شده‌اند. از این رو سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌‌ها جذابیت بیشتری نسبت به دیگر کسب‌وکارها دارد.

صادرکردن خدمات

مسیر رسیدن به صادرات خدمات در استارت‌آپ‌‌ها به ویژه اپلیکیشن‌ها و استارت‌آپ‌‌های خدماتی نسبت به صنایع و کسب‌وکارهای دیگر پیچیدگی زیادی نداشته و از سود بیشتری برخوردار است. اگر سرمایه‌گذاران داخلی با کمی دقت در استارت‌آپ‌‌های بومی سرمایه‌گذاری کنند می‌توانند با برنامه‌ریزی میان مدت به بازارهای جهانی به‌ویژه کشورهای منطقه و همسایگان ایران دست یابند. افغانستان و تاجیکستان به خاطر فارسی‌زبان بودن و سایر کشورهای منطقه به خاطر ارزان بودن خدمات در کشورمان مقصد مناسبی برای صادرات خدمات استارت‌آپ‌‌ها به ویژ‌ه اپلیکیشن‌ها هستند.

یونی‌کورن شدن

استارت‌آپ‌‌هایی که در مسیر پیشرفت‌شان به ارزش بیشتر از یک میلیارد دلار دست پیدا می‌کنند را در دنیای کسب‌وکارها، یونی‌کورن(اسب‌ شاخ‌دار) می‌نامند. باید دقت داشت که ارزش این شرکت‌ها باید بیش از یک میلیارد دلار باشد؛ یعنی نیاز به فروش، درآمد یا سود بیش از یک میلیارد دلار نیست. روند رسیدن به ارزش بیش از یک میلیارد دلار در استارت‌آپ‌‌ها بسیار سریع‌تر از شرکت‌ها است. به همین دلیل سرمایه‌گذاران علاقه بیشتری برای تأمین مالی استارت‌آپ‌‌ها و سهامداری آنها دارند. چند ماه پیش شهرام شاهکار مدیرعامل استارت‌آپ‌ اسنپ ادعا کرد که این استارت‌آپ‌ به یک یونی کورن تبدیل شده است. از آن سو سعید و حمید محمدی مؤسسان دیجی‌کالا نیز قصد دارند امسال نام خود را به عنوان یونی‌کورن ایرانی در جهان مطرح کنند. با توجه ‌به اینکه این دو کسب‌وکار در بورس حضور ندارند و اطلاعات دقیقی از سرمایه‌ها و ترازهای مالی آنها در اختیار نیست نمی‌توان ادعای یونی‌کورن بودن آنها را به راحتی تأیید یا رد کرد.