بازنگری طرح جامع حمل و نقل ریلی تهران به تایید شورای ترافیک استان رسید
نسخه جدید توسعه مترو
گفت و گو با مدیر عامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه
علی امام، مدیرعامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره جزییات این طرح، پیش از هر چیز خبر از تایید طرح مذکور توسط شورای ترافیک استان تهران در اوایل پاییز داده و ابراز امیدواری کرده فرآیند بررسی و تصویب آن در شورای عالی ترافیک کشور نیز با توجه به تایید اولیه در شورای ترافیک استان، سرعت گیرد. وی با بیان اینکه اجرای نسخه بازنگری شده طرح جامع حمل و نقل ریلی شهر تهران در صورت تصویب شورای عالی ترافیک، از سال آینده با شروع عملیات اجرایی یکی از خطوط جدید، آغاز خواهد شد، از پیش‌بینی چهار خط جدید مترو که در این نسخه برای تکمیل استخوان‌بندی حمل و نقل ریلی تهران طراحی شده است، خبر داد و گفت: در این طرح تلاش شده خلأ خطوط ریلی در برخی از نواحی شهر به ویژه در پهنه‌های غربی، جنوب غرب، جنوب شرق و شمال تهران را پوشش دهد.
وی با اعلام اینکه نقشه فعلی متروی تهران با اتمام ساخت بخش‌های باقی‌مانده از خطوط شش و هفت مترو، در صورت تامین اعتبار تا پایان سال ۹۹ تکمیل خواهد شد، گفت: اگر نسخه بازنگری شده طرح جامع حمل و نقل ریلی به همین شکل مرحله نهایی تصویب در شورای عالی ترافیک را نیز سپری کند، چهار خط جدید مترو شامل خطوط هشت تا ۱۱، دو خط اکسپرس ریلی که به شکل قطری از میانه تهران عبور و مسافران در تردد میان مرکز تهران و شهرهای حومه را جابه‌جا می‌کند و در نهایت چهار خط قطار سبک شهری طراحی شده است. امام با اشاره به شناسایی مناطقی که از پوشش شبکه ریلی بی‌بهره بوده و نیازمند ایستگاه مترو هستند، گفت: منطقه ۲۲ واقع در منتهی‌الیه غربی تهران، محور شمالی پایتخت از محدوده شمال‌شرق تا شمال‌غرب و نیز بخش‌هایی از مناطق جنوب‌غرب و جنوب‌شرق تهران در زمره پهنه‌های بی‌بهره از ایستگاه مترو است که در نسخه بازنگری شده طرح جامع حمل و نقل ریلی، برای پاسخگویی به این نیازها، چاره‌اندیشی شده است.
آن‌گونه که مدیرعامل شرکت متروی تهران و حومه توضیح داده است، خط هشت مترو با ۳۷ کیلومتر طول و به شکل «U» طراحی شده به نحوی که یک‌سر آن شرق تهران و محدوده بزرگراه رسالت است و پس از طی مسیر به سمت مرکز و سپس جنوب شهر، در نهایت به محدوده جنوب‌شرق تهران رسیده و در جنوب محله افسریه به اتمام می‌رسد. خط ۹ مترو نیز با ۴۶ کیلومتر طول محدوده، چیتگر در غرب تهران را با طی مسیر به سمت شمال و سپس حرکت به سمت شرق، در نهایت به جنوب شرقی تهران و محدوده دولت‌آباد متصل می‌کند. خط ۱۰ مترو هم ۴۱ کیلومتر طول دارد و محور شمال شرق تا غرب تهران را پوشش می‌دهد، به این ترتیب که از قنات‌کوثر در شمال شرقی تهران آغاز شده و در نهایت به ایستگاه وردآورد در محدوده غربی شهر می‌رسد. خط ۱۱ نیز با ۲۶ کیلومتر طول از ایستگاه چیتگر در غرب تهران آغاز شده و با حرکت به سمت جنوب غرب تهران، در نهایت به منطقه ۲۰ و محدوده شهرری می‌رسد.
به گفته مدیرعامل شرکت متروی تهران و حومه، پس از تصویب بازنگری طرح جامع حمل و نقل ریلی توسط شورای عالی ترافیک، مشاور دیگری برای تدقیق مسیر عبور خط، عمق مناسب هر خط، تقاطع‌ها، جانمایی دقیق ایستگاه‌ها و ویژگی‌هایی از این دست انتخاب و مشغول به کار می‌شود. مقدمات این امر و فرآیند برگزاری مناقصه انتخاب مشاور به منظور تسریع در شروع اجرای نسخه جدید طرح جامع ریلی به محض تصویب نهایی، از هم‌اکنون در دستور کار قرار گرفته است. به گفته وی، جانمایی ایستگاه‌ها به نحوی انجام خواهد شد که برای تملک اراضی به منظور ساخت ایستگاه مشکلی وجود نداشته باشد و اراضی مربوطه قابل تملک باشد تا پروژه‌های آتی مترو با کمترین هزینه تملک قابل اجرا باشد. امام خاطرنشان کرد: شهرداری تهران ساخت خط ۱۰ مترو را نسبت به سایر خطوط جدید، با اولویت دنبال می‌کند، چراکه امکان تامین مالی ساخت این خط با توجه به حجم بالای سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در غرب تهران و تمایل سرمایه‌گذاران به ایجاد دسترسی ریلی به این مراکز خرید و تفریح، تامین مالی این پروژه با مشارکت آنها امکان‌پذیر است. بر این اساس اولین خطی که از خطوط چهارگانه جدید مترو ساخته خواهد شد، خط ۱۰ خواهد بود. فاز یک مطالعات این خط نیز انجام شده و اگر فرایند مطالعات آن‌طور که باید پیش برود و مرحله تصویب نیز پشت سر گذاشته شود، کلنگ عملیات اجرایی این خط در نیمه دوم سال آینده به زمین خواهد خورد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، برخی از شهرداری‌های مناطق در صدد هستند که تعداد ایستگاه‌های مترو واقع در منطقه خود را در طرح‌های توسعه آتی مترو افزایش داده و با این روش رفاه بیشتری برای اهالی منطقه خود فراهم کنند. امام درباره این قبیل پیشنهادها با اشاره به اینکه در گذشته و در جریان مطالعات بازنگری طرح جامع حمل و نقل ریلی، بسیاری از این پیشنهادها بررسی و رد شده است، گفت: مشکل این است که برخی از مدیران میانی تصور می‌کنند مشکلات حمل و نقل منطقه لزوما باید با مترو حل شود، در حالی که بخشی از مسیرها با خطوط اتوبوسرانی باید پشتیبانی شود و نمی‌توان تمام نیازهای حمل و نقلی شهر را با مترو پاسخ داد. وی معتقد است با توجه به اهمیت شبکه اتوبوسرانی در تکمیل استخوان‌بندی حمل و نقل عمومی تهران، لازم است طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران نیز مورد بازنگری قرار گرفته و درباره خطوط اتوبوسرانی در این طرح، تصمیمات لازم اتخاذ شود. به اعتقاد مدیرعامل شرکت متروی تهران و حومه، شاید بهتر بود مدیران شهری در دوره گذشته ابتدا بازنگری در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران را کلید زده و سپس طرح جامع ریلی را مورد بازنگری قرار می‌دادند. اما با این حال مشاوران بازنگری نسخه توسعه مترو، تلاش کرده‌اند نیازهای شهر را با دقت بالا شناسایی کرده و در این طرح لحاظ کنند.
براساس هدفگذاری صورت گرفته در نسخه جدید طرح جامع حمل و نقل ریلی تهران، ۲۲ سال بعد یعنی در افق ۱۴۲۰ باید ۳۰ درصد از مجموع سفرهای درون‌شهری تهران معادل روزانه ۱۰ میلیون سفر، با مترو پوشش داده شود. امام در این رابطه گفت: برای تحقق این هدف باید خطوط مترو از طریق تامین واگن کافی به سرفاصله استاندارد یعنی ۲ دقیقه برسد. به گفته وی، در حال حاضر راندمان خطوط مترو به دلیل فقدان واگن کافی حدود ۴۰ درصد است و روزانه حداکثر ۵/ ۲ میلیون سفر با مترو انجام می‌شود. این در حالی است که اگر تعداد واگن‌های مترو از حدود ۱۵۰۰ واگن فعلی به ۳هزار واگن افزایش یابد و البته خطوط شش و هفت مترو نیز تکمیل و بهرهبرداری شود، می‌توان روزانه هفت میلیون سفر را با خطوط هفتگانه مترو پوشش داد و به راندمان بهینه دست یافت. وی با بیان اینکه طول کل خطوط ریل مسافری مترو پس از تکمیل دو خط شش و هفت، ۲۶۰ کیلومتر خواهد بود، گفت: در صورتی که نسخه بازنگری طرح جامع ریلی به همین شکل به تصویب نهایی برسد، طول شبکه مترو تهران به ۴۱۰ کیلومتر افزایش خواهد یافت و با سرویس‌دهی ۴۵۰۰ واگن در این خطوط، می‌توان روزانه ۱۰ میلیون سفر را پشتیبانی کرد.
خطوط هفت و هشت در ایستگاه آخر
اگرچه شرکت مترو خود را برای اجرای برنامه‌های آتی و ساخت خطوط جدید آماده می‌کند و استخدام مشاور برای مطالعات تکمیلی را در دستور کار قرار داده است، اما در حال حاضر مهم‌ترین برنامه این شرکت، تکمیل دو خط شش و هفت مترو است که در نسخه قدیمی طرح جامع حمل و نقل ریلی تهران پیش‌بینی و ساخت آن از دوره گذشته مدیریت شهری آغاز شده بود. مدیرعامل شرکت متروی تهران و حومه درباره آخرین وضعیت خط هفت مترو توضیح داد: تا به حال ۲۲ کیلومتر از خط هفت مترو با ۱۰ ایستگاه وارد مدار بهرهبرداری شده است. بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته تا پایان سال جاری بهرهبرداری از پنج ایستگاه دیگر از این خط صورت می‌گیرد. امام افزود: اگرچه کل خط هفت در مدار بهرهبرداری قرار دارد، اما تکمیل ایستگاه‌ها به تدریج در حال انجام است و هفت ایستگاه باقی‌مانده از این خط نیز در صورت تامین اعتبار تا پایان سال ۹۹ تکمیل خواهد شد تا پرونده خط هفت حدود یک سال بعد بسته شود.
مدیرعامل شرکت متروی تهران و حومه درباره آخرین وضعیت خط شش متروی تهران نیز گفت: این خط صرف‌نظر از توسعه جنوبی آن که بعدتر طراحی شد، ۳۲ کیلومتر طول دارد و شامل ۲۷ ایستگاه است. در حال حاضر ۱۰ کیلومتر از این خط با چهار ایستگاه مورد بهرهبرداری قرار گرفته و تا پایان خرداد ماه سال ۹۹ قرار است درهای شش ایستگاه دیگر نیز به روی مسافران گشوده شود و به این ترتیب طول قطعه در حال بهرهبرداری از این خط به ۱۶ کیلومتر افزایش یابد. بر این اساس ۱۷ ایستگاه و حدود ۱۶ کیلومتر از این خط باقی می‌ماند که به گفته امام، در صورت تامین اعتبار کافی و به موقع، تا پایان سال ۹۹ به بهرهبرداری خواهد رسید. وی در عین حال تاکید کرد عمل به برنامه تکمیل خطوط شش و هفت طبق زمان‌بندی مشروط به تامین منابع خواهد بود و در این زمینه همکاری دولت و بانک مرکزی برای تحقق فاینانس‌ها و نیز رفع موانع استفاده از امتیاز انتشار اوراق مشارکت اهمیت زیادی دارد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، هر چند تکمیل خطوط طبق زمان‌بندی و متناسب با روند تخصیص بودجه با وجود دشواری‌های مالیه شهری در سال‌های اخیر در حال دنبال شدن است، اما بهرهبرداری مطلوب از این خطوط تنها زمانی میسر خواهد شد که واگن کافی برای سرویس‌دهی به شهروندان در قطعات جدید خطوط اضافه شده به شبکه مترو تامین شود. کارشناسان شهری معتقدند تحقق این امر بدون حمایت دولت و عمل به وعده‌هایی که برای خرید واگن برای کلانشهرهای دارای مترو مطرح کرده است، ممکن نیست و در غیر این صورت، همچنان شاهد راندمان پایین شبکه مترو که با صرف هزاران میلیارد تومان بودجه در حال تکمیل است، خواهیم بود.
