کمک به رشد
تعامل فولاد مبارکه با صنایع پایین‌دستی در گفتوگو با حسین محمد صالحی
این گستردگی به توسعه صنعت فولاد در کشور منجر شده و درآمدهای ارزی و نیز اشتغال مناسبی را برای کشور و نوار مرکزی کشور به ارمغان آورده هرچند به واسطه فعالیت‌های متکثر، گروه فولاد مبارکه محور بسیاری از سیاست‌های اقتصادی قرار گرفته است. در ماه‌ها و هفته‌های اخیر بحث نحوه تعامل فولادسازان با شرکت‌های پایین‌دستی محور اصلی دو اقدام در مجلس و دولت بوده که هردو نیز با انتقادات بسیاری روبه‌رو شده‌اند. سوال اصلی این پرونده این است که چرا بسیاری از صنایع پایین‌دستی تلاش دارند فولاد مبارکه را در زمینه تولید ورق فولادی مقصر جلوه دهند؟ از آنجا که بحث‌های بسیاری بر سر شیوه عرضه محصولاتی نظیر ورق فولادی در بورس کالا درگرفته، فشار بر تولیدکنندگان این کالا به دلیل دریافت رانتی است که از ناحیه قیمت کمتر و دستوری آن قرار است به دست آورند. در واقع وزارت صمت و برخی دیگر از بازیگران در تلاش‌اند با هدف رونق تولید داخل، محصولات تولیدی شرکت‌هایی نظیر فولاد مبارکه را اعم از ورق و... در بورس کالا به قیمتی پایین‌تر از قیمت جهانی به فروش رسانند و همین موضوع محور جدال بسیاری شده است. این در حالی است که صنایع فولادی و معدنی به عنوان دو بازوی اقتصاد کشور در دوره تحریم، بخش عمده ارزآوری را در دوره سقوط درآمد نفت بر عهده داشته و به سختی موفق به کسب سهم بازار خارجی شده‌اند. حسین محمد صالحی نماینده استان اصفهان در مجلس شورای اسلامی با درخشان خواندن عملکرد فولاد مبارکه در سال‌های اخیر عنوان کرده مجلس درصدد حمایت از صنایع و واحدهایی نظیر فولاد مبارکه است. وی در گفت‌وگوی خود تاکید کرده در این راستا از هیچ اقدام قانونی برای تامین نیازهای این شرکت ازجمله تامین مواد اولیه فروگذار نخواهیم کرد. نماینده مجلس یازدهم به جد معتقد است به‌جای ایجاد محدودیت قیمتی برای تولیدکننده باید در پی افزایش تولید در کشور باشیم.
وضعیت فولاد مبارکه را چگونه ارزیابی می‌کنید و نقش این شرکت در زمینه تولید و توسعه صنعتی اصفهان به چه ترتیبی است؟
موظفم قدردانی خود را از مدیریت و کارکنان این شرکت به جهت حضور جدی در عرصه تولید و اقتصاد کشور به جا آورم. امروزه در جنگ اقتصادی تمام‌عیاری هستیم که سربازان در این جبهه تولیدکنندگان و فعالان صنعتی ما هستند. در همه سال‌های اخیر که تحریم بخشی از مساله کشور بوده و فضا را برای رشد و توسعه اقتصادی کشور تنگ کرده، این سربازان تلاشگر عرصه اقتصاد بوده‌اند که با تلاش شبانه‌روزی به کشور در جهت رسیدن به اهداف خود کمک کرده‌اند و به مدد چنین اقداماتی نقشه دشمنان باطل شده است. فولاد مبارکه هم یکی از بهترین بازیگران این دوره بوده و شخصاً تصور می‌کنم این شرکت نه‌فقط سرمایه بزرگ استان اصفهان، که سرمایه ملی و موجب افتخار کشور است. این شرکت در همه سالیان اخیر توانسته بار تولید و بخشی از اشتغال استان را به دوش بکشد. اینکه امروزه مطرح می‌شود که صنایع فولاد به اقلیم اصفهان فشار وارد می‌کنند، حرف درستی است اما به این معنا نیست که گناهکار شرکت‌هایی مثل فولاد مبارکه یا ذوب‌آهن هستند. مقصر این داستان سیاستگذاری است که به درستی صنایع را در کشور جانمایی نمی‌کند. اگر نه فولاد مبارکه برای تامین نیازهای صنایع کشور بهترین عملکرد ممکن را در دوره تحریم که عصر تورم و تنگنا بوده از خود بروز داده است. اندکی آشنایی با فضای این شرکت به خوبی نشان می‌دهد اقدامات فولاد مبارکه در زمینه استفاده بهینه از منابع آبی و سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در این حوزه هوشمندانه بوده که این نشانه نگاه بلندمدت و ذکاوت مدیریت این شرکت در طول سالیان گذشته است. من امیدوارم با رشد و پیشرفت فولاد مبارکه شاهد توسعه هرچه بیشتر ایران اسلامی باشیم.
به نکته جالبی اشاره کردید؛ بحث پوششی فولاد مبارکه و تامین مواد مورد نیاز بسیاری از شرکت‌ها و صنایع. امروز می‌دانیم که این شرکت تقریباً بزرگ‌ترین دامنه تولید را در بخش فولاد دارد و تقریباً همه زنجیره را در سبد محصولاتش قرار داده است. تصور می‌کنید این بخش از عملکرد فولاد مبارکه به چه نحوی بوده است؟
می‌دانیم که کشور در شرایط سختی قرار دارد. دشمن به طریقی شوم قصد دارد توسعه و رشد صنعتی-اقتصادی کشور را زمین‌گیر کند و در این مسیر هرچه از دستش برآمده انجام داده. از تحریم شرکت‌ها و مدیران اقتصادی و صنعتی تا تحریم مواد و مایحتاج و قطعات و ماشین‌آلات موردنیاز صنایع. فولاد مبارکه اما در این زمینه کشور را سربلند کرده است. علاوه بر سهم مناسب صادراتی و حضور در بازارهای جهانی، بخش بزرگی از نیازهای کشور در زنجیره کارخانه‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه این گروه تولید شده و به دست صنایع می‌رسد. امروز اگر صنایع ما مثل خودروسازی که ارزش افزوده بالایی تولید می‌کند به اینجا رسیده که بی‌نیاز از شرکای خارجی کار می‌کند یا مایحتاج بخش ساختمان به وفور موجود است یا نیاز صنایع لوازم خانگی تامین می‌شود، اینها همه از پتانسیلی است که در فولاد مبارکه به مدد سه دهه تلاش و سرمایه‌گذاری و اعتماد ایجاد شده است. حالا ممکن است این وسط تعارضاتی هم وجود داشته باشد یا کسی یا شرکتی از قیمت‌ها رضایت کامل نداشته باشد. این اقتضای تحریم و تنگنای تحمیل‌شده به کشور است. فولاد مبارکه در کار خود خوب عمل کرده و رضایت خاطر مسوولان را فراهم کرده است.
اما بسیاری از آیین‌نامه‌های دولت در روزهای گذشته یا طرحی که کمیسیون صنایع مجلس نوشت و مرکز پژوهش‌ها بخش‌هایی از آن را رد کرد، مستقیماً قصد زمین‌گیر کردن شرکت‌هایی نظیر فولاد مبارکه را دارد. استدلال چنین اقداماتی چیست؟
من چندان موافق این نیستم که سیاستگذار خواه دولت خواه مجلس در پی زمین‌گیر کردن شرکت‌های مفیدی نظیر فولاد مبارکه است. خب ایده‌ای هست به اسم پرهیز از خام‌فروشی که تلاش می‌کند ذیل قوانین بالادستی و سیاست‌های کلی نظام، اقتصاد کشور را به سمت تولید ارزش افزوده در محصولات تکمیلی حرکت دهد. بخشی از اقدامات ماه‌های اخیر در بازار فولاد با این نیت انجام گرفته و تصور نمی‌کنم شرکت فولاد مبارکه نیز مخالفت چندانی با این ایده داشته باشد که خام‌فروشی نکنیم. البته معتقدم که نباید بازارهای صادراتی را نیز که شرکتی همچون مبارکه آن را به سختی به دست آورده به سادگی از دست بدهیم. باید هم آیین‌نامه دولت و هم طرح مجلس به این موضوع دقت کند. تاکید بالای مرکز پژوهش‌های مجلس هم این بوده که بدون ضربه زدن به بازارهای صادراتی نیاز صنایع داخلی تامین شود.
فراموش نکنید که جایگاه فولاد مبارکه در صنعت فولاد و چرخه اقتصاد کشور استراتژیک است. این‌طور نیست که به سادگی با یک سیاست کسی یا نهادی بخواهد این مجموعه را زمین‌گیر کند. اتفاقاً معتقدم این شرکت به‌خوبی توانسته است نیاز صنایع پایین‌دست به انواع ورق‌های فولادی را تامین کند؛ از این‌رو بنده و دیگر همکارانم در مجلس شورای اسلامی با توجه به نقش حساس و تاثیرگذار این شرکت در رشد اقتصادی و به گردش درآمدن چرخ تولید و اشتغال در کشور، وظیفه خود می‌دانیم که از آن به‌عنوان سرمایه ملی حمایت کنیم. من به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید دارم یعنی دیدگاهم این است که فولاد مبارکه منحصر به استان اصفهان نیست، بلکه این مجموعه در حال حاضر در حال ارائه خدمت به کل کشور و مایه خیر و برکت است. بنابراین باید به شکل ملی و کلان به قضیه نگاه شود و سعی کرد تدبیری اندیشید که هردو بال تقویت شوند.
پس تصور می‌کنید چاره کار چیست؟ چون الان فشار بالایی روی تولیدکنندگان فولاد به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران کشور در زمینه ارزآوری و صادرات هست. وزارت صمت هم تلاش دارد فولاد را به جای صادرات به تولیدکنندگان داخلی بسپارد آن‌هم نه با قیمت منصفانه بلکه دستوری. تصور می‌کنید این قبیل شیوه‌ها چه تبعاتی برای صنعت فولاد در پی داشته باشد؟
من از طرف خودم می‌توانم حرف بزنم و معتقدم باید راهکار به سمتی متمایل شود که کمترین ضرر را با بیشترین منفعت عاید زنجیره تولید فولاد در کشور کند. اینکه ما بخواهیم به خاطر قدرت دادن به بخشی از صنایع کشور که هنوز مشخص نشده می‌توانند در ارقام بالا صادرات کنند، صنعت فولاد کشور را یا شرکتی همچون فولاد مبارکه را زمین‌گیر کنیم، این قطعاً خردمندانه نیست. به‌شخصه تاکید می‌کنم در این راستا از هیچ اقدام قانونی برای تامین نیازهای این شرکت ازجمله تامین مواد اولیه فروگذار نخواهم کرد. در مجموع هم زیان مسائلی مثل قیمت‌گذاری دستوری را دیده‌ام. ارز ۴۲۰۰ سیاستی است که ما به جد در پی حذف آن در بودجه ۱۴۰۰ هستیم چراکه اثر اندک آن بر سبد مصرف خانوار اثبات شده و از آنسو رانت آن به جیب کسانی رفته است که مسوولیتی در قبال مردم احساس نکرد‌ند. این قبیل طرح‌ها نیز حاصلی جز آنچه ۴۲۰۰ داشت در پی ندارند. از این‌رو به جد معتقدم هر طرح که درباره تغییر آرایش بازیگران و نحوه اعطای امتیاز به آنها در بازار فولاد پیشنهاد می‌شود حتماً بایستی به ظرافت‌های این صنعت توجه کند. اگر این قبیل امور با عجله صورت پذیرد قطعاً فشار را بر واحدهای تولیدی افزایش خواهند داد و این به سود کشور نیست، آن هم در شرایطی که این صنایع ضربه‌گیر کشور هستند. ما باید به طریقی روابط صنایع کوچک و بزرگ را تدبیر کنیم که در عین افزایش سود شرکت‌های بزرگ، زمینه فعالیت سهل و پایدار شرکت‌های کوچک و متوسط را که در حلقه‌های تکمیلی و در ابعاد کوچک فعالیت دارند، فراهم کنیم.
در شرایط فعلی تعامل فولاد مبارکه با شرکت‌های کوچک و نیز صنایع تکمیلی را به چه شکل می‌بینید؟ برای بهبود این رابطه نکات خوبی را یادآوری کردید اما آیا ممکن است در حوزه اقتصاد و صنعت بتوان همه را راضی کرد؟
باور من این است که نه. نمی‌توان همه را راضی کرد اما اگر قوانین به درستی تصویب و اجرا شوند و سیاست‌ها با تعارض منافع نوشته نشوند، قطعاً زمینه برای بهره‌مندی بخش بزرگی از بازیگران حالا چه کوچک و چه بزرگ فراهم خواهد شد. ما در این زمینه قوانین خوب بسیاری داریم. نباید فراموش کنیم مفهوم اقتصاد مقاومتی که همان اقتصاد درون‌زای برون‌نگر است بر محور صادرات استوار شده تا ضمن افزایش بالندگی کشور در عرصه‌های خارجی، رونق و رفاه داخلی هم ایجاد شود و تولید رونق بگیرد. این مسیر در صنعت فولاد تا امروز مهیا بوده و به‌رغم برخی کمبودها، زنجیره بزرگی از صنایع توسط همین شرکت فولاد مبارکه حمایت و تامین شده‌اند. اصلاً وقتی از فولاد مبارکه حرف می‌زنیم، باید همه شرکت‌های کوچک و بزرگی را ببینیم که در پیوند با این مجموعه تلاش می‌کنند تولیدکنندگان توانمندی باشند. امروزه وقتی ورق تولیدشده در کشور را که توسط یکی از زیرمجموعه‌های فولاد مبارکه عرضه می‌شود می‌بینیم، متوجه کیفیت بالای این محصول می‌شویم. محصولی که قادر است با نمونه‌های خارجی به راحتی رقابت کند. خب این نشان‌دهنده مسیر درستی بوده که ایجاد شده و به تاسیس چنین شرکت‌هایی منجر شده است. اگر می‌خواهیم کیفیت سیاست‌های ما بالا برود، بهتر است به جای محدودیت اصل را بر افزایش عرضه بگذاریم تا بتوانیم در دامنه وسیع‌تر و با چشمانی فراخ‌تر و دستانی بازتر به افق‌های پیش‌رو نگاه کنیم. چاره اینکه تعداد کثیری از تولیدکنندگان داخلی نیازمند محصولات فولاد مبارکه هستند، زمین‌گیر کردن این شرکت نیست. در دین ما همیشه توصیه به خرد و عقلانیت در راس امور قرار داشته است. ما در شیوه سیاستگذاری هم باید جانب عقل را رعایت کنیم. اینکه شرکت فولاد مبارکه را مقصر وضعیت فعلی بدانیم دور از انصاف است. این شرکت همه توان خود را گذاشته که بخشی از نیاز کشور را پوشش دهد تا اثر تحریم کمرنگ شود. پیش از تحریم بخش بزرگی از ورق کشور از خارج می‌آمد. الان بخش بزرگی از این ورق در داخل تامین می‌شود. مصرف‌کننده هم زیاد است و تولید رشد کرده و صنایع خانگی هم به یکباره بر اثر افت ارزش ریال و تجارت‌پذیر شدن تولید محصولات خانگی ایرانی افزایش شدیدی در ظرفیتشان ایجاد شده است. طبیعی است که در این میان برخی گله کنند که به اندازه کافی به برخی مواد و قطعات دسترسی ندارند. چاره این کار در افزایش واحدهای تولید ورق است تا ضمن تامین نیاز داخل، کم‌کم مسیر برای صادرات این ارقام هم فراهم شود و نیاز بازیگران جدید داخلی هم مرتفع شود. بنابراین در مجموع معتقدم تعامل فولاد مبارکه با بازیگران کوچک و بزرگی که مصرف‌کننده محصولات این شرکت هستند خوب و موثر بوده و وضعیت درآمدی و رشد سوددهی شرکت در ۹ ماه نخست سال هم این مهم را نشان می‌دهد.
به عنوان آخرین سوال فکر می‌کنید چطور می‌توان نوسان حاکم بر بازار را که به کالاهایی مثل ورق فولادی که نیاز صنعت هم هست سرایت کرده، کم کرد؟
ببینید ما با مشکل بزرگی به اسم تورم و نقدینگی افسارگسیخته مواجهیم که به بسیاری از بازارها ورود کرده و محصولات مصرفی را بدل به کالای سرمایه‌ای می‌کند و پدیده احتکار هم از اینجا ناشی می‌شود، چون ترس از آینده وجود دارد. ما باید با دقت بسیار اول مشکلاتی مثل کسری بودجه را که دلیل اصلی ایجاد تورم است کمرنگ کنیم و سپس با سیاست‌های بهتر شرایط را برای پایدار کردن قیمت مایحتاج صنعتی مثل ورق فولادی مهیا کنیم. حذف ارز ۴۲۰۰ یکی از راهکارهای درست مجلس کنونی است و ما در مجلس به جد دنبال کاهش تبعات کسری بودجه بر زندگی خانوارها و واحدهای تولیدی هستیم. از آنسو اینکه ما صرفاً سعی کنیم با فشار بر تولیدکننده قیمت را کنترل کنیم نتیجه‌ای جز کاهش تولید در پی نخواهد داشت. راه درست این است که مساله نوسان را در بازار ورق‌های فولادی را که به آنها اشاره کردم رفع کنیم و روی افزایش تولید ورق فولادی در کشور تمرکز کنیم. این‌طور هم خیال بازیگران فعلی را برای منبع پایدار تولید ورق راحت می‌کنیم و هم به سرمایه‌گذاران جدید سیگنال سرمایه‌گذاری برای آینده را می‌دهیم. باید به بخش تولید با قواعد اقتصادی نگاه کرد و صنعت‌زدایی را کنار گذاشت. اینکه ما چه می‌خواهیم مهم نیست. اینکه چه چیزی به تقویت اقتصاد ملی یا صنایع منجر می‌شود مهم است. در این راستا مهم‌ترین چیز قطعاً تغییر نگرشی است که هم‌اینک به اقتصاد داریم. به رسمیت شناختن مردم در اقتصاد و مردمی کردن آن در همین راستا قابل تبیین است و این چیزی است که با سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری نیز همسو است.
